Trận mưa sao băng lớn nhất năm sẽ diễn ra trong đêm nay và chuyên gia Đặng Vũ Tuấn Sơn sẽ hướng dẫn chúng cách để nhìn thấy 100 hoặc 120 sao băng mỗi giờ.

Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Đêm nay, người yêu thích thiên văn sẽ có cơ hội quan sát mưa sao băng Geminids, trận mưa sao băng lớn nhất hàng năm. Sáng cùng ngày, ông Đặng Vũ Tuấn Sơn - Chủ tịch Hội Thiên văn học trẻ Việt Nam đã có những chia sẻ với PV xoay quanh những thông tin thú vị về trận mưa sao băng lớn nhất năm này.

Thưa ông, nhiều người vẫn chưa hiểu được nguồn gốc của Geminids và tại sao nó lại trở thành trận mưa sao băng đặc biệt, lớn nhất năm?

Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Geminis là mưa sao băng xuất phát từ những mảnh vụn của tiểu hành tinh 3200 Phaethon, một tiểu hành tinh nhỏ có đường kính khoảng 5km và chuyển động quanh Mặt Trời trên quỹ đạo có chu kỳ 1,4 năm. Những mảnh vụn của tiểu hành tinh này để lại trên đường đi của nó khi tới gần Mặt Trời là có rất nhiều thiên thạch nhỏ.

Hàng năm khi Trái Đất của chúng ta đi qua khu vực quỹ đạo bị cắt ngang bởi dòng thiên thạch này, các thiên thạch đi vào khí quyển Trái Đất với vận tốc hơn 100.000 km/h và cháy sáng trên tầng cao khí quyển tạo thành những vệt sao băng mà chúng ta có thể quan sát được từ mặt đất.

Geminids không chỉ được chú ý bởi lượng sao băng nhiều mà còn bởi thường có nhiều sao băng rất sáng. Một điều thú vị là tiểu hành tinh 3200 Phaethon, tác giả của trận mưa sao băng tuyệt đẹp này đang trên đường tới gần Trái Đất vào đúng những ngày này (nó sẽ tới gần chúng ta nhất vào ngày 17/12/2017).

Tất nhiên, việc đó trên thực tế không liên quan gì tới mưa sao băng Geminids năm nay và với khoảng cách lúc gần nhất là 10 triệu km thì nó cũng không gây ra điều gì đáng lo ngại.

Thời điểm lý tưởng nhất để quan sát mưa sao băng Geminids là khi nào và chúng ta có thể quan sát thấy bao nhiêu mưa sao băng mỗi giờ, thưa ông?

Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Thời điểm lý tưởng nhất để quan sát mưa sao băng này là đêm 13, rạng sáng 14 tháng 12. Tất nhiên, trên thực tế bạn có thể quan sát nó với lượng sao băng ít hơn vào đêm hôm trước hoặc sau đó. Thậm chí, từ những đêm đầu tháng 12, bạn cũng đã có thể may mắn nhìn thấy vài sao băng của nó.

Vào lúc cực điểm, tại những nơi có điều kiện quan sát lý tưởng, bạn có thể nhìn thấy 100 hoặc 120 sao băng mỗi giờ. Tất nhiên, con số đó sẽ giảm đáng kể ở những khu vực có không khí bị ô nhiễm hoặc thời tiết không như mong muốn.

Để quan sát được mưa sao băng Geminids chúng ta phải xác định được chòm sao nào và cách quan sát chúng ra sao?

Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Để quan sát trận mưa sao băng Geminids bạn cần xác định được khu vực trung tâm của nó. Đó là chòm sao Gemini hay chính xác hơn là khu vực lân cận sao Castor - ngôi sao sáng thứ 2 của chòm sao này.

Vào những đêm tháng 12, bạn có thể thấy chòm sao Gemini mọc lên từ khoảng 20h ở hướng Đông và lên rất cao vào giữa đêm trước khi dịch chuyển dần về chân trời phía Tây. Điều đó có nghĩa là mưa sao băng có thể được quan sát trong cả đêm. Mặc dù vậy, thời điểm lý tưởng hơn vẫn là sau nửa đêm.

Nếu không bị ô nhiễm khói bụi và ánh sáng cũng như trời không nhiều mây, bạn sẽ dễ dàng tìm thấy chòm sao Gemini này qua hai sao sáng nhất của nó là Pollux và Castor. Pollux - ngôi sao sáng nhất củ chòm sao này dễ được nhận ra không chỉ về độ sáng của nó mà còn bởi nó là một trong số 6 ngôi sao tạo thánh Lục giác mùa đông gồm các chòm sao: Pollux, Capella, Aldebaran, Rigel, Sirius và Procyon.

 Và điều kiện lý tưởng để ngắm mưa sao băng Geminids là gì, thưa ông?

Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Khác với năm 2016, năm nay Mặt Trăng sẽ không xuất hiện để gây cản trở cho việc quan sát Geminids. Tuy nhiên, người yêu thích ngắm mưa sao băng nên đặc biệt lưu ý tình hình thời tiết. Nếu trời nhiều may hoặc có mưa thì bạn sẽ không có cơ hội quan sát bất kỳ mưa sao băng nào. Nói dễ hiểu hơn, nếu bạn không thể nhìn thất những ngôi sao sáng nhất như mô tả trên thì cũng đồng nghĩa với việc sẽ không có sao băng xuất hiện do khí quyển ở nơi bạn ở quá ô nhiễm hoặc trời đang quá nhiều mây.

Theo ông, những người không có công cụ hỗ trợ thì có thể quan sát thấy mưa sao băng Geminids?

Ông Đặng Vũ Tuấn Sơn: Để quan sát mưa sao băng, bạn không cần bất cứ dụng cụ hỗ trợ nào, quan sát bằng mắt thường chính là tốt nhất. Nên chọn vị trí quan sát có góc nhìn rộng, ít ánh sáng nhân tạo (tuyệt đối không quan sát ở nơi có ánh đèn chiếu trực tiếp vào mắt.

Ban đầu, bạn sẽ cần khoảng 10 phút để mắt quen với bóng tối, vì vậy hãy kiên nhẫn, có thể ban đầu bạn không thấy ngôi sao nào cả nhưng vài phút sai chúng sẽ dần xuất hiện. Tư thế quan sát tốt nhất là ngả lưng để ánh mắt luôn hướng lên phía trên. Cuối cùng, đừng quên bảo vệ sức khỏe và chú ý vấn đề an ninh nếu nơi quan sát không phải là nhà của bạn.

Xin cảm ơn ông!