Theo báo cáo của World Air Report 2018, trong số hơn 3000 thành phố (xếp hạng theo mức độ ô nhiễm bụi PM 2.5), thành phố Hà Nội xếp thứ 2 trong khu vực Đông Nam Á và xếp thứ 209 trên toàn thế giới. Trong khi đó, TP. HCM xếp thứ 15 trong khu vực và đứng thứ 455 so với trên thế giới. 

Báo cáo của Trung tâm quan trắc Môi trường Quốc gia cho biết, bụi PM 2.5 luôn ô nhiễm cao nhất trong không khí. Hà Nội vẫn có nhiều ngày chất lượng không khí ở mức xấu tại hầu hết các trạm quan trắc. Các vị trí có mức độ ô nhiễm cao nhất thường gần các trục đường giao thông chính (đường Minh Khai, Phạm Văn Đồng).

Bà Nguyễn Hồng Hạnh, cán bộ dự án của Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Phát triển Cộng đồng, cơ quan điều phối Liên minh Phòng chống các bệnh không lây nhiễm Việt Nam cho biết, bụi mịn PM 2.5 (có kích thuốc 1/30 sợi tóc) là nguy cơ chính gây tác hại tới sức khỏe qua đường hô hấp, niêm mạc, tiêu hóa... gây viêm phế quản, viêm phổi, viêm phổi tắc nghẽn, nhồi máu cơ tim, cao huyết áp, giảm trí nhớ, ung thư...

Chính vì mối nguy hại trên nhiều gia đình, cơ quan tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh thường sử dụng các loại máy lọc không khí, khấu trang có giá trị từ vài trăm đến cả chục triệu đồng để chống lại bụi mịn. Tuy nhiên theo BSCKII Nguyễn Ngọc Hồng (Trưởng Khoa Bệnh Phổi nghề nghiệp, BV Phổi Trung ương) nhận định những nỗ lực trên gần như không mang lại nhiều ý nghĩa.

Bác sĩ Hồng phân tích: "Về máy lọc không khí có nhiều loại, trong gia đình thì ta vẫn phải ra đường, việc đưa máy lọc trong vấn đề xử lý bụi thì ta không nên đặt ra trong quy mô cuộc sống, mà chỉ thường dùng cho khu hậu phẫu, vô trùng thì mới phải sử dụng bởi khi chúng ta ra ngoài đường, một khi mở cửa ra là bụi lập tức vào trong nhà, máy lọc không khí gần như không đạt được hiệu quả.

Chúng ta đừng tốn thời gian để nghiên cứu về những loại máy lọc không khí vì nó không giải quyết vấn đề, để đảm bảo chất lượng không khí ta hãy nên trồng nhiều cây xanh, tạo nhiều hồ nước như một lá phổi tự nhiên, hạn chế tối ta việc sử dụng những phương tiện quá hạn sử dụng".

Có những loại khẩu trang đặc biệt vẫn có thể ngăn bụi mịn, tuy nhiên các chuyên gia y tế nhận định chúng ta không phải ngồi yên để hít thở, khi đi lại ta cần lượng oxi nhiều hơn thì liệu đeo những loại khẩu trang đặc biệt đó ta không thể đủ lượng oxi cho hô hấp.

Ngoài việc giảm thiểu mối nguy hại bằng những nỗ lực trong cải thiện đời sống thì việc thay đổi thói quen cũng là điều mà BSCKII Nguyễn Ngọc Hồng (Trưởng Khoa Bệnh Phổi nghề nghiệp, BV Phổi Trung ương) muốn đề cập. 

"Tại Việt Nam người dân thường có văn hóa vỉa hè, khi nhậu, ăn uống, trà đá cũng cứ ngồi ra vỉa hè. Vỉa hè luôn có nồng độ khí ô nhiễm cao, đặc biệt là bụi do động cơ chạy dở, đủ loại thứ ô nhiễm. Khi đã khuyến cáo người dân hạn chế ra ngoài đường trong những ngày không khí xấu đi mà vẫn cứ ra ngồi thì thực sự là ngược đời", BS Hồng phân tích.

Nguy cơ mắc những căn bệnh do bụi phổi cũng còn do lĩnh vực công việc. Những người lao động so với dân văn phòng thường sẽ nhiễm nồng độ bụi cao hơn. Chuyên gia y tế cho biết công nhân trong hầm lò, nơi nồng độ bụi cao việc mắc các căn bệnh do bụi phổi càng nhanh đặc biệt là những người không có thiết bị bảo hộ đủ điều kiện thì mắc bệnh là điều đương nhiên.