Lay lắt giữa lòng hồ thủy điện Trị An

Thứ ba, 04/09/2018, 11:01 AM

Từng một thời là nơi dân thương hồ từ khắp nơi kéo đến bắt cá mưu sinh, nhưng giờ đây lòng hồ thủy điện Trị An đã “nghèo cá” vì bị tận diệt. Những người bán trụ cồn lại chỉ mong mỗi ngày có được vài ký cá để mưu sinh trong lay lắt.

de-viet-bien-tap-lay-lat-giua-long-ho-thuy-dien-tri-an
Nhiều con thuyền đánh cá trên lòng hồ thủy điện Trị An

Tay kéo nhẹ, nặng trĩu lòng

Sáng sớm, trên con nước lòng hồ thủy điện Trị An (Đồng Nai) hàng chục chiếc thuyền nhỏ đánh cá trở lặng lẽ vượt gió hồ mưu sinh. Những người lái đò đánh cá uể oải chao chát nhìn xuống con sông chảy vào giữa non cao lòng hồ mà ngao ngán.

lay-lat-giua-long-ho-thuy-dien-tri-anNhững ngôi nhà của thương hồ.

Đang lúi húi sửa sang lại chiếc thuyền nan nhỏ dài 1,5 m, Anh Nguyễn Văn Phụng, còn gọi là Sáu Phụng (41 tuổi, ngụ xã Trị An, huyện Vĩnh Cửu, Đồng Nai) lắc đầu: “Mấy hôm nay không có một đồng thu nhập nào vì không đánh được cá!”. Trước đây, khi con đập năng lòng hồ mới hoàn thành, lượng cá sông nơi đây rất nhiều nên mỗi ngày anh bắt được hàng chục kg cá. Ngày ấy, trên đoạn sông này còn có nhiều cá lăng, cá trèn và đặc biệt là có những con cá mè sông đánh bắt được lên đến hàng chục kg. “Bây giờ, cá khan hiếm rồi. Có ngày chúng tôi gỡ lưới đến 5-6 lần mà chỉ được vài con cá, không đủ tiền mua dầu chạy máy”, anh Sáu Phụng ngao ngán nhìn tay lưới trống của mình.

Anh Sáu phụng thì bùi ngùi cho biết mỗi ngày và cả đêm nếu đánh bắt trúng cũng bán được hơn 100.000 đồng. Số tiền này đủ mua gạo, thức ăn và trang trải cuộc sống hằng ngày. “Với người dân mưu sinh nhờ đánh cá trên lòng hồ như chúng tôi, có được khoản thu nhập như thế đã may mắn rồi” - anh Sáu Phụng nói.

lay-lat-giua-long-ho-thuy-dien-tri-an
Một mẻ cá may mắn của cả một ngày thả lưới trên lòng hồ.

Nửa cuộc đời sinh ra và lớn lên chỉ biết sông nước nên những con người như anh Sáu Phụng rất "nhạy" bén với tiếng cá. Anh có thể dễ dàng nghe mùi cá tôm để đoán hướng đi tìm. Hồ Trị An là điểm đến lý tưởng cho công cuộc mưu sinh của anh Sáu Phụng cùng hai gia đình. Nhiều năm nay anh neo chiếc thuyền cũ ven hồ, rồi kiếm tấm tôn lợp lên che nắng mưa. Cả vợ chồng con gái sống chui trong đó.

Đưa thuyền vào sát mép bờ, ngồi nghỉ ngơi một lát, vọ chồng Sáu Phụng lấy hộp nhựa đựng cơm từ trong chiếc thùng xốp nhỏ mang theo trên thuyền ra để dùng bữa cùng mọi người ngay trên thuyền. Bữa ăn của hai vợ chồng chỉ là cơm nguội mang theo và một ít cá nhỏ kho mặn. “Năm nay làm ăn kém quá. Suốt từ sáng tới giờ chỉ được mấy con cá nhỏ xíu”. Chị Liễu vợ anh Sáu Phụng cho biết thêm, bây giờ đang là mùa nước lớn, vào thời điểm này mấy năm trước đây người làm nghề cá trên đoạn sông, ngay cửa con nước chảy vào hồ Trị An này thường trúng cá. Tuy nhiên, kể từ 2 năm trở lại đây, lượng cá sông ngày càng ít ỏi.

Cùng với việc thả lưới trên lòng hồ thì cắm câu cũng là một phương tiện bắt cá hiệu quả về đêm mà những người đánh bắt cá áp dụng. Thuyền nào đi đánh bắt cá trên lòng hồ cũng trang bị cho mình cả trăm cần câu để cắm dọc theo bờ hồ.  Đi dọc bờ sông đoạn phía dưới con đập, hàng chục chiếc ghe, xuồng của dân làm nghề chài lưới vẫn đang neo đậu, chờ gỡ cá. Nhưng những tay lưới nhẹ hều vì rất ít cá, còn lòng người thì nặng trĩu bởi gánh cơm áo hằn lên mỗi ngày.

Phận cá, đời người

Môi trường nước hồ đang bị đe dọa ô nhiễm, nguồn thủy sản tự nhiên đang cạn kiệt dần, người mưu sinh trên hồ phải đối mặt với nhiều khó khăn hơn... Đó là thực trạng đáng buồn đang diễn ra trên hồ thủy điện Trị An bây giờ.

lay-lat-giua-long-ho-thuy-dien-tri-anNhiều gia đình cùng hợp sức để đánh cá mưu sinh trên lòng hồ.

Ông Tâm, một người đánh cá trên lòng hồ Trị An có thâm niên hơn 10 năm nên ông chứng kiến trước đây cá trên sông, cá trong hồ rất nhiều, có nhiều loại cá lớn rất có giá trị. Thế nhưng mấy năm gần đây cứ vào mùa khô, khi lượng nước sông rút xuống thì người ta bỏ thuốc, đánh mìn cho cá chết hàng loạt: “Sống bằng nghề cá, nhìn thấy cảnh tôm cá bị tận diệt như vậy, tôi rất xót xa. Nếu người dân mình cứ bắt cá theo kiểu như vậy, chẳng bao lâu nữa sông suối sẽ chẳng còn con cá con tôm nào. Chắc nay mai, người làm nghề cá như anh em tôi cũng đành giã từ chài lưới để lên bờ vì nghề này không còn đủ sống nữa!”.

Sông La Ngà, đập Trị An từng là nơi mưu sinh của hàng trăm gia đình thương hồ từ khắp miền Trung, miền Tây, từ cả biển hồ Cam Pu Chia kéo về. Nhưng đánh cá kiểu tận diện đã khiến nguồn lợi thủ sản cạn kiệt. Dân thương hồ sau những năm kiếm cá trên sông này, trên khu vực hồ đập này thấy không thể mưu sinh được nữa nên đã dần dần rời bỏ nơi đây. Chỉ còn lại là những người vì yêu mến dòng sông, vì muốn ở lại với dòng sông này mà còn lại, sống lay lắt bằng việc đánh cá trên sông.

Quả thật, để bắt được cá, những ngư dân như anh Phụng, hay những gia đình khác như anh Long, anh Tâm, anh Hải… ở khu vực này phải thức thâu đêm giữa hồ, chong đèn và làm việc liền tay. Anh Nguyễn Tâm (35 tuổi), ngư dân có thâm niên 7 năm thả lưới trên sông La Ngà cho biết: “Mùa này nước cạn nên cá "trốn" theo dòng chảy về những nơi sâu để trú ngụ. Công việc cũng gặp nhiều khó khăn. Nhiều lúc thả lưới rồi sáng kéo lên mà lưới trống trơn thì buồn lắm! Cá tôm giờ cũng ít hẳn, không còn như trước nữa!".

lay-lat-giua-long-ho-thuy-dien-tri-anCá trên lòng hồ ngày càng ít, cuộc sống mưu sinh của người dân nơi đây càng khó khăn.

Hồ Trị An được từng được xem là túi cá nước ngọt khổng lồ của vùng Đông Nam Bộ cho nhiều gia đình nguồn sống từ lượng thủy sản phong phú. Nhưng giờ đây, nguồn sống ấy ngày càng cạn kiệt bởi nhiều người không biết giữ gìn nguồn sống của chính mình, nhiều gia đình vẫn cố bám thuyền, bám sông vì không thể lên bờ. Và trên khu vực lòng hồ cũng như thượng nguồn sông Đồng Nai vẫn còn nhiều những chiếc thuyền nhỏ bé neo mình trên con nước. Đó là "nhà' của những "đời cá" quanh năm lăn lộn mưu sinh.

Nước lòng hồ Trị An mùa này không còn xanh trong biêng biếc nữa bởi những cơn mưa ở thượng nguồn Tây Nguyên, tưởng như không có một gợn đục nào rớt xuống...