Theo Sở Xây dựng TP HCM, trong thời gian qua, tình trạng vi phạm trật tự xây dựng diễn ra phổ biến và phức tạp, nhất là các quận, huyện có tốc độ đô thị hóa cao.

Cụ thể, tổng số công trình vi phạm trong năm 2017, 2018 và 6 tháng đầu năm 2019 là 6.825 công trình. Phần lớn công trình xây dựng không phép thuộc trường hợp không đủ điều kiện để cấp phép (xây dựng trên đất chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất, đất không được phép xây dựng).

Bên cạnh đó, tình trạng người dân tự ý chuyển mục đích sử dụng đất không đúng quy định để phân lô bán nền nhằm xây dựng  nhà ở trên đất nông nghiệp dẫn đến tình hình xây dựng không phép trên một số địa bàn ngoại thành có diễn biến phức tạp, phá vỡ quy hoạch, hình thành các khu dân cư tự phát, không có cơ sở hạ tầng đồng bộ, không dịch vụ, tiện ích…gây mất an ninh trật tự trên địa bàn.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi phạm trật tự xây dựng trên địa bàn thành phố do quy định của pháp luật như Luật Xây dựng năm 2014 không quy định các biện pháp ngưng cung cấp điện, nước đối với công trình vi phạm trật tự xây dựng.

Theo thống kê, tại TP HCM có gần 6.830 công trình vi phạm, gồm hơn 3.320 trường hợp sai phép (chiếm gần 49%), xây dựng không xin phép trên đất đủ điều kiện cấp GPXD và hơn 2.570 xây dựng không phép trên đất chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng trên đất không được phép.

Trước thực trạng trên, lãnh đạo TP HCM cho rằng, trong xử lý có tình trạng xử lý không nghiêm. Nhiều công trình vi phạm chưa được phát hiện, ngăn chặn, xử lý ngay từ đầu; không kịp thời ban hành quyết định xử phạt hoặc đã xử phạt nhưng chưa cưỡng chế tháo dỡ, không có biện pháp ngăn chặn dẫn đến công trình vi phạm hoàn thành và đưa vào sử dụng. Cách xử lý như trên làm ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả quản lý trật tự xây dựng.

Vì thế, TP HCM yêu cầu công an xác minh, xử lý hình sự các đối tượng vi phạm nhiều lần hoặc có mức độ vi phạm nghiêm trọng, nhất là các đầu nậu, đầu cơ, xây dựng công trình không phép trên đất nông nghiệp, tự ý phân lô bán nền để trục lợi, gây ảnh hưởng xấu đến quy hoạch chung, mất an ninh trật tự...

Sở Tư pháp được giao nhiệm vụ đề xuất các biện pháp ngăn chặn hành vi vi phạm trật tự xây dựng như: không cấp điện, nước đối với các công trình vi phạm; không cho xuất cảnh đối với cá nhân đang chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính; xử lý hình sự các vi phạm về trật tự xây dựng.

Ngoài ra, lãnh đạo TPHCM, đề xuất nhiều giải pháp giảm thiểu vi phạm xây dựng như ngưng cung cấp điện, nước cho các công trình vi phạm; xử lý nghiêm cán bộ, công chức có vi phạm trong hoạt động công vụ.