Nguy cơ tham nhũng tiềm ẩn từ việc 'đổi đất lấy hạ tầng' ở các dự án BT

Thứ bảy, 21/10/2017, 05:47 AM

Nguy cơ tham nhũng, chất lượng dự án thấp, ảnh hưởng đến đời sống xã hội.. là những vấn đề bắt nguồn từ các dự án BT đã được nhiều chuyên gia kinh tế chỉ ra.

du-an-bt
Một đoạn đường thuộc dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường được đầu tư theo hình thức BT đổi đất lấy hạ tầng nối từ đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương - ảnh H.Lực

Tại Hội thảo Cơ chế đầu tư BT – Những vấn đề đặt ra và giải pháp hoàn thiện, Tổng Kiểm toán Nhà nước Hồ Đức Phớc thừa nhận, khác với dự án BOT, dự án BT ít bị phản ứng vì người dân không phải bỏ tiền túi ra thanh toán khi đi qua trạm như các dự án BOT.

Thế nhưng thay vì trả tiền từ túi người dân, BT là các dự án đầu tư công được thanh toán bằng quyền sử dụng đất. Điểm cốt yếu, theo ông Phớc là giá những khu đất dùng để thanh toán được định giá thấp hơn thị trường trong khi đây đều là quỹ đất vàng.

Bà Trương Hải Yến, Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, Kiểm toán nhà nước cho rằng, giá đất của các khu đất thanh toán cho các hợp đồng BT thường thấp hơn giá thị trường do không thông qua đấu giá.

Theo đó việc giao đất đã giải phóng mặt bằng không thông qua hình thức đấu giá là chưa phù hợp quy định của Luật Đất đai năm 2013 và là kẽ hở của việc xin-cho, gây thất thoát ngân sách.

Nhìn lại những dự án BT từ khâu đề xuất, phê duyệt, bà Yến cũng cho rằng, thực tế, hầu hết các dự án đầu tư theo hình thức BT không nằm trong kế hoạch đầu tư trung hạn, không được thông qua Hội đồng Nhân dân.

“Nhu cầu, mục tiêu đầu tư dự án BT không rõ ràng, không thể hiện được sự cần thiết, cấp bách,” bà Yến khẳng định.

Đồng tình với đánh giá này,TS Bùi Trinh – Chuyên gia nghiên cứu kinh tế cho rằng, nếu cơ quan quản lý thực hiện tốt nhiệm vụ, doanh nghiệp thực hiện nghiêm chỉnh quy định thì những dự án BT giao thông sẽ phát huy hiệu quả lớn, giảm gánh nặng xây dựng cơ bản cho ngân sách, tạo hướng đầu tư mới cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, trên thực tế nhiều dự án BT giao thông nảy sinh bất cập khiến dư luận nghi ngại về nhóm lợi ích sau những ưu đãi quá lớn dành cho doanh nghiệp.

chuyen-gia-kinh-te-buitrinh
TS Bùi Trinh – Chuyên gia nghiên cứu kinh tế cho rằng trong điều kiện tham nhũng, lợi ích nhóm như hiện nay nếu không quản lý chặt chẽ BT sẽ gây ảnh hưởng lớn - Ảnh H.Lực

Dẫn chứng về việc này, Tiến sĩ Bùi Trinh cho biết, tuyến đường 3,5km thuộc dự án đường Trần Hữu Dực nối đường Lê Đức Thọ với đường 70 thuộc địa bàn phường Xuân Phương (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) dài 3,5km nhưng số tiền lên đến 1.500 tỷ đồng – suất đầu tư này được xem là quá cao, số đất Hà Nội phải đổi gần 70ha đất là quá nhiều.

“Đặc thù dự án BT – Đổi đất lấy hạ tầng là doanh nghiệp đầu tư sau đó chuyển giao nhà nước quản lý. Cái doanh nghiệp nhận được là đất. Nói thẳng ra chúng ta đổi tài nguyên thiên nhiên (đất) lấy hạ tầng giao thông.

Trong điều kiện tham nhũng, lợi ích nhóm như hiện nay nếu không quản lý chặt chẽ BT sẽ gây ảnh hưởng lớn”, Tiến sĩ Trinh cho biết.

Đồng quan điểm TS Phạm Sỹ Liêm – Nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng cũng cho biết, trong điều kiện nguồn lực nhà nước hạn chế, ngân sách đầu tư các công trình giao thông, xây dựng thiếu, việc kêu gọi đầu tư BT là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước. Doanh nghiệp tham gia đầu tư BT luôn được Nhà nước tạo điều kiện tối đa.

Theo TS Phạm Sỹ Liêm, BT – có nghĩa xây dựng và chuyển giao, BT đổi đất lấy hạ tầng có nghĩa doanh nghiệp bỏ tiền đầu tư làm dự án sau đó chuyển giao cho nhà nước. Đổi lại nhà nước phải trả cho doanh nghiệp đất đai.

“Nhìn vào hình thức BT đổi đất lấy hạ tầng chúng ta thấy có hai vấn đề: Tổng mức đầu tư dự án; Giá trị của đất. Nếu tổng mức đầu tư dự án bị khai khống, thổi giá lên đồng thời giá trị đất được hạ xuống, doanh nghiệp đầu tư sẽ hưởng lợi lớn.

Trong điều kiện tham nhũng như hiện nay giả thiết trên rất dễ xảy ra. Do đó phải kiểm soát chặt vấn đề tổng mức đầu tư, phải đánh giá đúng giá trị của đất”, TS Liêm nói.

TS Liêm cho rằng, muốn kiểm soát tổng mức đầu tư hay định giá đất thì không có cơ quan nào có thể làm tốt hơn thị trường.

TSphamsyliem-du-an-bt
 TS Phạm Sỹ Liêm – Nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng cần phải minh bạch tổng mức đầu tư dự án cũng như giá trị đất

“Chúng ta xây dựng kinh tế thị trường thì phải để thị trường quyết định, có nghĩa với dự án BT phải tiến hành đấu thầu để tạo sự cạnh tranh qua đó chọn được nhà thầu có mức đầu tư thấp nhất, chất lượng tốt nhất. Tương tự muốn định giá đất chúng ta đấu giá công khai sẽ khách quan nhất”, TS Liêm nêu giải pháp.

Cuối cùng theo TS Liêm chỉ có cách làm minh bạch mới hạn chế tham nhũng và lợi ích nhóm tại các dự án BT đổi đất lấy hạ tầng.

Trước đó, Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật trong quá trình thực hiện một số dự án theo hình thức hợp đồng theo hình thức Xây dựng – Chuyển giao (BT) và hợp đồng Xây dựng – Kinh doanh – Chuyển giao (BOT) trong lĩnh vực giao thông, môi trường trên địa bàn Thành phố Hà Nội.

Theo đó, Thanh tra Chính phủ cho rằng  Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội chưa thực hiện đúng quy định về lập, phê duyệt, công bố danh mục dự án đầu tư theo hình thức BT, BOT thuộc lĩnh vực giao thông, môi trường từ năm 2008 đến năm 2012 gây ảnh hưởng đến việc lựa chọn nhà đầu tư, làm giảm hiệu quả đầu tư.

Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội không thực hiện đúng quy trình lựa chọn nhà đầu tư, thẩm định, đánh giá năng lực một số nhà đầu tư không chính xác, thiếu chặt chẽ; Lựa chọn ký hợp đồng thực hiện dự án với nhà đầu tư không đảm bảo năng lực theo quy định.

Kết luận Thanh tra Chính phủ chỉ rõ tại thời điểm thẩm định, đánh giá lựa chọn thực hiện dự án các doanh nghiệp gồm: Công ty cổ phần Tasco nhà đầu tư dự án đường Lê Đức Thọ - Xuân Phương; Chủ đầu tư thực hiện dự án đường bao quanh khu tưởng niệm danh nhân Chu Văn An đều không đảm bảo năng lực tài chính.

Hầu hết các dự án đều chậm tiến độ so với yêu cầu một phần do nguyên nhân năng lực về huy động vốn, bố trí vốn chủ sở hữu tham gia dự án.

 

Cựu giám đốc bị bắt: Ngân hàng Agribank đang bộc lộ nhiều yếu kém

Mặc dù đang giữ chức vụ giám đốc chi nhánh Ngân hàng LienVietPostBank tại Đắk Lắk nhưng những hành vi vi phạm pháp luật của ông Đỗ Thái Vũ (37 tuổi) thời còn làm việc tại Agribank vẫn bị phát hiện.