Sân bay Long Thành: Vay vốn ODA, đầu tư hình thức PPP đều không khả thi

Chủ nhật, 11/08/2019, 06:25 AM

Theo PGS.TS Nguyễn Thiện Tống, cả ba phương án vay vốn ODA, đấu thầu chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP hay dùng vốn của ACV đều không khả thi.

san-bay-long-thanh-vay-von-oda-dau-tu-hinh-thuc-ppp-deu-khong-kha-thi
Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án sân bay Long Thành giai đoạn 1 dự án đề xuất 3 hình thức gọi vốn.

Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án sân bay Long Thành giai đoạn 1 dự án đề xuất 3 hình thức gọi vốn:

Phương án 1 là đầu tư theo định hướng tại báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Nhà đầu tư khai thác sân bay đầu tư, có sử dụng vốn vay ODA.

Phương án 2 là giao ACV (Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam) trực tiếp đầu tư, khai thác, không sử dụng vốn vay ODA, hình thức đầu tư là đầu tư trực tiếp bằng vốn doanh nghiệp.

Phương án 3 là đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư khai thác, không sử dụng vốn vay ODA, hình thức đầu tư là PPP, loại hợp đồng BOT.

Tuy nhiên trao đổi với phóng viên, PGS.TS Nguyễn Thiện Tống - Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Kỹ thuật Hàng không (Trường Đại học Bách Khoa TP HCM) cho biết, cả ba phương án đưa ra trong báo cáo kha thu đều không khả thi.

Phương án 1 đầu tư với ngân sách nhà nước và vốn vay ODA

Phương án 1 là nhà đầu tư ACV khai thác sân bay sử dụng vốn vay ODA, nhưng hiện chỉ hy vọng tiếp cận được vốn ODA của Nhật Bản và Hàn Quốc thông qua việc Chính phủ đi vay, rồi cho doanh nghiệp vay lại. Nhược điểm của phương án là sẽ làm tăng nợ công và phải sử dụng tư vấn, nhà thầu xây lắp của nước cho vay.

Tuy nhiên trước đây, ngày 18/10/2014, đại diện Bộ GTVT đã có thư xin lỗi gửi ngài Fukada Hiroshi, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam vì đã nhầm lẫn khi nói Nhật Bản cam kết cho Việt Nam vay 2 tỷ USD cho dự án sân bay Long Thành.

san-bay-long-thanh-vay-von-oda-dau-tu-hinh-thuc-ppp-deu-khong-kha-thi
Theo PGS.TS Nguyễn Thiện Tống, cả ba phương án vay vốn ODA, đấu thầu chọn nhà đầu tư theo hình thức PPP hay dùng vốn của ACV đều không khả thi.

Cuối năm 2014, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Đồng Tiến lúc đó cảnh báo không nên quá kỳ vọng vào nguồn vốn ODA, bởi thực tế dòng vốn này đang suy giảm. Đó là chưa kể nguồn lực này còn phải san sẻ cho các dự án trọng điểm khác. Thêm vào đó, nợ nước ngoài của Việt Nam đang ở ngưỡng cao nên cũng khó có thể quá chờ đợi ở dòng tiền này.

“Trong tình hình nợ công hiện nay và tương lai, phương án 1 đầu tư xây dựng sân bay Long Thành với ngân sách nhà nước và vốn vay ODA là không khả thi”, PGS, TS Nguyễn Thiện Tống cho biết.

Phương án kêu gọi đầu tư hình thức PPP

Trong báo cáo khả thi đưa ra phương án gọi vốn là đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư khai thác theo hình thức đầu tư là PPP.

Theo PGS. TS Nguyễn Thiện Tống, trước đây, theo thông tin báo chí của Bộ GTVT ngày 10/10/2014 về chủ trương đầu tư dự án xây dựng CHKQT Long Thành thì “Việc huy động vốn đầu tư xây dựng CHKQT Long Thành sẽ gắn với các dự án đầu tư các hạng mục cụ thể, theo nguyên tắc Nhà nước chỉ đầu tư hoặc hỗ trợ đầu tư phần kết cấu hạ tầng không có khả năng thu hồi vốn; khuyến khích đầu tư vào các hạng mục thành phần dịch vụ khai thác, có khả năng thu hồi vốn đầu tư”.

Lúc đó ACV báo cáo rằng "Thực tế thì hiện có nhiều nhà đầu tư nước ngoài như Tập đoàn ADPi (Pháp), Samsung (Hàn Quốc), Công ty Cảng hàng không Incheon (Hàn Quốc) và một số tập đoàn của Nhật Bản bày tỏ sẵn sàng hợp tác đầu tư vào các hạng mục của dự án dưới nhiều hình thức đầu tư như PPP, BOT". Trong Báo cáo đầu tư dự án, nhà ga hành khách được liệt kê trong các hạng mục công trình cho phép đầu tư tư nhân.

PGS Nguyễn Thiện Tống cho biết, tại buổi tọa đàm trực tuyến ngày 17/10/2018 với chủ đề: “Dự án sân bay Long Thành – Cơ hội và thách thức”, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho hay, đến nay có tập đoàn ADPi của Pháp cam kết tài trợ số vốn 2 tỉ USD cho dự án sân bay Long Thành. Nhưng ngày 22/10/2018, Bộ GTVT phát đi thông cáo khẳng định không biết ADPi là công ty nào và cũng chưa từng làm việc với ADPi về vấn đề này.

san-bay-long-thanh-vay-von-oda-dau-tu-hinh-thuc-ppp-deu-khong-kha-thi
Phương án gọi vốn từ đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư khai thác theo hình thức đầu tư là PPP tại dự án sân bay Long Thành là không khả thi.

Trong Báo cáo Giải trình bổ sung về Báo cáo đầu tư Dự án xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành của Chính Phủ gửi Quốc hội ngày 27/10/2014 chỉ có phần đề cập đến phân tích tài chính đối với hạng mục nhà ga hành khách (nguồn vốn doanh nghiệp, công ty cổ phần, PPP) với kết quả tính toán cho chỉ số nội hoàn tài chính FIRR là 13,9% xem xét cho thời hạn 25 năm.

Đây là hạng mục có khả năng cho lãi suất cao nhất được chọn để tính toán với dự báo lạc quan về nhu cầu hành khách nhằm đưa ra chỉ số nội hoàn tài chính FIRR cao là 13,9%. Tuy nhiên đối với những hạng mục khác cần đầu tư từ nguồn vốn xã hội hóa (tư nhân) mà có khả năng cho lãi suất thấp hơn thì chỉ số nội hoàn tài chính FIRR chắc chắn sẽ thấp hơn 13,9%. Nhiều hạng mục có chỉ số nội hoàn tài chính FIRR thấp hơn 10% thì sẽ không hấp dẫn nhà đầu tư và như thế khả năng huy động nguồn vốn tư nhân cũng sẽ không có.

Trong tháng 8 năm 2017, truyền thông đưa tin rằng Tập đoàn Geleximco có kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT về việc hợp tác với doanh nghiệp Trung Quốc KAIDI Dưong Quang để thầu xây dựng sân bay Long Thành, theo hình thức đối tác công tư. Trước thông tin đó, Tổng công ty Cảng hàng không VN (ACV) phản đối Geleximco làm toàn bộ dự án vì tiềm ẩn nhiều rủi ro liên quan an ninh quốc gia. Tuy nhiên nếu Geleximco và đối tác Trung Quốc KAIDI Dương Quang tham gia một số hạng mục, với vai trò chủ trì của ACV, theo ông Đỗ Tất Bình, Phó tổng giám đốc ACV, thì  ACV sẽ tạo điều kiện nhưng "phải ràng buộc chặt chẽ…”

Vào tháng 8 năm 2014, khi được Hội đồng thẩm định quốc gia mời phản biện, GS Lã Ngọc Khuê, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT cho biết “Các cơ sở vật chất chủ yếu như đường cất hạ cánh, đường lăn, bãi đậu, nhà ga hành khách đều thuộc về sở hữu nhà nước, thông qua doanh nghiệp nhà nước quản lý. Doanh nghiệp tư nhân chỉ tham gia các khâu thứ yếu như ga hàng hóa, cung cấp suất ăn, dịch vụ. Tuyệt đối không có sự tham gia đầu tư của nước ngoài. Đây là một vấn đề hết sức hệ trọng cần được xem xét một cách nghiêm cẩn.”

Vì Nhà nước không có đủ vốn nên phải huy động thêm vốn doanh nghiệp tư, nhưng nếu không có biện pháp phân chia tỷ lệ lãi, phần đầu tư công của Nhà nước phải hoàn toàn chịu lỗ lớn, trong khi thành phần đầu tư của doanh nghiệp tư nhân được hưởng lãi tất cả.

Mặt khác ông Tony Tyler – Tổng Giám đốc Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA) cũng cảnh báo rằng Việt Nam cần cẩn trọng với việc cổ phần hóa các sân bay, vì kinh nghiệm Ấn độ cho thấy khi hệ thống tài chính không có giải pháp quản lý việc thu phí của nhà đầu tư thì kết quả là các hãng hàng không phải chịu mức phí gấp 3 lần bình thường, làm cho sân bay này có mức chi phí đắt đỏ nhất khu vực và các hãng hàng không e ngại việc sử dụng sân bay này.

“Kinh nghiệm trên thế giới cho thấy đầu tư tư nhân chủ yếu nhằm lợi nhuận với chú trọng về chất lượng phục vụ hành khách nên thị trường thúc đẩy đầu tư tư nhân vào các sân bay quốc tế đang hoạt động với qui mô lớn và tốc độ phát triển nhanh mà thôi. Đối với nhà đầu tư tư nhân thì dự án sân bay Long Thành có quá nhiều rủi ro cho việc đầu tư của họ. Như thế phương án đầu thư theo hình thức PPP là không khả thi”, PGS Nguyễn Thiện Tông đánh giá.

Phương án đầu tư với vốn của ACV

Về phương án giao ACV trực tiếp đầu tư sân bay Long Thành bằng vốn doanh nghiệp, tư vấn lập dự án nhận định sẽ không làm tăng nợ công của Nhà nước do không sử dụng vốn ODA.

san-bay-long-thanh-vay-von-oda-dau-tu-hinh-thuc-ppp-deu-khong-kha-thi
Sân bay Long Thành cần phải xây dựng nhiều hệ thống giao thông kết nối

“Tuy nhiên đây chỉ là ảo tưởng thôi, vì vốn Nhà nước đầu tư cho 21 sân bay mà ACV đang quản lý khai thác là rất lớn, khi cần đầu tư lớn cho các sân bay thì ACV đều cần đến ngân sách Nhà nước chứ tự đầu tư rất ít cho sân bay. Năm 2019 ACV có kế hoạch chi ra 8.200 tỷ đồng để đầu tư mở rộng nhà ga hành khách và sân đỗ máy bay cho các sân bay Cát Bi, Vinh, Phú Bài và chi 1.800 tỷ đồng để mở rộng sân đỗ máy bay cho sân bay Tân Sơn Nhất. Các năm sau mới đầu tư 11.430 tỷ đồng cho nhà ga hành khách T3 ở Tân Sơn Nhất.

Trong khi đó vốn đầu tư cho gian đoạn 1 của sân bay Long Thành là 112.427 tỷ đồng, tương đương 4.81 tỷ USD, vượt xa năng lực của ACV nên ACV sẽ phải huy động vốn vay trên thị trường vốn quốc tế với điều kiện vay dự kiến bằng USD trong thời gian 20 năm, thời gian ân hạn 5 năm, lãi suất khoảng 6%/năm. Phương án này mang nhiều rủi ro tài chính cho ACV trong trường hợp sân bay thực tế khai thác không được như tính toán khả thi về tài chính của tư vấn lập dự án”, ông Nguyễn Thiện Tống phân tích.

Sân bay Long Thành từng được đánh giá không khả thi về tài chính, TS Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright từng phát biểu “Dự án xây dựng CHKQT Long Thành tính toán tài chính cách nào cũng lỗ”. Nhưng nếu vì lợi ích kinh tế mà đầu tư xây dựng sân bay Long Thành thì Nhà nước phải có đủ vốn để đầu tư toàn bộ để các hạng mục thành phần dịch vụ khai thác có lãi sẽ bù lỗ chéo cho các hạng mục kết cấu hạ tầng không có lãi nhằm giảm mức lỗ chung của dự án.

“Khi vốn của chủ đầu tư ACV không có nhiều, khi ngân sách Nhà nước và vốn vay ODA đầu tư cho sân bay Long Thành không có nhiều, khi vốn đầu tư tư nhân chưa có cam kết thì nguồn vốn đầu tư không khả thi.

Do đó trong tình hình nợ công hiện nay, dự án CHKQT Long Thành cần được xem xét thận trọng trên cơ sở cả tổng vốn đầu tư cho sân bay và cả vốn đầu tư cho kết nối giao thông giữa sân bay với khu vực Nam bộ và Nam Trung bộ”, PGS Nguyễn Thiện Tống nói. 

 

Thủ tướng chỉ đạo xem xét phản ánh phân chia khai thác sân bay Long Thành

Thủ tướng Chính phủ vừa có ý kiến chỉ đạo liên quan đến đề xuất chỉ cho Vietnam Airlines khai thác sân bay Long Thành khi dự án này đi vào hoạt động.

 

Dành hơn 15.000 ha phát triển BĐS vùng phụ cận sân Sân bay Long Thành

UBND tỉnh Đồng Nai cùng các sở, ngành vừa nghe Sở Xây dựng trình bày về quy hoạch vùng xung quanh Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

 

PGS.TS Nguyễn Thiện Tống: Tiền đâu để làm sân bay Long Thành?

Trong bài viết phân tích gửi đến chúng tôi, PGS.TS Nguyễn Thiện Tống chỉ rõ cả ba phương án thu xếp vốn đầu tư cho sân bay Long Thành đều không khả thi.