Tháng 6/2019, tại lễ ra quân kêu gọi giảm thiểu tác hại của rác thải nhựa do Bộ Tài nguyên - Môi trường, UBND TP Hà Nội, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã phát đi lời kêu gọi toàn xã hội chung tay ngăn chặn thải nhựa ra môi trường.

Sau lời kêu gọi của Thủ tướng đã có nhiều phong trào diễn ra và mang đến hiệu quả tác động nhất định tới nhận thức của người dân. Thế nhưng, các phong trào chỉ dừng lại ở việc kêu gọi hạn chể sử dụng đồ nhựa, trong khi thực tế các giải pháp hạn chế và thay thế nhựa đều chưa khả thi, chưa phù hợp hoàn toàn với mục tiêu phát triển kinh tế.

Để hài hòa giữa việc bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế, và sự tiện dụng trong đời sống, chúng ta cần có thêm những giải pháp đi sâu vào thực chất vấn đề.

Sáng ngày 22/10/2019, tại Hà Nội, Trung ương Hội Giáo dục chăm sóc sức khỏe cộng đồng Việt Nam (GDCSSKCĐ) đã tổ chức Hội thảo khoa học “Không để nhựa thành rác”.

Hội thảo quy tụ các nhà khoa học nghiên cứu về kinh tế tuần hoàn, về môi trường; các chuyên gia đang làm công tác quản lý, nghiên cứu tại Bộ Tài nguyên và Môi trường…

Tại đây, các chuyên gia trình bày các tham luận về chính sách quản lý nhà nước đối với rác thải, tổng kết quá trình thực thi chính sách đối với mục tiêu hạn chế rác thải nhựa trong thực tiễn và trong tương lai.

Ông Nguyễn Thi, Vụ Pháp chế, Bộ Tài Nguyên và Môi Trường chia sẻ, hoạt động xử lý chất thải rác sinh hoạt (CTRSH) ở nước ta hiện nay là đem đi chôn lấp, việc tái chế, tái sử dụng chiếm tỉ lệ rất nhỏ và phụ thuộc phần lớn vào việc nhặt phế liệu có thể tái chế của hệ thống thu gom phế liệu không chính thức.

“Pháp luật do cơ quan ở Trung ương ban hành khá đầy đủ về quản lý chất thải, đặc biệt là CTRSH, nhưng lại quy định giao cho địa phương tùy vào đặc thù của mình để hướng dẫn và tổ chức thực hiện việc phân loại, thu gom CTRSH. Như vậy dẫn đến tình trạng có tỉnh thực hiện việc phân loại và thu gom, có tỉnh thì không thực hiện; nếu không thực hiện thì cũng không phát sinh bất cứ trách nhiệm quản lý cũng như pháp lý nào”, ông Thi cho biết.

Riêng rác thải nhựa, ông Thi thừa nhận, hiện chưa có quy định về phân loại các loại nhựa, kể cả trong sử dụng làm nguyên liệu cũng như trong phân loại, tái chế rác thải nhựa: chưa xác định nhựa có thể tái chế, tái chế nhiều lần; nhựa dùng một lần; nhựa siêu nhỏ; hạt nhựa; nhựa phân rã …. Nên không có chính sách để quản lý phù hợp: chưa có quy định cấm, quy định hạn chế, quy định phân loại, thu gom, tái chế, tái sử dụng; chưa có quy chuẩn bảo vệ môi trường đối với chất thải nhựa.

Điều này cho thấy còn rất nhiều bất cập trong việc thi hành các chính sách nhà nước đối với rác thải nhựa ra môi trường.

Trong khi đó, là người tham gia công trình khoa học nghiên cứu về vật liệu thay thế nhựa của Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam, ông Nguyễn An Thái cho biết: “Đã có những cải tiến đáng kể trong tìm kiếm chất liệu thay thế nhựa. Tuy nhiên, để thay thế hoàn toàn nhựa khỏi cuộc sống là khó. Bởi chi phí đưa vật liệu thay thế nhựa vào kinh tế rất lớn và vật liệu thay thế chỉ đáp ứng được rất nhỏ nhu cầu sử dụng nhựa hiện nay”.

Tại hội thảo, các chuyên gia cũng trình bày các nghiên cứu và ứng dụng nhằm gia tăng vòng đời cho nhựa, các sáng kiến nhằm thu gom, tái chế, tái sử dụng...  

Từ đó, kiến nghị các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực tái chế vật liệu nhựa; đề xuất các hành lang pháp lý để các doanh nghiệp tự thu gom sản phẩm nhựa của mình, phục vụ cho việc tái chế, tái sản xuất, kéo dài vòng đời sản phẩm, hạn chế tác hại ra môi trường.

Đề xuất các quy trình thu gom, xử lý rác thải nhựa để hạn chế nhựa bị thải ra môi trường, quay vòng tuần hoàn trở lại phục vụ cho sản xuất và đời sống.