Áp dụng Basel II khiến ngân hàng ‘chạy đua’ tăng vốn

Câu chuyện tăng vốn của các ngân hàng để đáp ứng yêu cầu của Basel II vào năm 2020 được đề cập nhiều lần trong 2-3 năm trở lại đây. Nếu các ngân hàng cổ phần tư nhân đã nỗ lực và ghi nhận nhiều thành công thời gian qua, điển hình là hai ngân hàng nhỏ hơn là VIB và OCB đã chạm tới Basel II sớm hơn thời hạn tới một năm thì các ngân hàng lớn ngoại trừ Vietcombank vẫn đang "trầy trật" để tăng vốn.

Hạn chế về vốn khiến các ngân hàng không chỉ không đáp ứng được quy định về CAR mà còn cản trở hoạt động kinh doanh do phải đáp ứng hàng loạt các quy định khác nữa. Chính bởi vậy, trong nhiều cuộc họp, lãnh đạo các ngân hàng nói trên và cả lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước đều có mong muốn, khao khát được Nhà nước tạo điều kiện để tăng vốn thông qua chia cổ tức bằng cổ phiếu và giảm tỷ lệ sở hữu ở Nhà nước xuống thấp hơn mức hiện hành.

Nếu như các ngân hàng cổ phần tư nhân đã nỗ lực và ghi nhận nhiều thành công thời gian qua, với những điển hình như VPBank, Techcombank, MB...hay 2 ngân hàng nhỏ hơn đã đi trước một bước bằng việc chạm tới Basel II sớm hơn thời hạn tới 1 năm là VIB và OCB, thì các ngân hàng lớn, ngoại trừ Vietcombank, vẫn đang "trầy trật" để tăng vốn.

Sở dĩ khó là bởi các ngân hàng lớn nhất đều có cổ phần chi phối thuộc về Nhà nước. Mà đã là ngân hàng có vốn nhà nước thì lại phải tuân thủ nhiều hơn các quy định quản lý so với các ngân hàng tư nhân. Điển hình trong số các quy định đó là liên quan đến việc phân bổ lợi nhuận.

Nếu như ngân hàng tư nhân có thể dễ dàng được cổ đông đồng thuận chia cổ tức bằng cổ phiếu thì các ngân hàng có vốn nhà nước lại không. 3 năm qua, cả BIDV, Vietcombank và VietinBank đều phải chi nhiều nghìn tỷ mỗi năm để trả cổ tức bằng tiền mặt cho Nhà nước dù rằng vấn đề tăng vốn đã vô cùng cấp bách.

Hơn nữa, giới hạn về sở hữu Nhà nước tại các ngân hàng (tối thiểu là 65%), chẳng hạn như VietinBank, cũng gây khó khăn trong việc gọi vốn. Ngoài ra, quy định không được bán vốn dưới giá trị thị trường cũng làm đau đầu các nhà quản lý của những nhà băng đang chiếm thị phần lớn nhất trong hệ thống tài chính ngân hàng Việt, ví dụ như Vietcombank.

Những rào cản trên đã khiến các ngân hàng khó khăn trong việc gia tăng nguồn vốn cấp 1 để đáp ứng quy định về hệ số an toàn vốn (CAR) - vốn đang ở mức thấp nhất trong hệ thống (chỉ 9,39%) dù rằng mới chỉ mới tính theo quy định tại Thông tư 36 (tối thiểu 9%). Tới đây, khi thời hạn áp dụng Basel II cận kề, nếu việc tăng vốn vẫn không thực hiện được thì CAR còn xuống sâu hơn nữa bởi theo tính toán của giới phân tích thì chênh lệch CAR giữa cách tính của Thông tư 36 và Basell II vào khoảng 1,5%.

Hạn chế về vốn khiến các ngân hàng không chỉ không đáp ứng được quy định về CAR mà còn cản trở hoạt động kinh doanh do phải đáp ứng hàng loạt các quy định khác nữa. Chính bởi vậy, trong nhiều cuộc họp, lãnh đạo các ngân hàng nói trên và cả lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước đều có mong muốn, khao khát được tạo điều kiện để tăng vốn thông qua chia cổ tức bằng cổ phiếu và giảm tỷ lệ sở hữu ở Nhà nước xuống thấp hơn mức hiện hành.