Ngày 17/12, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chính thức công bố dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 96/2014/NĐ-CP ngày 17/10/2014 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng.

Theo đó, NHNNcho biết, sau gần bốn năm áp dụng các quy định của Nghị định 96, đã phát hiện một số quy định về mức phạt không còn phù hợp với tính chất và hậu quả của hành vi vi phạm, đặc biệt là trong trường hợp đối tượng vi phạm là cá nhân.

Do đó dự thảo lần này sửa đổi mức phạt cảnh cáo với hành vi vi phạm mua, bán ngoại tệ giữa cá nhân với nhau; mua, bán ngoại tệ với tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ xuống còn 10-20 triệu đồng.

Hiện tại, với hành vi tương tự mức phạt đang quy định lên tới 80-100 triệu đồng bất kể mệnh giá quy đổi ngoại tệ. Đi kèm với mức phạt này, NHNN vẫn áp dụng biện pháp tịch thu tang vật ngoại tệ và tiền đồng.

Với các hành vi chuyển, mang ngoại tệ, đồng Việt Nam ra vào Việt Nam không đúng quy định của pháp luật cũng sẽ bị phạt tiền 40-80 triệu đồng.

Đối với các điểm giao dịch ngoại tệ hợp pháp nếu không niêm yết tỷ giá mua, bán; niêm yết không rõ ràng, gây nhầm lẫn cho khách hàng... nếu bị phát hiện cũng sẽ bị xử phạt tiền từ 20 triệu đến 40 triệu đồng.

Dự thảo lần này cũng bổ sung thêm một số hành vi vi phạm trong lĩnh vực thu đổi ngoại tệ đến mức phải xử phạt.

Cụ thể, các tổ chức tín dụng, đại lý thu đổi mua, bán ngoại tệ không đúng tỷ giá; thu phí giao dịch; ủy quyền làm đại lý chi, trả ngoại tệ... không đúng quy định của NHNN sẽ bị phạt tiền 40-80 triệu đồng.

Dự thảo cũng giảm mức phạt với hành vi mua, bán vàng miếng với tổ chức tín dụng hoặc doanh nghiệp không có Giấy phép kinh doanh xuống còn 10-20 triệu từ mức 30-60 triệu đang áp dụng.

Ngoài ra dự thảo đã bổ sung hình thức xử phạt cảnh cáo đối với một số hành vi vi phạm hành chính không nghiêm trọng.

Vi phạm không nghiêm trọng được dẫn giải cụ thể như hành vi mua, bán ngoại tệ giữa cá nhân với nhau; hành vi mua, bán ngoại tệ với tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ; hành vi mua, bán vàng miếng với tổ chức tín dụng hoặc doanh nghiệp không có giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng…

Đây cũng là những tình huống đã phát sinh ở một số trường hợp bị xử phạt nặng gây chú ý dư luận vừa qua.

Trong dự thảo, Ngân hàng Nhà nước cũng bổ sung các nguyên tắc xử phạt, trong đó có nguyên tắc: đối với những hành vi vi phạm tại chương 2 Nghị định (bao gồm những trường hợp như phát sinh thực tế nói trên) có quy định hình thức xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền, căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm và có tình tiết giảm nhẹ, người có thẩm quyền xem xét, quyết định áp dụng hình thức phạt cảnh cáo.

Trước đó vào cuối tháng 10, UBND TP Cần Thơ đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với anh Nguyễn Cà Rê (38 tuổi, thợ điện, ngụ Ninh Kiều) do có hành vi Mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ.

Số tiền anh Rê bị xử phạt là 90 triệu đồng, kèm hình phạt bổ sung là tịch thu gần 2,3 triệu đồng.

Theo nội dung vụ việc, trước đó, anh Rê mang tờ 100 USD đến tiệm vàng Thảo Lực tại phường Cái Khế để đổi. Tờ tiền này do người thân của anh Rê gửi cho.

Sau khi đổi tiền xong, anh Rê nhận số tiền gần 2,3 triệu đồng thì bị lực lượng chức năng kiểm tra, lập biên bản và tạm giữ số tiền trên.

Tiệm vàng anh Rê đổi ngoại tệ cũng bị xử phạt hành chính số tiền 180 triệu đồng về hành vi Mua ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ.

Cơ sở này bị phạt thêm 70 triệu đồng về hành vi kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ; 15 triệu đồng về hành vi sản xuất hàng hóa không công bố tiêu chuẩn áp dụng theo quy định và 30 triệu đồng về hành vi sản xuất hàng hóa có chất lượng không phù hợp với tiêu chuẩn đã công bố áp dụng.

Tổng mức phạt đối với cơ sở này là 295 triệu đồng, kèm hình phạt bổ sung là tịch thu 100 USD, 20 viên kim cương (hột xoàn) và 19.910 viên hột đá nhân tạo có giá trị gần 550 triệu đồng.

Dù quyết định xử phạt đưa ra không sai nhưng theo các chuyên gia pháp lý quyết định xử phạt có phần cứng nhắc. Phát biểu trong phiên thảo luận về kinh tế - xã hội của Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6, đại biểu Nguyễn Chiến (đoàn Hà Nội) cho rằng vụ đổi 100 USD bị phạt 90 triệu đồng là điển hình về thiếu trong quy định, yếu trong áp dụng, chưa nghiêm minh trong quản lý Nhà nước làm dư luận không đồng tình.

Phó chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam cũng nhấn mạnh phải xem xét lại mức phạt vì đổi 10 USD, 100 USD hay 1.000 USD, 100.000 USD đều phạt 80 triệu đến 100 triệu đồng là không phù hợp.

Xung quanh vụ việc này, Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng vụ phạt tiền khi đổi 100 USD ở Cần Thơ đã gây bức xúc dư luận, dù quy định thì có xử phạt, nhưng đây là người dân đi đổi chứ không phải cửa hàng chủ động kinh doanh ngoại tệ. Việc khám xét nhà cũng phải đúng quy định, đúng thời gian. Bà lưu ý Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước phải chỉ đạo xem xét vấn đề này, thực hiện đúng pháp luật nhưng cái gì chưa đúng, chưa hợp lý thì phải sửa cho dân nhờ.