Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã cung cấp danh mục 33 mặt hàng thủy, hải sản được miễn thuế nhập khẩu vào Trung Quốc.

Đáng chú ý phải kể đến tôm và cá tra khi hai sản phẩm này chiếm đến 80% hàng thủy sản xuất sang Trung Quốc. Những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam như cá basa (tươi hoặc ướp lạnh), mực khô hay cá ngừ đóng hộp cũng không phải chịu rào cản nào về thuế.

VASEP thông tin thêm hiện có hơn 150 doanh nghiệp Việt Nam tham gia xuất khẩu thủy sản sang thị trường Trung Quốc, trong đó có khoảng 45 doanh nghiệp xuất khẩu cá tra, cá basa, gần 50 doanh nghiệp xuất khẩu tôm và một số doanh nghiệp hải sản.

Với việc Trung Quốc nới lỏng chính sách nhập khẩu, thủy, hải sản Việt Nam đang rộng đường tiến vào thị trường đông dân nhất thế giới, đặc biệt trong bối cảnh nước này đang siết chặt thương mại mậu biên.

Theo ông Trương Đình Hòe - Tổng thư ký VASEP, nhu cầu nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc vẫn tăng đều đặn từng năm với sản lượng khoảng hơn 3 triệu tấn. Thị trường Trung Quốc ưa chuộng sản phẩm nước ngoài và khai thác tự nhiên do lo ngại về an toàn thực phẩm. Đặc biệt, nước này sẵn sàng bỏ tiền ra mua các sản phẩm đã được thị trường Mỹ và châu Âu chấp nhận. Điển hình như sản phẩm cá tra Việt Nam từ ngày vào Mỹ đã tăng mức tiêu thụ tại Trung Quốc.

Theo ông Hòe, ngay từ đầu năm nay VASEP đã đặt mục tiêu xuất khẩu sang Trung Quốc đạt trên 1,5 tỷ USD.

"Mục tiêu này hoàn toàn có cơ sở vì như tôi đã nói ở trên, nhu cầu tiêu dùng thủy sản của người dân nước này đang tăng lên. Các tỉnh lớn của Trung Quốc đang quan tâm đến vấn đề tiếp cận, mở rộng hoạt động thủy sản buôn bán với Việt Nam thay vì mua qua các đầu mối trung gian trước đây. Thương mại điện tử tại Trung Quốc đang phát triển rất nhanh, nhiều loại thủy sản của Việt Nam đang được giới thiệu rộng rãi đến khắp đất nước này.

Với sức mua và số liệu thống kê mà chúng tôi có được thì khả năng xuất khẩu 1,5 tỷ USD là không khó (năm 2018 đạt 1,3 tỷ USD)", ông Hòe cho biết.

Ở chiều ngược lại, thủy, hải sản Trung Quốc đang gặp khó trong xuất khẩu sang Mỹ. Cụ thể, Ngành cá ngừ Trung Quốc bị tác động mạnh do Mỹ áp mức thuế nhập khẩu mới, tăng từ 10% lên 25%. Mức thuế quan này sẽ được áp cho hơn 200 triệu USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Mỹ đã nhập khẩu 18.109 tấn sản phẩm này từ Trung Quốc trong năm ngoái. Có khả năng cao là các công ty của Mỹ sẽ chuyển sang Thái Lan và Việt Nam để tìm nguồn cung loin cá ngừ hấp đông lạnh.

Cá ngừ đóng hộp cũng sẽ chịu tác động lớn khi thuế tăng. Năm 2018, 3.769 tấn cá ngừ đóng hộp đã được vận chuyển sang Mỹ.

Các sản phẩm cá thuộc họ cá ngừ - cá thu ngừ và cá cam nhật – nhập khẩu từ Trung Quốc cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi các mức thuế mới. Trung Quốc là nhà nhập khẩu lớn nhất các sản phẩm cá thuộc họ cá ngừ cho Mỹ, với khối lượng 12.379 tấn vào năm 2018. Các sản phẩm này của Trung Quốc được bán dưới tên cá ngừ thịt sáng (Chunk Light) và tập trung chủ yếu vào ngành dịch vụ thực phẩm. Thuế tăng sẽ gây khó khăn cho các công ty Mỹ khi phải tìm các nguồn cung thay thế với giá cạnh tranh tương đương.

Tương tự, ngành cá rô phi Trung Quốc lo ngại về thuế quan 25% của Mỹ. Chỉ riêng tập đoàn Baiyang (Trung Quốc) mỗi năm xuất khẩu 2.300 container cá rô phi (chủ yếu là philê) và trở thành nhà XK cá rô phi lớn nhất của Trung Quốc. Khoảng 1/5 số container cá rô phi của công ty được xuất sang Mỹ, hiện nhiều containers phi lê cá rô phi đang được vận chuyển bằng đường thủy tới Mỹ

Hiện tại, cả cơ quan Đại diện Thương mại Hoa Kỳ hay Công báo Liên bang đều không thể nói liệu thuế quan được áp dụng sẽ là mức thuế suất 10% hay 25% sau ngày 10/5/2019. Doanh nghiệp Trung Quốc đang e ngại vì không biết chính xác những gì sẽ diễn ra và họ không có thời gian để chuẩn bị. 

Việc thị trường Trung Quốc mở rộng với thủy hải sản Việt Nam, trong khi doanh nghiệp nhập khẩu tại Mỹ đang tìm nguồn hàng thủy hải sản khác ngoài Trung Quốc do chính sách thuế là cơ hội cho ngành thủy, hải sản Việt Nam.