Bất động sản leo thang, người trẻ chuyển sang thuê thay vì mua nhà

Theo Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), thị trường nhà ở, đặc biệt là các căn hộ chung cư, đang chứng kiến mức tăng giá kỷ lục. Trong vòng 5 năm qua, giá căn hộ tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng lần lượt tăng 72,4%, 49,9% và 34,3%, trong khi thu nhập trung bình chỉ tăng khoảng 6-10% mỗi năm. Điều này buộc nhiều người trẻ phải lựa chọn thuê nhà do khả năng tài chính không đáp ứng được yêu cầu vay vốn dài hạn và khối lượng nợ lớn khi mua nhà.

VARS lấy ví dụ, với mức giá hiện nay, căn hộ hai phòng ngủ dưới 3 tỷ đồng dường như dần “biến mất” trên thị trường. Ngay cả khi có thể tài trợ trước khoảng 30% giá trị căn hộ và vay phần còn lại – con số thường vượt quá 2 tỷ đồng – gánh nặng trả nợ kéo dài trong 15-25 năm đã trở thành rào cản đáng kể. Lãi suất thả nổi với khả năng biến động không thể đoán trước càng làm nhiều người trẻ do dự khi quyết định vay mua nhà. Việc sở hữu một căn hộ đồng nghĩa với việc phải “bóp mồm bóp miệng” cắt giảm các khoản chi tiêu khác, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống.

Bên cạnh các vấn đề tài chính, tư duy của thế hệ trẻ về sở hữu nhà cũng đang dần thay đổi. Không còn mong muốn chịu đựng gánh nặng nợ nần, nhiều người trẻ, đặc biệt là những người thuộc thế hệ Gen Z, lựa chọn thuê nhà để có cuộc sống linh hoạt và dễ dàng thay đổi nơi ở, nơi làm việc theo nhu cầu khám phá và trải nghiệm. Ngay cả nhóm người trẻ có thu nhập cao và sở hữu nhiều bất động sản cũng sẵn lòng trả giá thuê những căn hộ dịch vụ cao cấp, với mức giá lên tới hàng nghìn USD mỗi tháng, chỉ để hưởng thụ dịch vụ tiện nghi và đẳng cấp.

Tuy nhiên, Theo VARS, thị trường cho thuê hiện nay tại Việt Nam vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Phần lớn nguồn cung nhà cho thuê do các cá nhân quản lý, chưa có sự tham gia của các chủ đầu tư chuyên nghiệp. Trong khi đó, ở các nước phát triển, mô hình “build-to-rent” đã trở nên phổ biến, mang lại nhiều lựa chọn giá cả hợp lý và dịch vụ tốt hơn cho người thuê.

Ngoài ra, thiếu hụt chính sách bảo vệ quyền lợi người thuê cũng là một điểm chưa được giải quyết: hầu hết hợp đồng cho thuê ở Việt Nam chỉ kéo dài từ 6 đến 12 tháng và thiếu các điều khoản rõ ràng về điều kiện và mức tăng giá, khiến người thuê gặp phải nhiều rủi ro về ổn định.

Mặc dù chi phí thuê hàng tháng thấp hơn so với việc vay mua nhà, nhưng ở các trung tâm lớn như Hà Nội và TP.HCM, giá thuê căn hộ hai phòng ngủ vẫn dao động từ 12-20 triệu đồng/tháng – chiếm tới 30-50% thu nhập của nhiều người lao động. Điều này buộc người thuê phải cắt giảm nhiều khoản chi khác để duy trì mức chi tiêu cho nhà ở không vượt quá 30% thu nhập. Ngoài giá, yếu tố vị trí, tiện ích và chất lượng dịch vụ quản lý cũng là những tiêu chí quan trọng khi lựa chọn nơi thuê.

Trong ngắn hạn, VARS cho rằng việc thuê nhà giúp giới trẻ duy trì lối sống linh hoạt và giảm áp lực tài chính. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng cuộc sống cũng như hiệu quả kinh tế, người thuê cần cân nhắc kỹ lưỡng về khả năng tài chính, vị trí, uy tín của chủ nhà và các điều khoản hợp đồng.

Về dài hạn, VARS dự báo xu hướng thuê nhà sẽ phát triển hơn nữa nếu thị trường cho thuê được cải thiện với sự ra đời của nhiều mô hình mới, chẳng hạn như “Rent-to-Own” (thuê dài hạn có quyền sở hữu) – nơi người thuê có thể tích lũy tiền thuê để mua lại căn hộ với giá cố định sau khoảng 5-10 năm, hoặc mô hình sở hữu chung (Shared Ownership), trong đó người mua chỉ cần trả trước 30-50% giá trị căn hộ, phần còn lại sẽ tiếp tục thuê và có thể mua thêm phần sở hữu theo thời gian.

Để những mô hình này thực sự bứt phá, thị trường cho thuê cần được phát triển chuyên nghiệp hơn với sự tham gia của các doanh nghiệp bất động sản, cùng với các chính sách pháp lý bảo vệ quyền lợi người thuê, giới hạn mức tăng giá hàng năm và khuyến khích các hợp đồng thuê dài hạn. Thậm chí, các ngân hàng cũng có thể hỗ trợ bằng cách cung cấp các gói tín dụng phù hợp theo mô hình “Rent-to-Own”, giúp người thuê từng bước hiện thực hóa ước mơ sở hữu nhà.