Các quan chức phụ trách luận tội của Hạ viện hôm 25/1 đã trình Thượng viện điều khoản luận tội "kích động bạo loạn" đối với cựu Tổng thống Donald Trump sau vụ những người ủng hộ quá khích tấn công trụ sở Quốc hội trên Đồi Capitol ở Washington vào ngày 6/1, thời điểm lưỡng viện nhóm họp chính thức phê duyệt kết quả tổng tuyển cử 2020.

Tuy nhiên, các lãnh đạo Thượng viện đã nhất trí hoãn phiên tòa 2 tuần, tới ngày 8/2 để nhóm pháp lý của cựu tổng thống chuẩn bị chứng lý biện hộ và các thượng nghị sĩ tạo lập các tiêu chuẩn cho phiên tòa.

Tại Thượng viện, lãnh đạo phe đa số Dân chủ Chuck Schumer và lãnh đạo phe thiểu số Cộng hòa Mitch McConnell vẫn đang thương lượng về cách thức tổ chức cơ bản của phiên tòa, kể cả thời lượng tranh luận, các kiến nghị triệu hồi nhân chứng và có thể cả kiến nghị hủy phiên tòa ngay từ đầu. Các thủ tục, vốn được nêu rõ trong một nghị quyết về tổ chức, sẽ báo trước khả năng kết tội ông Trump hay không và điều đó sẽ đòi hỏi sự ủng hộ của ít nhất 17 thượng nghị sĩ Cộng hòa.

“Chúng tôi hy vọng sẽ đàm phán được điều gì đó với ông McConnell về phiên tòa. Chúng tôi sẽ xem những gì sẽ xảy ra. Chúng tôi chưa biết yêu cầu của cả hai bên công tố và biện hộ là gì", ông Schumer phát biểu trước báo giới.

Theo tạp chí Politico, có lẽ không có thủ tục nào phức tạp hơn câu hỏi về lời khai của nhân chứng. Ngay cả các chính trị gia Dân chủ cũng chia rẽ về việc liệu có cần sự xuất hiện của các nhân chứng để khởi tố vụ án chống lại cựu tổng thống hay không, khi các hành vi bị tố sai phạm của ông Trump phần lớn đều xảy ra trước công chúng. Các thượng nghị sĩ của cả hai đảng cũng muốn phiên tòa diễn ra chóng vánh hơn phiên luận tội ông Trump lần đầu tiên năm 2020, vốn kéo dài tới 3 tuần.

Thượng nghị sĩ Dân chủ Tim Kaine thừa nhận, đảng của ông vẫn bất đồng về vấn đề trên. Nhiều người trong số họ khẳng định, chính các thượng nghị sĩ là nhân chứng của vụ bạo loạn hôm 6/1. Song, một số khác cho rằng, các thượng nghị sĩ, với tư cách thành viên bồi thẩm đoàn trong phiên tòa không nên tước bỏ của bất kỳ bên nào khả năng sử dụng lời khai nhân chứng.

"Đó là một phiên tòa giả tạo nếu bạn nói trước rằng sẽ không có nhân chứng hoặc các chứng lý. Tôi hiểu rõ nguyên tắc này. Luận tội là một việc rất hệ trọng … Nếu các công tố viên hoặc bên biện hộ muốn đưa ra các nhân chứng và tài liệu, họ nên được trao quyền làm việc đó", ông Kaine bình luận. Song, nhà lập pháp này lưu ý tất cả phụ thuộc vào các quan chức Hạ viện phụ trách luận tội và nhóm bào chữa cho cựu tổng thống.

Hiện vẫn chưa rõ có bao nhiêu thượng sĩ của mỗi đảng sẽ ủng hộ việc triệu tập các nhân chứng. Tại phiên tòa xử luận tội ông Trump lần đầu tiên hồi năm ngoái, các chính khách Dân chủ nhất trí ủng hộ điều này, viện dẫn các nhân chứng là chìa khóa cho một phiên tòa công bằng. Các nghị sĩ Cộng hòa ở Thượng viện, vốn chiếm đa số vào thời điểm đó, đã ngăn chặn nỗ lực này.

Ông Trump đang gấp rút thuê người bảo vệ trước phiên luận tội

Phiên xét xử tại Thượng viện dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 9/2. Nhiều công tố viên luận tội nói họ không nghĩ quá trình xét xử sẽ kéo dài tới 21 ngày như đợt Thượng viện luận tội ông Trump lần đầu năm 2020.

Khả năng quá trình xét xử, luận tội sẽ kéo dài trong gần hết tháng 2 và kết luận sẽ có vào cuối tháng 2.Người chủ trì phiên xét xử sẽ là chủ tịch tạm quyền Thượng viện - thượng nghị sĩ Dân chủ Patrick Leahy, chứ không phải Chánh án Tòa án tối cao John Roberts như ở phiên luận tội đầu. Lý do, theo hiến pháp, chánh án Tòa án tối cao chỉ chủ trì nếu người bị xét xử là tổng thống đương nhiệm.

CNN dẫn một số nguồn tin biết về hoạt động của cựu tổng thống Trump cho biết ông hiện đang gấp rút thuê người để lập đội pháp lý bảo vệ mình trước phiên xét xử luận tội tại Thượng viện.Theo nguồn tin của CNN thì hiện chỉ mới có một luật sư đồng ý đại diện cho ông Trump trong quá trình xét xử tại Thượng viện. Đó là luật sư Butch Bowers ở bang South Carolina, từng làm việc cho Bộ Tư pháp dưới thời tổng thống George W. Bush. Ông Trump biết đến luật sư Bowers nhờ thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham giới thiệu. Hiện ông Trump và luật sư này đang lên chiến lược bảo vệ trước phiên xét xử.

Ông Charlie Condon, cựu tổng chưởng lý bang South Carolina và hiện đang có công ty luật tư, cũng được tiếp cận mời vào đội pháp lý bảo vệ ông Trump. Tuy nhiên, tối 25/1, ông Condon gửi cho CNN câu thông báo ngắn: “Tôi sẽ không đại diện cho cựu tổng thống Trump. Cám ơn”.

Ảnh hưởng hiện nay của ông Trump

Cựu Tổng thống Trump mới chỉ rời nhiệm sở 5 ngày trước. Trong thời gian đó, ông không tiết lộ nhiều về ý định cho sự nghiệp chính trị tương lai. Cựu tổng thống nói ông muốn nghỉ ngơi vài tháng.

Tuy nhiên, ông Trump vẫn là gương mặt gây quỹ "khủng" nhất của đảng Cộng hòa, với hàng chục triệu USD tại các ủy ban hành động chính trị có thể sẵn sàng sử dụng, cùng sự ủng hộ của khối cử tri đông đảo khắp cả nước.

Điều quan trọng nhất có lẽ là cựu tổng thống đang nung nấu ý định trừng phạt những người đã phản bội ông, cũng như tưởng thưởng cho những người vẫn trung thành.

Georgia tới nay vẫn là ưu tiên chính của ông Trump. Cựu tổng thống coi Thống đốc Brian Kemp và Tổng thư ký tiểu bang Brad Raffensperger là kẻ "phản bội". Đây là hai vị trí sẽ phải tái tranh cử vào năm 2022.

Tuần qua, ảnh hưởng của ông Trump trong đảng Cộng hòa được thử lửa ở Arizona. Cuối cùng, ứng viên được ông Trump ủng hộ - bà Kelli Ward - chiến thắng và tái đắc cử chức chủ tịch đảng Cộng hòa ở tiểu bang.

Hàng loạt nghị sĩ Quốc hội liên bang từng công khai bất đồng với cựu Tổng thống Trump đang đối mặt làn sóng thách thức trong lần chạy đua tới, trước hết là 10 hạ nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu ủng hộ luận tội ông Trump.

Tại Ohio, nhận định chung là một ứng viên thượng nghị sĩ do ông Trump ủng hộ sẽ có nhiều cơ hội chiến thắng vòng bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa. Không ai hiện có vị trí tốt hơn Hạ nghị sĩ Jim Jordan, người từng nhận Huân chương Tự do từ ông Trump trong những ngày cuối nhiệm kỳ.

"Ông Jim đang có vị trí rất khả quan nếu ông ấy sẵn sàng tham gia. Tôi không chắc có ai đủ khả năng đánh bại ông ấy", Ken Blackwell, cựu tổng thư ký Ohio, cũng là một đồng minh lâu năm của Thượng nghị sĩ Portman, nói.

Cựu Tổng thống Trump giờ đang thu mình tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, Florida. Từ bên ngoài, người ta chỉ thấy ông chơi golf.

Tuy nhiên, các trợ lý của ông Trump đã có nhiều cuộc thảo luận về khả năng đưa cựu tổng thống trở lại trước công luận, có thể thông qua mạng xã hội. Các trợ lý khẳng định ông Trump không cần tiếp tục dùng Twitter hay Facebook để gây quỹ.

Hôm 25/1, ông Trump chính thức khai trương Văn phòng cựu tổng thống. Cơ quan này sẽ chịu trách nhiệm cho các hoạt động chính thức của ông Trump.

Trong những ngày cuối nhiệm kỳ, ông Trump trao đổi với một số đồng minh khả năng thành lập đảng chính trị mới, đây là công cụ để trừng phạt những kẻ phản bội nếu phe Cộng hòa vào hùa với đảng Dân chủ luận tội ông ở Thượng viện.

Nhưng tới ngày 24/1, sau khi các trợ lý nói thành lập đảng riêng là một sai lầm, ông Trump bắt đầu gửi đi thông điệp rằng ông có thể sẽ không tiếp tục theo đuổi ý tưởng trên.

"Ông ấy hiểu điều tốt nhất cho phong trào của mình (MAGA - Make America Great Again) và lý tưởng bảo thủ là cùng nhau tiến về phía trước, và rằng thành lập đảng mới sẽ dẫn tới sự thống trị của phe Dân chủ", Thượng nghị sĩ Lindsey Graham - đồng minh lâu năm của ông Trump - cho biết.

Cựu Tổng thống Trump hiện có hơn 70 triệu USD tại siêu ủy ban hành đồng chính trị của ông có tên Save America, mà không có nhiều hạn chế trong việc chi tiêu số tiền này.