Tình hình Syria: Putin và Erdogan đã thỏa thuận những gì? Mỹ mất những gì?
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đã gặp nhau ở thành phố nghỉ dưỡng Sochi ngày 22/10 và cho ra bản ghi nhớ 10 điểm với một dòng cuối không được nhắc đến: người Mỹ không có chỗ trong việc định hình tương lai của Syria.
CNN đưa tin cho biết, lãnh đạo Moscow và Ankara thống nhất về bản ghi nhớ với 10 điểm nội dung, quyết định về sự hiện diện của Lực lượng Dân quân Kurd (YPG) ở vùng biên giới phía bắc Syria. Với thỏa thuận này, Mỹ không còn định hình tương lai Syria.
Thỏa thuận cũng thừa nhận mối lo sợ lớn của người Kurd: các nhóm phiến quân Syria được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn có thể sẽ tiến hành một chiến dịch càn quét sắc tộc nhằm vào họ và các nhóm thiểu số khác.
Theo thỏa thuận, lực lượng quân cảnh Nga và bảo vệ biên giới Syria sẽ tiến vào khu vực miền Bắc giáp giới với Thổ Nhĩ Kỳ từ trưa 23/10. Trong vòng 150 giờ kế tiếp, YPG sẽ rút lực lượng cùng vũ khí ra khỏi phạm vi 30km từ đường biên giới. Sau đó, quân cảnh Nga và quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiến hành tuần tra chung trong khu vực 10km dọc theo biên giới và đường phân chia "vùng an toàn". Thỏa thuận cho biết Ankara tiếp tục kiểm soát khu vực phía đông bắc Syria, nơi quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và đồng minh chiếm giữ trong chiến dịch quân sự vừa qua.
Cũng có một số ngoại lệ: Thị trấn Qamishili sẽ không nằm trong vùng tuần tra chung 10km này và hiện chưa rõ thỏa thuận có áp dụng trên toàn bộ chiều dài đường biên giới Thổ Nhĩ Kỳ-Syria hay không, hay chỉ ở các khu vực mà người Kurd đã nắm quyền kiểm soát.
Người Nga bảo hộ người Kurd
Tuy nhiên, thỏa thuận cũng cho thấy, người Kurd sẽ có “người bảo lãnh” mới. Sau khi Tổng thống Donald Trump phản bội người Kurd bằng cách ra lệnh rút các lực lượng Mỹ khỏi Syria, bỏ mặc YPG trước chiến dịch của Thổ Nhỹ Kỳ, thì vai trò này đã rơi vào tay Nga.Người Kurd sẽ phải nhượng bộ. Theo thỏa thuận, YPG sẽ phải nhượng bộ và rút ra ngoài vùng xung đột hiện nay, trong đó có các thành phố Manbij và Tal Rifaat.
Giờ đây, Moscow sẽ có cớ triển khai thêm binh sỹ và thiết bị tới Syria như một phần của nhiệm vụ được mở rộng. Tuy nhiên, câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ: với lực lượng ít ỏi của Nga trên thực địa, người Kurd ở Syria dường như không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải chấp nhận để quân đội Syria được Nga hậu thuẫn tiến vào các khu vực mà họ kiểm soát.
Ngoài ra, người Kurd tại Syria sẽ đối diện với rủi ro lớn. Thỏa thuận không nêu rõ quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và đồng minh phản ứng ra sao nếu các lực lượng vũ trang người Kurd chưa rút hết khỏi vùng đệm giữa hai nước. Trong trường hợp lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ tấn công nhắm vào dân thường người Kurd, Moscow có thể bị chỉ trích thất bại trong việc đảm bảo thực thi thỏa thuận.
Tổng tư lệnh SDF Mazloum Abdi từng cảnh báo người Kurd phải chấp nhận những "nhượng bộ đau đớn" khi chọn con đường hợp tác cùng Nga và Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Tuy nhiên, điều đó trở thành lựa chọn duy nhất còn lại cho người Kurd để đảm bảo an toàn cho dân tộc sau khi quân Mỹ rời đi.
Mỹ mất hết ở Syria?
Phản ứng trước sự kiện trên, Tổng thống Mỹ Donald Trump viết trên mạng xã hội Twitter rằng những diễn biến mới nhất xung quanh tình hình ở Syria là "thông tin tốt".
Tuy nhiên, nhà bình luận Nathan Hodge của đài CNN nhận định Washington chính là bên chịu nhiều mất mát nhất về mặt địa chính trị trong thỏa thuận mới nhất giữa Moscow và Ankara. Chưa hết, theo ông Hodge, thỏa thuận này còn ngụ ý rằng lực lượng người Kurd có một "người bảo lãnh mới". Sau khi Tổng thống Donald Trump bất ngờ ra lệnh rút lực lượng Mỹ khỏi Syria và bỏ mặc lực lượng người Kurd trước cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ, vai trò đó giờ rơi vào tay người Nga.
Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu ngày 22/10 tuyên bố đã đến lúc người Mỹ rời khỏi Syria, dù chỉ một ngày trước đó người đứng đầu Lầu Năm Góc Mark Esper thông báo một nhóm gần 300 quân có thể tiếp tục đóng tại vùng đông bắc. Bộ trưởng Shoigu nhấn mạnh Mỹ có dưới 2 tiếng để chấp hành lệnh ngừng bắn mà Phó tổng thống Mike Pence đạt được tại Ankara cuối tuần qua.
Thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực đến 22h ngày 22/10. Vào thời điểm thông báo về giai đoạn sắp tới của quân đội Nga trên chiến trường Syria, ông Shoigu cảnh báo quân đội Mỹ "còn đúng 1 tiếng 31 phút" để rút hết quân. Ông không đề cập đến hậu quả sau đó cho lực lượng Mỹ.
