Từ bao đời nay, việc sử dụng thuốc Nam để tiến hành chữa bệnh đã không còn xa lạ. Thế nhưng để thuốc điều trị đúng người, đúng bệnh, an toàn cho người sử dụng thì chính bản thân người bệnh cần đến những cơ sở y tế uy tín có thực hiện điều trị bằng y học cổ truyền để tiến hành thăm khám.

Tuy nhiên trên thực tế, một bộ phân người dân mắc chứng bệnh nan y vẫn tin những lời truyền miệng đến với những "ông lang vườn" luôn cho mình là chữa được bách bệnh để gửi gắm niềm tin.

Thời gian gần đây, tình trạng lạm dụng và ngộ độc thuốc đông y ngày một gia tăng trên cả nước, từ thành thị đến nông thôn, miền núi. Bệnh nhân hay đi bốc thuốc để chữa trị các bệnh: Gan mật, thận tiết niệu, cơ xương khớp, ung thư… thậm chí nhiều bệnh thông thường như viêm dạ dày, dị ứng... và có khi bốc thuốc để dưỡng thai.

Tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang là một trong những đơn vị đã ghi nhận rất nhiều trường hợp bệnh nhân gặp các hình thái ngộ độc do lạm dụng thuốc đông y với nhiều hình thái khác nhau.

Bệnh nhân Đặng Văn N, 31 tuổi, Hùng Đức – Hàm Yên, đã được điều trị tại khoa Nội thận khớp. Anh buồn rầu cho biết: Anh được chẩn đoán suy thận độ 2 tại bệnh viện Hàm Yên, bác sỹ tư vấn nhưng anh không điều trị tại bệnh viện, tự bốc thuốc Nam vì “thầy” bảo: “thuốc của “thầy” chữa được suy thận độ 8 chứ độ 2 đã là cái gì!”.

Sau 4 tháng anh mệt mỏi nhiều, khám tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang, bác sỹ chẩn đoán anh đã bị suy thận sang giai đoạn cuối (độ 4), phải chạy thận cấp cứu vì thận không lọc được chất độc trong máu.

Bệnh nhân Nguyễn Thị Ngọc D., 58 tuổi, phường Phan Thiết – TP Tuyên Quang, đã điều trị tại khoa Nội tổng hợp. Bệnh nhân được chẩn đoán đái tháo đường tuýp 2, có biến chứng thần kinh ngoại vi và viêm mô tế bào ngón chân (chưa có loét).

Bệnh nhân nghe người quen mách bốc thuốc về đắp, sau 3- 4 ngày, chân sưng dần lên, chảy dịch. Đến bệnh viện khám lại được các bác sỹ cho biết ngón chân có nguy cơ khó bảo tổn, có thể phải tháo bỏ ngón chân hoại tử.

Trên đây chỉ là hai trong số rất nhiều trường hợp lạm dụng và thiếu hiểu biết về sử dụng đông dược. Thạc sỹ Bác sỹ Lý Thị Thơ, Trưởng khoa Nội Thận khớp, kiêm Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang cho biết thêm: Gần như tất cả các bệnh nhân suy thận phải chạy thận lọc máu cũng đều có thời gian dùng thuốc Nam kéo dài.

Theo các tài liệu y học cho thấy một số tác dụng không mong muốn hay gặp có thể là tử vong ngay: Nhầm vị thuốc với cây lá ngón, cà độc dược, nấm độc… .Ngộ độc nặng, suy đa tạng: Bệnh nhân có thể suy gan, suy thận cấp, rối loạn đông máu thường sẽ gây tử vong nếu không lọc máu kịp thời.

Làm tiến triển nhanh tình trạng xơ gan, suy thận đến giai đoạn cuối, dị ứng toàn thân, gây hen phế quản do co thắt cơ trơn phế quản; Chảy máu đường tiêu hóa, loét đường tiêu hóa, rối loạn tiêu hóa kéo dài, rối loạn hấp thu gây suy kiệt; Ức chế, rối loạn tủy xương gây suy tủy xương.

Phản ứng tại chỗ: Sưng nóng đỏ, nặng có thể nhiễm trùng, hoại tử vùng đắp thuốc có thể phải nạo vét, phẫu thuật cắt bỏ vị trí đắp thuốc...Thuốc đông y còn gây nhiều tác dụng phụ khác khi bị quá liều, ngộ độc, do đó chúng tôi khuyến cáo người bệnh nên lựa chọn cơ sở y tế có uy tín để khám và điều trị vì sức khỏe của bản thân.

Một số lý do được các chuyên gia y tế đưa ra để người bệnh cân nhắc sử dụng khi sử dụng thuốc đông y, đó là: Thuốc đông y khó kiểm soát được hoạt chất: Thuốc đông y bao gồm nhiều vị thuốc khác nhau, mỗi vị thuốc có thể có tác dụng điều trị, tác dụng không mong muốn và độc tính khác nhau.

Việc phối hợp thuốc không đúng có thể làm giảm hiệu quả điều trị hoặc tăng tác dụng phụ và độc tính. Thuốc đông y khó kiểm soát được liều dùng: Đơn vị tính thường là thang thuốc, việc định lượng liều rất mơ hồ, ranh giới giữa liều điều trị và liều độc không rõ ràng.

Thuốc đông y được sấy khô, bảo quản tránh ẩm mốc từ lưu huỳnh, chlor, thủy ngân, thậm chí có cả các kim loại nặng như chì, arsenic gây độc tế bào, rối loạn chuyển hóa cấp độ tế bào.

Nhiều “ông lang” vì lợi ích cá nhân trộn thuốc Tây y vào để tăng hiệu quả điều trị nên dễ bị quá liều cả hai, chưa kể các thuốc đông tây y phản ứng với nhau tạo ra chất độc hại cho người sử dụng.

Sử dụng thuốc đông y không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng như bị nấm mốc dễ gây ung thư. Hiện nay, nguồn dược liệu trong nước giảm, tỷ lệ thuốc nhập từ Trung Quốc về luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó lường…

Do đó, khi người bệnh muốn sử dụng thuốc đông y, nên đến khám thầy thuốc chuyên khoa y học dân tộc được đào tạo bài bản, nguồn gốc thuốc rõ ràng, chất lượng thuốc đảm bảo về màu sắc, thành phần, theo các bài thuốc gia giảm phù hợp.