Gây khó quá trình phá án

Liên quan đến việc Công an Hà Nội vừa phát hiện và triệt phá đường dây “chạy” bệnh án tâm thần cho tội phạm gây xôn xao dư luận, nhiều người đặt câu hỏi về tác động, tính chất nguy hiểm khi tội phạm sở hữu bệnh án tâm thần?

Để trả lời câu hỏi trên, PV đã trao đổi với luật sư Nguyễn Anh Thơm - Trưởng văn phòng luật sư Nguyễn Anh (Đoàn Luật sư Hà Nội).

Theo luật sư Thơm: Bộ luật hình sự mới ra đời 2015(sửa đổi, bổ sung 2017) và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018 đã đi vào cuộc sống, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm có hiệu quả trong tình hình mới, góp phần khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Tuy nhiên, lợi dụng chính sách pháp luật hình sự mới có lợi cho người phạm tôi, một số đối tượng phạm tội đã cấu kết với nhân viên y tế lập các hồ sơ bệnh án giả tâm thần nhằm trốn tránh sự trừng phạt của pháp luật.

Điển hình như vụ án Lê Thanh Tùng (SN 1986, ở phường Cầu Dền, quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội), chỉ cần bỏ số tiền 85 triệu đồng, Tùng đã có hồ sơ bệnh án với kết luận bị "Tâm thần phân liệt thể hoang tưởng" mà Công an Hà Nội vừa triệt phá vừa qua… Điều này đã gây khó khăn trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử đối với các bị can, bị cáo phạm tội. Trong đó, có nhiều đối tượng phạm tội đặc biệt nghiêm trọng như: Giết người, mua bán, vận chuyển ma túy số lượng rất lớn,.. Nhiều vụ án đã phải đình chỉ hoặc tạm đình chỉ vì đối tượng có hồ sơ bệnh án tâm thần.

Luật sư Thơm cho rằng, nếu không có sự vào cuộc của Cơ quan điều tra thì nguy cơ hàng loạt các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng sẽ khó xử lý, gây bức xúc trong dư luận và quan trọng hơn là người dân sẽ mất niềm tin vào sự nghiêm minh của pháp luật.

Kim bài miễn tử

Theo luật sư Thơm cho biết, chỉ cần có bệnh án tâm thần thì tội phạm sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự. 

“Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện. Nếu người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Như vậy, nếu kết luận đối tượng bị bệnh tâm thần làm mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi thì sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự. Khi đó, vụ án sẽ được đình chỉ và đói tượng sẽ bị áp dụng biện pháp chữa bệnh bắt buộc...”, luật sư Thơm phân tích.

Đặc biệt, theo ông Thơm, nếu sở hữu bệnh án tâm thần thì đối tượng dù có phạm tội giết người vẫn sẽ không phải chịu án tử hình.

“Khi xác định đối tượng phạm tội bị bệnh tâm thần, hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi thì đây là tình tiết giảm nhẹ hình phạt khi đưa ra xét xử được quy định tại điểm q, Khoản 1 Điều 51 BLHS “Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình”

Đối với các đối tượng phạm tội đặc biệt nghiêm trọng có khung hình phạt cao nhất đến tử hình như tội Giết người, nếu có căn cứ xác định khi phạm tội có bệnh tâm thần làm hạn chế khả năng nhận thức, điều khiển hành vi thì thực tế hiện nay thường được Tòa án giảm nhẹ hình phạt, không áp dụng hình phạt tử hình”, luật sư Thơm phân tích.

Một lợi ích khác đối với tội phạm khi sở hữu bệnh án tâm thần được luật sư chỉ ra đó là việc không phải áp dụng hình phạt tù.

“Theo quy định mới của Bộ luật hình sự 2015 có lợi cho người phạm tội, quy định tại Điều 49 có quy định “Thời gian bắt buộc chữa bệnh được trừ vào thời hạn chấp hành hình phạt tù”. Nếu bệnh tâm thần ổn định, đối tượng tiếp tục được Cơ quan điều tra phục hồi điều tra xử lý theo thủ tục tố tụng chung. Khi đó, thời gian chữa bệnh sẽ được trừ vào thời gian chấp hành án phạt tù sau này khi Tòa tuyên án. Nhiều trường hợp, đối tượng được Tòa tuyên bằng thời gian điều trị chữa bệnh”, ông Thơm nói.

Xử lý như nào đối với nhân viên y tế đã cung cấp hồ sơ bệnh án tâm thần giả?

Theo luật sư Thơm, việc nhân viên y tế “chạy” bệnh án tâm thần giả cho tội phạm là hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn được giao đã xâm phạm đến hoạt động đúng đắn của cơ quan, tổ chức, làm cho cơ quan, tổ chức bị suy yếu, mất uy tín, mất lòng tin của nhân dân vào Nhà nước.

Những người này đã sử dụng chức vụ, quyền hạn đó một cách trái phép nhằm mục đích cung cấp hồ sơ bệnh án giả cho đối tượng phạm tội đã cấu thành Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Tội phạm và hình phạt được quy định tại Điều 356 BLHS.

Trường hợp, nếu có căn cứ xác định vì động cơ tư lợi mà các cán bộ, nhân viên y tế nhận tiền của đối tượng để là hồ sơ bệnh án giả theo yêu cầu thì sẽ có dấu hiệu phạm tội Nhận hối lộ theo quy định tại Điều 354 BLHS.

Người nào đưa lợi ích vật chất cho các cán bộ y tế làm hồ sơ bệnh án giả sẽ phạm tội Đưa hối lộ theo quy định tại Điều 364 BLHS.