Dự thảo quy định cửa hàng tiện lợi phục vụ khách trong 500m: Cơ quan soạn thảo nói gì?

Được Bộ Công Thương giao nhiệm vụ soạn thảo Dự thảo thông tư quy định về phân loại và quản lý một số hạ tầng thương mại (Dự thảo), Vụ Thị trường trong nước đã xây dựng và đang xin ý kiến rộng rãi dự thảo này.

Một trong những nội dung của dự thảo nhận được sự quan tâm của dư luận gần đây là quy định cửa hàng tiện lợi sẽ được bán chủ yếu theo phương thức tự phục vụ, thanh toán tập trung tại quầy thu ngân; và đối tượng phục vụ chủ yếu là khách mua hàng trong phạm vi bán kính dưới 500m. Có nhiều ý kiến cho rằng nên bãi bỏ quy định này vì không khả thi.

Tuy nhiên, đại diện cơ quan soạn thảo, bà Lê Việt Nga - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước cho biết, việc Bộ Công Thương đưa ra quy định "chủ yếu phục vụ trong bán kính 500m" chỉ nhằm làm rõ hơn tính tiện lợi của các cửa hàng tiện lợi này.

Đó là việc dễ dàng tiếp cận của người tiêu dùng. Theo đó, cửa hàng không được xa quá mà phải nằm trong bán kính 500m trở xuống để làm sao người tiêu dùng có thể chỉ cần đi bộ cũng tới được cửa hàng. Ngoài ra, cửa hàng tiện lợi được phép hoạt động 24/24 giờ - quyền lợi mà những hệ thống như siêu thị, chợ truyền thống hay các loại hình phần thương mại khác không có.

Ngoài kinh doanh hàng hóa, loại hình cửa hàng này cũng được mở rộng kinh doanh một số dịch vụ thiết yếu như đóng tiền điện, đóng tiền điện thoại hay đóng tiền bảo hiểm…

Sau 2 năm đại dịch, việc tập trung đông người tại nơi mua sắm cũng có những rủi ro nhất định trong việc đi mua sắm. Hạ tầng thương mại của những đại siêu thị hay các trung tâm thương mại lớn là hết sức cần thiết. Người dân được trải nghiệm rất nhiều dịch vụ tiện ích và giải trí khác.

Tuy nhiên, việc mua sắm hàng hóa hàng ngày, thiết yếu vẫn cần các chuỗi cửa hàng tiện lợi để người dân đỡ tốn thời gian đi mua sắm. Thêm vào đó, tập quán tiêu dùng của người Việt Nam trong việc tìm kiếm các loại hình hạ tầng thương mại gần nhà cũng đang phát triển rất mạnh.

Kinh nghiệm từ Thái Lan cho thấy, hiện nay họ cũng đang hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hộ kinh doanh được nâng cấp từ cửa hàng bách hóa, cửa hàng tạp hóa lên thành chuỗi cửa hàng tiện lợi nhằm chuẩn hóa các hoạt động kinh doanh theo hướng văn minh, hiện đại; và hàng hóa luôn rõ nguồn gốc, xuất xứ cũng như mức giá cạnh tranh. Đó là mục tiêu của cơ quan soạn thảo khi nói về khoảng cách 500m.

"Ngoài ra, rất nhiều quốc gia cũng có quy định riêng đối với cửa hàng tiện lợi. Ví dụ, Trung Quốc nói rất rõ cửa hàng tiện lợi là nơi người tiêu dùng có thể đi bộ 5 phút là tới cửa hàng tiện lợi. Còn với Việt Nam, có lẽ quy định 500m và việc 5 phút đi bộ cũng khá tương đồng với quy định này của Trung Quốc", bà Nga nói thêm.

Về vấn đề này, bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp Các nhà bán lẻ Việt Nam cho rằng Bộ Công Thương cần nói rõ, cụ thể để tránh nhiều ý kiến trái chiều, tiêu cực.

"Thực tế, chúng tôi nhìn nhận, với việc đưa ra quy định 500m, mong muốn của Bộ Công Thương là sẽ có những quy định phù hợp cho sự phát triển tổng thể của mạng lưới bán lẻ, chứ không phải khách mua hàng ở xa 500m thì không được mua hàng. Đây là suy nghĩ tiêu cực", bà Hậu nêu.

Hiện Hiệp hội cũng đang lấy ý kiến của các đơn vị thành viên để góp ý cho Bộ Công Thương có văn bản quản lý tốt nhất, phù hợp nhất với bối cảnh phát triển của hệ thống bán lẻ Việt Nam.

Đồng tình với một số điểm Dự thảo đưa ra, bà Hậu cho rằng, khi một văn bản trước đã lỗi thời thì cần có văn bản mới thay thế để đáp ứng được đòi hỏi trong giai đoạn phát triển mới. Tuy vậy, cần làm thế nào để có sức thuyết phục, các tiêu chí đưa ra đều phải tiên tiến vừa dễ quản lý cũng như vừa để doanh nghiệp dễ thực hiện. Bất cứ quy định về hoạt động nào cũng hướng tới thuận lợi, tạo điều kiện tốt nhất cho doanh nghiệp, song cần nằm trong khuôn khổ.

Liên quan đến tiêu chí "chủ yếu phục vụ khách mua hàng ngoài phạm vi 500m", Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng việc, dự thảo đưa ra quy định này là không khả thi đối với cả doanh nghiệp và khách hàng. Bởi yếu tố này nằm ngoài khả năng tự quyết định của doanh nghiệp. Trường hợp cửa hàng tiện lợi nào chủ yếu phục vụ khách mua hàng ngoài phạm vi 500m thì sẽ vi phạm và bị xử phạt. Tuy nhiên, chủ cửa hàng không thể biết được khách hàng của mình sinh sống tại đâu. Chính vì vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bỏ quy định này.

Bên cạnh đó, hướng dẫn tiêu chí của hàng tiện lợi chủ yếu được phục vụ cho khách hàng trong bán kính dưới 500m, được cho là đi ngược lại quy luật cung - cầu và cạnh tranh thị trường. Có trường hợp khách hàng đi xa hơn để chọn nơi có dịch vụ tốt hơn, sản phẩm đa dạng hơn hoặc đơn giản vì thích trải nghiệm dịch vụ, không gian. Bên cạnh đó, nhân viên tại các cửa hàng tiện lợi cũng có hạn, không thể tuyển thêm vị trí chỉ để kiểm tra địa chỉ thường trú, tạm trú của khách hàng.