Cựu danh thủ Thể Công Vũ Mạnh Hải.

Bán xe nuôi ''con''

Sau một tuần, ông Hải được hoàn tất mọi thủ tục giấy tờ từ Quân Khu Thủ Đô đã về tới Tổng Cục TDTT.

"Khi đó tôi ra quân với quân hàm Đại úy, nhưng theo đề nghị của Tổng Cục TDTT nếu thế lương tôi còn cao hơn cả Tổng biên tập. Vì vậy quân hàm vẫn giữ nguyên nhưng lương của tôi thì hạ xuống một cấp về mức của Thượng úy. Tôi cũng vui vẻ đồng ý thôi. Cái duyên đến với mình như thế và tôi đã chính thức được gia nhập đội ngũ các nhà báo thể thao Việt Nam từ mùa xuân năm 1988", ông Hải nói.

Đên năm 1997 ông Vũ Mạnh Hải được đề cử vào Ban chấp hành Liên đoàn bóng đá Việt Nam. Lúc đó, ông làm ở Ban Tuyên truyền của Liên đoàn cùng với anh Hồ Nguyễn (báo Sài Gòn Giải Phóng), anh Vũ Huy Hùng (Ban thể thao Đài Truyền hình Việt Nam) và được cử làm Trưởng Ban.

"Tôi làm hai việc một lúc, lúc nào có việc thì chạy sang Liên đoàn, còn không vẫn ở báo Thể thao Việt Nam. Anh Huy Hùng bận nhiều việc nên mọi thứ chủ yếu tôi và anh Hồ Nguyễn trao đổi với nhau, dù người Hà Nội, người Sài Gòn. Hồi ấy Liên đoàn nghèo lắm, mỗi lần họp báo lên xin kinh phí, Chủ tịch Mai Văn Muôn dù vẫn duyệt chi nhưng lúc nào cũng nhăn nhó.

Ngẫm nghĩ một thời gian, anh Hồ Nguyễn mới bảo hay mình tự làm với nhau, sản xuất một cái dạng Bản tin Bóng đá, có vài trang thôi nhưng bán lấy kinh phí trang trải, chứ không "cứ đi xin tiền thế này mệt lắm", ông Hải nói tiếp.

Ông Vũ Mạnh Hải (áo xanh, thứ hai từ trên xuống) cùng các thành viên báo Thể thao Việt Nam.

Thế rồi, một bản tin có 4 trang có nội dung về tin bóng đá trong nước và quốc tế, một tuần ra 2 số ra đời.

''Bản tin ra đời nhận được sự ủng hộ tốt, duy chỉ có một điều kinh phí ban biên tập phải tự túc. Liên Đoàn khi phê duyệt cho làm bảo rằng lời lãi như thế nào thì chúng tôi phải báo cáo, nhưng đồng thời không chịu trách nhiệm về chuyện lỗ lãi.

Nghe thế chúng tôi cũng băn khoăn, nhưng rồi ông Hồ Nguyễn tặc lưỡi bảo thôi cứ làm, thua lỗ thì "tôi một Honda, ông một Honda bán đi trả nợ là cùng chứ gì". Nhưng cũng phải nói hai anh em có niềm tin rất lớn vào thành công, bởi mình có những nguồn tin gốc từ chính trong Liên đoàn ra mà.

 Vậy là tờ Bản tin Bóng đá bắt đầu xuất bản từ năm 1998, chỉ có mấy nghìn bản mỗi lần in thôi nhưng cũng đủ nuôi được 5, 6 người trong ban biên tập", ông Hải kể lại.

Bài học ''nhớ đời'' khi làm báo

Từ một cầu thủ, ông bén duyên với nghề báo. Chỉ sau 6 - 7 tháng ông đã hòa nhập một cách rất nhanh và năm 1990 được tín nhiệm giao làm Trưởng ban nội dung.

Năm 1997, ông Hải lại đến với một ngã rẽ mới. Đó là sự cố tai nạn nghề nghiệp trong chuyến tác nghiệp của ông tại SEA Games 1997 ở Indonesia. Đến bây giờ ông Hải vẫn kể lại rằng, đó là một câu chuyện rất đau, mà đến giờ ông vẫn ấm ức.

''Kỳ SEA Games năm đó Việt Nam nằm cùng bảng với Indonesia, Malaysia, Philippines và Lào. ĐT Việt Nam thi đấu không tốt ở vòng bảng và đứng trước nguy cơ bị loại. Ở trận cuối cùng, Lào phải thắng Malaysia thì Việt Nam mới giành tấm vé đi tiếp. Toàn đội đã sắp sẵn hết đồ đạc để chuẩn bị về nước nhưng điều bất ngờ đã xảy ra khi Lào thắng 1-0, giúp Việt Nam vào bán kết.

Tôi khi đó mới viết một bài phê phán đội tuyển với tiêu đề "Vận may nhờ tay kẻ khác: Con bò chui qua lỗ kim". Đơn giản bởi bản thân mình cũng từng là cầu thủ, xem đội tuyển đá ở giải đó thực sự tức lắm, tinh thần quá bạc nhược.

Viết xong bài, in xong ảnh, tôi ra sân bay để gửi về Việt Nam. Thư kí, Tổng biên tập giữ nguyên nội dung, cho đăng toàn bộ bài viết của tôi và hôm sau thì cả toà soạn loạn hết cả lên. Các ban ngành cấp trên gọi xuống, đề nghị kiểm điểm, thu hồi hết số báo đó về. Tôi ở bên này được báo tin thấy buồn lắm. Mình làm nhà báo, lại là cựu cầu thủ, cũng chỉ viết những vấn đề trung thực đã xảy ra mà thôi. Thực tình rất lo lắng", ông Vũ Mạnh Hải nhớ lại.

Ông Vũ Mạnh Hải (áo trắng, ở giữa) trên khán đài SVĐ Senayan, Indonesia tại SEA Games 1997.

Khi về tòa soạn, Tổng biên tập đưa hết các ban ngành đại diện lên để bàn chuyện kiểm điểm ông Hải.

"Họ bảo trách nhiệm chính thuộc về tôi, tòa soạn tất nhiên cũng có trách nhiệm nhưng sẽ kiểm điểm sau. Sau cùng người ta quyết định kỷ luật tôi bị treo bút, cảnh cáo ghi lý lịch, báo cáo về Tổng cục.

Nhưng cũng may là trong đêm từ sân bay về, tôi có nói chuyện với một đồng nghiệp về việc mình sắp bị kỉ luật. Anh ấy chỉ hỏi lại tôi rằng có chắc mình viết đúng sự thật không? Tôi khẳng định rằng mình viết đúng. Khi đó người đồng nghiệp mới động viên tôi: "Điều quan trọng với người viết là nói đúng sự thật, còn việc đăng bài lên hay không còn có trách nhiệm ở cả Tổng biên tập". Câu nói ấy như cởi bỏ nút thắt cho tôi", ông nói tiếp.

Cũng vì câu chuyện này, ông Hải nhất quyết không ký vào biên bản kỷ luật. Nếu để ông ký thì phải kỷ luật Tổng biên tập trước, rồi đến Thư ký toà soạn và Trưởng ban nội dung.

"Tôi chứng kiến sự việc, tôi viết đúng như thế, còn đăng hay không là do lãnh đạo. Các anh hoàn toàn có quyền hủy bài của tôi. Nếu đồng ý thì tôi ký. Thấy thế họ chẳng biết nói gì, tôi cũng bỏ về không họp nữa.

Hôm sau tôi chủ động lên gặp Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Thể dục Thể thao Hà Quang Dự để trình bày sự việc. Ông Dự đồng tình với tôi và động viên yên tâm về tiếp tục công tác, không treo bút hay gì cả. Tôi về nhà, không lên cơ quan khoảng 1 tuần thì họ gọi, bảo tôi không bị kỉ luật nữa. Tôi tiếp tục đi làm, nhưng ông Hà Quang Dự cũng bảo với tôi tốt nhất nên chuyển về Tổng cục làm việc, phụ trách tham mưu môn bóng đá, tránh xung đột ở tòa soạn".

Thế là tôi chia tay tờ báo, về Tổng cục TDTT làm việc, đồng thời tiếp tục đảm nhận công tác ở Phòng tuyên truyền ở Liên đoàn. 

Báo Bóng đá được sáng lập và món nợ tiền tỷ

Năm 1998, ông Hải chuyển về làm toàn bộ cho Liên đoàn bóng đá Việt Nam. Năm 2000, Bản tin Bóng đá dần lớn mạnh. Từ con số 4 ban đầu, số trang dần tăng lên 8 rồi 12. Lúc đó, ông Hải và ông Hồ Nguyễn đã bàn với nhau về việc xin phép thành lập hẳn một tờ báo, mang tên Báo Bóng đá. 

Bức ảnh kỷ niệm về ngày ra mắt Báo Bóng đá.

"Dù nhận được sự ủng hộ từ các bên nhưng mọi chuyện không hề đơn giản một chút nào kể từ khi Báo Bóng đá ra đời. Bản tin trước đây chỉ 2 số/tuần nhưng báo thì phải ra hàng ngày, lượng bạn đọc lại không nhiều. Trải qua 3 năm, đến năm 2002 con số thua lỗ đã lên đến tiền tỷ.

Lúc ấy chúng tôi đã tính rằng bây giờ phải kiếm được tài trợ, còn không có lẽ phải giải tán. Thực ra trong quá trình trước đó cũng có nhiều người đến xin được tài trợ, tuy nhiên họ lại đòi hỏi quá nhiều, can thiệp sâu vào nội dung nên chúng tôi không thể đồng ý.

Lúc đó thực sự rất áp lực. Nhưng chúng tôi cũng may mắn khi nhà in ngày đó họ rất quý mình. Tiền in họ cho nợ, cứ tích dần năm này qua năm khác. Có lúc chúng tôi đã nghĩ đến việc giải thể tờ báo và bán tài sản cá nhân đi để trang trải. Ngày đó quý nhất là cái xe Honda Cub 82, bán đi cũng phải được khoảng 2 cây vàng, có khi đủ mua được cả cái nhà ấy chứ", món nợ tiền tỷ được ông Hải nhắc lại.

Tưởng như tờ báo sẽ phải đóng cửa nhưng không. Một ngày mùa hè năm 2002, hai doanh nhân mê bóng đá đã đến gặp ông Hải đề nghị đầu tư cho tờ báo.

"2 doanh nhân người Việt từ Đức trở về, họ rất mê bóng đá, lại có tìm hiểu sâu và rất nhanh nhậy về việc nắm bắt thị hiếu của độc giả. Đến gặp tôi, họ bày tỏ sự tiếc nuối vì tờ báo đã bỏ lỡ nhiều "mảnh đất" màu mỡ.

Đơn giản như việc những thông tin về bóng đá quốc tế, tỉ lệ kèo, dự đoán trận đấu… Thông tin đó Nhà nước không hề cấm, tại sao mình không làm mà cứ xoáy sâu quá nhiều vào bóng đá trong nước? Đối phương khẳng định chúng tôi cần chi bao nhiêu họ duyệt bấy nhiêu, không đòi hỏi cam kết doanh thu và chỉ góp ý như vậy về nội dung để cải tổ.

Tôi mừng lắm, làm ngay một bản đề án để đưa ra thường vụ ở Liên đoàn, họp trong gần 1 ngày và được đồng ý triển khai. Hàng tỷ đồng được đổ ra để tuyển nhân sự, đầu tư máy móc và đến ngày 2/12/2002 thì số báo đổi mới đầu tiên được ra lò. Và thực sự không ngờ thành công lại mỹ mãn đến thế", ông Hải chia sẻ.

"Nội dung mới được độc giả đón nhận, số báo bán ra tăng theo cấp số nhân và chỉ khoảng 6 tháng chúng tôi đã trả hết được nợ cũ. Anh em phóng viên đi làm quên cả giờ giấc, thu nhập nhận về lại rất tốt. Ngày ấy mà trung bình lương tháng của toàn soạn đã là 30 triệu đồng/người rồi.

Về tài chính, chúng tôi độc lập với Liên đoàn nhưng hàng năm vẫn đóng góp 2% doanh thu. Tôi nhớ ít nhất là 2 tỷ, còn đâu cũng đều 3-4 tỷ trở lên mỗi năm là chuyện bình thường. Doanh số đợt đó thực sự khủng khiếp, có thời điểm báo in đến nửa triệu bản một ngày, mỗi bản giá 1.200 - 1.500 đồng", ông Hải tiết lộ.

Về hưu sớm do "ngây thơ"

Ông Hải cho biết, năm 2009 ông nghỉ hưu trong tâm trạng không vui vẻ gì. Căn nguyên có lẽ cũng do ông hơi "ngây thơ" trong công tác tổ chức.

''Năm đó, tôi 60 tuổi và Liên đoàn cũng chuẩn bị bước vào Đại hội nhiệm kì mới. Tôi là cán bộ biệt phái từ Tổng cục sang, đến tuổi đó thì nghỉ hưu. Nhưng đó là nghỉ hưu công chức thôi, còn với tổ chức xã hội nghề nghiệp như Liên đoàn bóng đá Việt Nam thì làm gì có chuyện về hưu. Tôi có thể tiếp tục công tác đến khi nào nghỉ không đủ sức thì thôi, 100 tuổi cũng được.

Thế nhưng họ đã cố tình mập mờ. Lẽ ra trong quyết định về việc công chức nghỉ hưu không có vấn đề gì liên quan đến tổ chức của Liên đoàn. Nhưng họ lại có tình thêm vào một điều, yêu cầu tôi bàn giao toàn bộ công việc lại cho Liên đoàn. Đó là điều không đúng quy tắc.

Tôi lên gặp đồng chí Vương Bích Thắng, Trưởng phòng tổ chức cán bộ, nơi ra văn bản đó. Ông Thắng đã công nhận chi tiết thêm vào đó là không đúng, đồng ý bỏ đi để làm lại quyết định khác, chuyện bàn giao hay không thuộc về nội bộ Liên đoàn thôi

Nhưng Liên đoàn cứ vẫn đưa văn bản cũ ra trước toàn thể Ban chấp hành. Tôi cũng gặp cả lãnh đạo cấp cao hơn nhưng mọi chuyện cứ dần được đưa vào thế đã rồi. Cuối cùng tôi đành chấp nhận nghỉ hưu, nghĩ thôi mình về làm gì vui vui, bình luận bóng đá, đóng góp ý kiến", ông Hải kể.

Chữ duyên và ''món nợ'' với bóng đá

Chuyện tôi về nghỉ hưu đến sau này người ta cứ bảo tôi hiền quá. Và thực ra đến tận bây giờ nhìn cách đối xử của người khác với những gì tôi để lại, trong lòng mình vẫn cảm thấy có chút gì không thể không tâm tư.

“Tôi tự hào là không nợ nần gì cái nghề tay ngang này”, ông Hải nói về nghề báo. "Nhưng suy cho cùng, tôi là một người yêu bóng đá và nếu được chọn lại, tôi vẫn chọn bóng đá. Xuất phát từ một cầu thủ và nhờ bóng đá mà mình có được rất nhiều. Tôi từng suýt phải về hưu non, nhưng lại may mắn được tiếp tục cống hiến cho bóng đá bằng nghề viết. Cho nên bóng đá với tôi là ân tình và mình có nghĩa vụ phải trả ơn".