Chưa hết nghi vấn

Sau vụ cướp tấn công trạm thu phí Dầu Giây lấy hơn 2,2 tỷ trong tổng số 3,23 có trong két sắt vào đầu năm Kỷ Hợi, nhiều nghi ngờ về tính minh bạch của việc thu phí tuyến cao tốc TP HCM – Long Thành – Dầu Giây đã được đặt ra khi số tiền mặt bị chiếm đoạt được cho là quá lớn so với một ca trực.

Cụ thể, trong một ca (8 giờ), trạm thu phí này thu được hơn 3 tỷ đồng, vậy với 3 ca mỗi ngày, cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây có thể thu được số tiền lên đến hơn 9 tỷ đồng. Trong khi đó, theo báo cáo sơ bộ 2018 của Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC), doanh thu thu phí là 1.100 tỷ đồng, trung bình một ngày công ty thu hơn 3 tỷ đồng.

Trước nghi vấn này, VEC đã có văn bản nhằm làm rõ nghi ngờ về tính minh bạch. Theo đơn vị này, số tiền hơn 3,2 tỷ đồng trong két sắt là tổng thu của 8 ca trực chứ không phải là một ca; bao gồm doanh thu của 2 ca ngày 4/2, 3 ca ngày 5/2 và 3 ca ngày 6/2.

Ngoài ra, còn có tiền quỹ dự phòng tình huống khẩn cấp, tiền lẻ phục vụ 10 ngày tết do ngân hàng không đổi tiền lẻ trong suốt dịp Tết. Còn đối với ca 3 ngày 7/2, trước lúc bị cướp chỉ thu được khoảng hơn 300 triệu đồng. Số tiền thực tế còn lại được kiểm đếm sau vụ cướp là  hơn một tỷ đồng.

Trao đổi với báo giới, bà Nguyễn Thị Hoài Phương, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần dịch vụ kỹ thuật đường cao tốc Việt Nam (VECE) cũng khẳng định, việc dư luận nghi ngờ số tiền thu phí có thể lên đến 6 tỉ đồng/ngày là không chính xác.

"Số tiền thu phí là từ 3,3 - 3,4 tỉ/ ngày, chỉ có ngày 28/4/2018 là 4,7 tỉ đồng, được xem là cao nhất từ trước đến nay", bà Phương nói.

Bà Phương cũng khẳng định, việc dư luận nghi ngờ chủ đầu tư cố tình gian lận hoặc giấu doanh thu, kê khai thấp lại để kéo dài thời hạn thu phí là hoàn toàn không có cơ sở.

"VECE thực hiện thu phí trên phần mềm của một đơn vị độc lập cung cấp, hoàn toàn nằm trong việc bảo mật và kiểm soát của đơn vị này. Vì vậy, các nhân viên thu phí không thể can thiệp vào phần mềm để chỉnh sửa số lượng xe và doanh thu",  bà Phương khẳng định.

Dù đại diện VECE lên tiếng nhưng dư luận vẫn có quyền hoài nghi nhất là khi trước đó một số trạm thu phí BOT có hiện tượng che giấu doanh thu, trốn thuế.

Đầu tháng 5/2016, một trong 3 cổ đông trong liên danh nhà đầu tư tuyến đường cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ là Tổng Công ty Xây dựng công trình giao thông 1 - Công ty Cổ phần (Cienco1) cho rằng có thất thoát phí và đề nghị thanh tra về hoạt động thu phí của tuyến cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ.

Sau phản ánh của Cienco1, Tổng cục Đường bộ Việt Nam đã tiến hành kiểm tra, giám sát đột xuất công tác thu phí tại trạm thu phí trên cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ, do Công ty Cổ phần Pháp Vân - Cầu Giẽ khai thác và quản lý, từ 18 giờ ngày 10/7/2016 đến 18 giờ ngày 20/7/2016.

Kết quả doanh thu thu phí 10 ngày tại cao tốc này được công bố là 19,85 tỉ đồng, bao gồm doanh thu thu vé lượt 17,5 tỉ đồng; vé tháng của tháng 7 là 1,7 tỉ đồng và vé quý III là 640,7 triệu đồng. Chia bình quân một ngày trạm thu phí Pháp Vân - Cầu Giẽ thu được hơn 1,9 tỉ đồng. Con số này cao hơn rất nhiều so mức thu phí bình quân hằng ngày của các tháng trước đó mà Công ty Cổ phần Pháp Vân - Cầu Giẽ đã báo cáo Tổng cục Đường bộ Việt Nam và các cổ đông, chỉ ở mức 1,2 - 1,4 tỉ đồng/ngày.

“Đừng mất bò mới lo làm chuồng”

Ngày 30/12/2016, Bộ GTVT đã ban hành Thông tư số 49/2016/TT-BGTVT quy định về xây dựng, tổ chức và hoạt động của trạm thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ (gọi tắt là Thông tư 49).

Theo đó, Thông tư 49 quy định trong suốt quá trình thu, đơn vị thu phí phải công khai tổng mức đầu tư của dự án, tổng thời gian thu, thời điểm bắt đầu thu, thời gian thu còn lại, doanh thu tháng trước, doanh thu lũy kế của trạm thu phí tính đến thời điểm cuối tháng trước liền kề.

Ngoài ra, Thông tư 49 cũng quy định đơn vị thu phí có trách nhiệm không để xảy ra các hành vi gian lận phí dịch vụ hoặc thông đồng gian lận trong hoạt động thu phí. Không được can thiệp vào hệ thống công nghệ thu, hệ thống giám sát, quản lý thu; báo cáo sai doanh thu nhằm gian lận doanh thu.

Tuy nhiên mới đây Bộ Giao thông vận tải có công văn gửi Tổng cục Đường bộ Việt Nam và các nhà đầu tư BOT. Cụ thể, Bộ này Giao thông vận tải cho biết, theo báo cáo của Tổng cục Đường bộ Việt Nam, tại một số trạm thu phí BOT, trạm bán quyền thu phí... còn xảy ra một số tồn tại như chưa tuân thủ chế độ báo cáo về lưu lượng và doanh thu theo nội dung quy định trong hợp đồng dự án và quy định của Bộ GTVT; chưa nâng cấp trang thiết bị để thực hiện việc lưu trữ các dữ liệu thu theo quy định; có hiện tượng che giấu doanh thu, trốn thuế...

Để chấn chỉnh các tồn tại trên, Bộ GTVT yêu cầu Tổng cục Đường bộ Việt Nam chịu trách nhiệm thường xuyên theo dõi, giám sát, kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất đối với công tác tổ chức thu, công tác hạch toán và báo cáo doanh thu của nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án để kịp thời phát hiện các tiêu cực và có hình thức xử lý nghiêm các vi phạm.

Các chuyên gia công nghệ cho biết không quá khó để có thể gian lận thu phí BOT bằng phần mềm và chỉ cần cấu kết với nhau can thiệp, chỉnh sửa là có thể dễ dàng qua mặt cơ quan chức năng.

Trao đổi với Lao Động, GS.TS Nguyễn Trọng Hòa - Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM, nguyên GĐ Sở Quy hoạch và Kiến trúc TPHCM cho rằng, để chủ đầu tư tự công bố doanh thu là thiếu tính khách quan.

Theo ông Hòa, doanh thu của BOT liên quan đến quyền lợi của chủ đầu tư và có thể liên quan đến cả nhóm lợi ích nào đó. Vì vậy, bản thân ông và người dân hoàn toàn có quyền nghi ngờ chủ đầu tư có thể sử dụng công nghệ để chỉnh sửa những con số, nhằm có lợi cao nhất cho mình.

"Để làm rõ doanh thu thực tế của BOT TPHCM - Long Thành -Dầu Giây là bao nhiêu trong ngày, thì cơ quan Kiểm toán và Thanh tra cần vào cuộc thanh kiểm tra một cách độc lập. Đến khi nào các cơ quan chức năng trên công bố kết luận và công khai thì khi đó mới thuyết phục được người dân", ông Hòa nói.

Rõ ràng người dân có quyền nghi ngại việc chủ đầu tư BOT gian lận doanh thu phí. Doanh nghiệp gian lận mức thu phí (thu nhiều báo cáo ít) nhằm mục đích kèo dài thời gian thu, tăng thêm lợi nhuận. Cuối cùng người dân là người chịu thiệt.