Đó là nội dung được Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu tại cuộc họp trực tiếp kết hợp trực tuyến với các bộ, ngành, địa phương về công tác giải phóng mặt bằng phục vụ dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam diễn ra chiều 16/6.
Theo Phó Thủ tướng, việc triển khai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là một nhiệm vụ chiến lược, có ý nghĩa lớn đối với phát triển kinh tế - xã hội và kết nối liên vùng. Do đó, công tác chuẩn bị, đặc biệt là giải phóng mặt bằng, cần được tiến hành một cách khẩn trương, bài bản và đúng quy định.
Chỉ đạo của Bộ Chính trị, Đảng ủy Chính phủ và Thường trực Chính phủ là trong tháng 8/2025 phải triển khai được công tác giải phóng mặt bằng, trong đó có cả vấn đề tái định cư, như là bước khởi động dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
"Thời gian không còn nhiều, các bộ, ngành và địa phương phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết về tiến độ, công việc, đồng thời báo cáo rõ những khó khăn còn tồn tại để kịp thời xử lý", Phó Thủ tướng nói và nhấn mạnh các địa phương là lực lượng chủ lực trong thực hiện dự án giải phóng mặt bằng.
Bộ Xây dựng được giao làm việc trực tiếp với từng địa phương để rà soát thực địa, đặc biệt tại các đoạn tuyến đi qua vùng lõi rừng tự nhiên, khu vực quốc phòng, an ninh, di sản văn hóa hoặc khu dân cư đông đúc. Dù hướng tuyến mới chỉ xác định trên bản đồ, địa phương cần chủ động xác định diện tích đất, dân cư bị ảnh hưởng để lên phương án cụ thể.
Bộ đã bàn giao hồ sơ thiết kế sơ bộ và ranh giới giải phóng mặt bằng cho 20 địa phương. Tuy nhiên đến nay mới có Ninh Bình thành lập Ban chỉ đạo; Vĩnh Phúc, Phú Yên, Hà Tĩnh, Thanh Hóa và Ninh Bình hoàn thành rà soát nhu cầu tái định cư; duy nhất TP Huế lập kế hoạch triển khai. Trong khi đó, các địa phương phải hoàn thành giải phóng mặt bằng trước tháng 12/2026 để kịp bàn giao cho nhà thầu thi công.
Địa phương cũng được yêu cầu điều chỉnh quy hoạch xung quanh các nhà ga nhằm tối ưu kết nối giao thông, phát triển đô thị hiện đại. Trong khi hồ sơ thiết kế chưa hoàn chỉnh, các tỉnh được tạm gửi đề xuất phần tái định cư để cấp vốn, không để xảy ra tình trạng đùn đẩy trách nhiệm giữa các bộ ngành.
Phó Thủ tướng yêu cầu mỗi tỉnh lập Ban chỉ đạo và tổ giúp việc điều hành trực tiếp việc giải phóng mặt bằng và tái định cư, có thể phân cấp cho xã nhưng phải chịu trách nhiệm trước Trung ương.
Phó Chủ tịch TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền đề xuất chọn các nhà ga lớn như Ngọc Hồi hoặc Thường Tín, nơi có điều kiện thuận lợi để khởi công dự án vào ngày 19/8.
Trong khi đó, Phó Chủ tịch TP HCM Bùi Xuân Cường đề nghị tích hợp mô hình phát triển đô thị theo hướng giao thông (TOD) tại ga Thủ Thiêm và bãi đậu tàu khoảng 60,5 ha để khai thác hiệu quả hạ tầng đường sắt.
Theo Nghị quyết số 172/2024/QH15 của Quốc hội, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có chiều dài 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TPHCM), đi qua 20 tỉnh, thành phố. Sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, số địa phương còn lại là 15.
Quy mô dự án gồm 23 ga, trong đó có 5 ga hàng hóa. Nhu cầu sử dụng đất sơ bộ khoảng 10.827 ha. Dự kiến khoảng 120.836 hộ dân phải tái định cư.