Tại phiên họp Thường vụ Quốc hội sáng 15/8  Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể cũng khẳng định: “Cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận sẽ thông tuyến vào cuối năm 2020”. Cơ sở để Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định việc này là, “Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã hứa với Thủ tướng sẽ chỉ đạo các ngân hàng thương mại bằng mọi cách cung cấp vốn để xong được cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận cuối năm 2020".

Như vậy chỉ còn hơn 1 năm để tuyến cao tốc này hoàn thành, nhưng khối lượng công việc của dự án vẫn còn nhiều, nếu không có những giải pháp kịp thời tháo gỡ khó khăn, dự án sẽ bị tiếp tục...vỡ tiến độ ai sẽ chịu trách nhiệm?

Ì ạch suốt cả thập kỷ

Hơn 10 năm trước, miền Tây thiếu thốn đủ bề về hạ tầng giao thông: Chưa có đường sắt, không có sân bay quốc tế, đường bộ quá tải trầm trọng…

Việc khởi công dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận vào năm 2009 trở thành niềm hy vọng lớn lao của 20 triệu người dân nơi đây. Bởi theo dự kiến, năm 2013, dự án sẽ hoàn thành.

Tuy nhiên, bao cảm xúc vui mừng, háo hức khi ấy không được kéo dài, thay vào đó là nỗi thất vọng tràn trề. Suốt 10 năm, dự án ì ạch, trì trệ, hầu hết hạng mục đến nay đều ngổn ngang.

Được biết, dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận được thực hiện theo hình thức BOT, có chiều dài hơn 51 km, điểm đầu tại nút giao Thân Cửu Nghĩa nối tiếp cao tốc TP.HCM - Trung Lương, điểm cuối giao với quốc lộ 30 tại nút giao An Thái Trung, huyện Cái Bè, Tiền Giang.

Tháng 11/2009, dự án khởi công. Nhà đầu tư là Công ty cổ phần phát triển đường cao tốc BIDV đại diện cho 8 nhà đầu tư góp vốn thông báo tổng mức đầu tư khoảng 19.000 tỷ đồng, sẽ thu xếp được tài chính để hoàn thành trong quý III/2013.

Dự án “về tay” Bộ GTVT và “bất động” trong suốt thời gian dài.

Tháng 2/2015, dự án tái khởi động, dự kiến hoàn thành vào 2018. Tổng mức đầu tư giảm còn 14.678 tỷ đồng. Đến tháng 6/2017, tổng mức đầu tư tiếp tục giảm còn 9.668 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành vào quý II/2020.

Tháng 1/2019, doanh nghiệp thực hiện dự án đề xuất bổ sung Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả vào liên danh nhà đầu tư, bỏ Công ty Yên Khánh do đây là doanh nghiệp "0 đồng", thực tế không góp vốn vào dự án.

Công ty BOT còn kiến nghị chuyển cơ quan Nhà nước có thẩm quyền của dự án từ Bộ GTVT về UBND tỉnh Tiền Giang để chủ động xử lý các vướng mắc như lãi vay, phương án thu phí… Hai tháng sau, thẩm quyền này được chuyển từ Bộ GTVT về UBND tỉnh Tiền Giang.

Đến đầu 2019, thời gian thi công dự án đã bước sang năm thứ 10, trong khi tiến độ mới đạt 10%. 3 tháng gần đây, chủ đầu tư và các nhà thầu đã dồn sức đẩy tiến độ lên 25%, gấp rưỡi tiến độ của cả 10 năm cộng lại. 

Ai chịu trách nhiệm?

Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu: "Các đơn vị phải khẩn trương đẩy nhanh tiến độ để cơ bản thông xe cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận trong năm 2020”.

Trước những vấn đề đó, ông Mai Mạnh Hồng - Tổng Giám đốc Công ty CP BOT Trung Lương - Mỹ Thuận cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thường trực Chính phủ liên tiếp tại thông báo số 99/TB-VPCP ngày 18/3/2019; Thông báo số 272/TB-VPCP, ngày 02/8/2019 về các giải pháp tháo gỡ các khó khăn của dự án cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận, nhà đầu tư đã chủ động làm việc với Hội đồng nghiệm thu Nhà nước, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Thuế... để rà soát các tồn tại trước đây của dự án và tham vấn ý kiến để khắc phục, điều chỉnh.

Đồng thời, làm việc với Cơ quan CSĐT – Bộ Công an để khoanh vùng những sai phạm của thành viên nhà đầu tư là Công ty Yên Khánh; Bàn giao Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền từ Bộ GTVT sang UBND tỉnh Tiền Giang; Ký kết Phụ lục hợp đồng số 02 ngày 08/5/2019, với Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền điều chỉnh lãi suất Ngân hàng phù hợp với thông tư 88/2018/TT-BTC...

Và trên cơ sở ý kiến của Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra thuế, đã loại bỏ các nhà đầu tư “0 đồng” là Công ty Yên Khánh, Hoàng An, Thắng Lợi. Hiện tại chỉ còn 03 nhà đầu tư là Công ty Cầu đường CII, Tuấn Lộc và B.M.T, đã được sở KH&ĐT TP HCM điều chỉnh giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.

Đặc biệt, trong các ngày 2/8/2019 và 9/8/2019, trên cơ sở ý kiến của Hội đồng Nghiệm thu Nhà nước, Kiểm toán Nhà nước và ý kiến thẩm định của Bộ GTVT, UBND tỉnh Tiền Giang đã phê duyệt điều chỉnh dự án và ký kết phụ lục hợp đồng điều chỉnh dự án với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án. Đến nay, nhà đầu tư đã huy động góp vốn chủ sở hữu và đưa vào dự án 2.500 tỷ đồng tham gia vào dự án, ứng trước chi phí GPMB cho tỉnh Tiền Giang để triển khai. Đến thời điểm này, khối lượng dự án đã hoàn thành được 25%, tăng hơn 10% so với khối lượng thực hiện trong 10 năm trước.

Cũng cần phải nhắc lại rằng, sau khi nhà thầu thi công tổ chức giăng băng rôn đòi nợ ngày 23/7/2019, chủ đầu tư và nhà thầu thi công dự án Cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Tiền Giang, và thống nhất rằng: "Nếu dự án không có vốn, không còn cách nào khác, buộc phải tạm dừng thực hiện dự án".

"Nay chúng tôi cũng khẳng định lại một lần nữa, trong thời gian tới, nếu Dự án không được xác định nguồn vốn thì khả năng chúng tôi sẽ xác điểm dừng kỹ thuật để đề nghị tỉnh Tiền Giang báo cáo Chính phủ và Quốc hội xác lập thời gian thông tuyến không thể là 2020. Việc hoàn thành Dự án vào năm 2021 còn tùy thuộc vào nguồn vốn đầu tư, và trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc cam kết với 20 triệu người dân ĐBSCL" - ông Hồng nói.