Ngày 12/5, thông tin về phiên giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải, ông Nguyễn Trí Tuệ cho biết, trong ba ngày làm việc, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao đã công bố các tài liệu, chứng cứ vụ án, kết quả thẩm định.

Qua đó, việc toà án các cấp xét xử Hồ Duy Hải về tội Giết người, Cướp tài sản là "có căn cứ". Quá trình điều tra cũng như tại phiên tòa, Hải đều xin giảm nhẹ hình phạt, sau khi bị Chủ tịch nước bác đơn xin ân giảm hình phạt tử hình mới kêu oan.

Giải thích lý do HĐTP xác định kháng nghị đề nghị hủy án của VKSND Tối cao là "không phù hợp với pháp luật", ông Tuệ cho hay "luật không cho phép Viện trưởng VKSND Tối cao và Chánh án TAND Tối cao kháng nghị xem xét lại vụ án khi quyết định bác ân giảm của Chủ tịch nước đang có hiệu lực pháp luật".

Phó Chánh án nêu ba vấn đề nổi lên sau phán quyết "bác kháng nghị" của Hội đồng Thẩm phán tại phiên giám đốc thẩm.

Thứ nhất, có vi phạm, thiếu sót trong quá trình tố tụng nhưng không hủy án có đúng không?

Theo ông Tuệ, bộ luật Tố tụng hình sự đã quy định căn cứ để kháng nghị là "nếu thấy có vi phạm nghiêm trọng trong quá trình tố tụng mà dẫn tới sai lầm nghiêm trọng thì là căn cứ kháng nghị, không có sai lầm nghiêm trọng thì không phải là căn cứ để kháng nghị".

Do vậy, Hội đồng xét xử giám đốc thẩm nhận thấy trong quá trình điều tra, các cơ quan tố tụng có vi phạm nhưng không làm thay đổi bản chất vụ án.

"Các cơ quan tố tụng có sai sót, chúng tôi đều nhìn thấy. Ví dụ như không kịp thời thu hồi cái thớt, con dao làm vật chứng là có sai phạm", Phó chánh án TAND tối cao nói.

Thứ 2, dư luận nói rằng Hội đồng thẩm phán không vô tư khách quan, không độc lập khi ông Chánh án giơ tay thì các ông thẩm phán khác giơ tay theo?

Phó chánh án TAND tối cao cho hay, các thành viên Hội đồng thẩm phán hoàn toàn độc lập, không phụ thuộc vào đâu hay ông Chánh án nào cả.

"Chúng tôi là thẩm phán do QH phê chuẩn theo hình thức bổ nhiệm. Bản thân Chánh án cũng chỉ là 1 trong các thành viên Hội đồng thẩm phán, không có gì chi phối mà chúng tôi phải nghe, chúng tôi biểu quyết bằng nhận thức pháp luật của mình và chịu trách nhiệm", ông Tuệ phân tích.

Vì vậy việc biểu quyết của các thành viên Hội đồng thẩm phán là hoàn toàn vô tư khách quan và các thẩm phán chịu trách nhiệm về biểu quyết của mình. Tất cả vụ án đều như vậy, không riêng vụ Hồ Duy Hải.

Thứ 3, dư luận nêu rằng việc Chánh án Tòa tối cao đã từng có quyết định không kháng nghị khi là Viện trưởng VKSND tối cao và hiện nay lại ngồi vào Hội đồng thẩm phán thì là có vi phạm không?

Ông Tuệ lý giải, trong giai đoạn tố tụng bình thường quy định tại bộ luật Hình sự, Hội đồng thẩm phán hoặc những người làm công tác tố tụng phải từ chối tham gia Hội đồng trong một số trường hợp.

Tuy nhiên, giai đoạn giám đốc thẩm là giai đoạn tố tụng đặc biệt. Luật quy định Chánh án, Viện trưởng không có quyền kháng nghị hoặc kháng nghị nhưng vẫn ngồi vào Hội đồng xét xử của Hội đồng thẩm phán và có thế tiến hành tố tụng nhiều lần.

Ví dụ, Ủy ban Thường vụ Quốc Hội yêu cầu giám sát xem xét lại thì cả Hội đồng thẩm phán phải tiến hành xem lại một lần nữa. "Quy định đặc biệt của tố tụng giám đốc thẩm là như thế", ông Tuệ khẳng định.

Báo chí hỏi: Tại sao không lựa chọn hình thức Hội đồng giám đốc thẩm khác mà không nhất thiết Chánh án Tòa tối cao phải chủ toạ hay Chánh án phải có mặt?

Ông Tuệ cho biết có 2 hình thức, một là hội đồng toàn thể, hai là hội đồng 5 người. “Đây là vụ việc rất nghiêm trọng, do VKS kháng nghị kéo dài nhiều năm, dư luận xã hội nhiều thì đương nhiên phải xét xử bằng hội đồng toàn thể, quy định Chánh án chủ trì là theo quy định của pháp luật”.

Theo ông, quyết định của Chủ tịch nước là quyết định cuối cùng trong quá trình tố tụng. Sau quyết định của Chủ tịch nước thì các cơ quan tố tụng không được phép thực hiện bất kỳ hành vi nào khác ngoài hành vi thực hiện thi hành án. Đó là quy định của luật.

Với trường hợp này phải xin ý kiến của Chủ tịch nước thay đổi quyết định đó thì mới thực hiện các biện pháp tố tụng khác.

Hồ Duy Hải bị cáo buộc, tối 13/1/2008 đến Bưu điện Cầu Voi chơi - nơi chị Nguyễn Thị Ánh Hồng (23 tuổi) và em họ tên Vân (21 tuổi) làm việc. Hải nảy sinh ý định quan hệ tình dục với chị Hồng nhưng không thực hiện được nên sát hại cô và người em.

TAND tỉnh Long An và Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP HCM tuyên phạt bị cáo mức án tử hình. Sau nhiều năm Hải không được chấp nhận đơn xin giảm án và ân xá, gia đình anh này đi kêu oan.

Ngày 22/11/2019, VKSND Tối cao kháng nghị, đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao giám đốc thẩm vụ án theo hướng huỷ cả hai bản án. Hôm 8/5, Hội đồng giám đốc thẩm TAND Tối cao bác kháng nghị này.

Bài liên quan

>>Đại biểu Quốc hội kiến nghị đưa vụ án Hồ Duy Hải lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội