Theo kết luận của Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh tại cuộc họp kiểm điểm tiến độ triển khai Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam và Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh yêu cầu tập trung cao độ, hành động quyết liệt hơn nữa để thúc đẩy các dự án đường sắt trọng điểm quốc gia trong bối cảnh hiện nay.

Bộ trưởng Trần Hồng Minh xác định, giải phóng mặt bằng là “nút thắt” then chốt, quyết định thời điểm và tiến độ khởi công. Trên cơ sở đó, Bộ Xây dựng yêu cầu phải hoàn thành việc bàn giao đầy đủ tim tuyến, mốc giới và phạm vi giải phóng mặt bằng cho các địa phương ngay khi có đủ căn cứ pháp lý. Đồng thời, các đơn vị liên quan cần chủ động phối hợp, xử lý sớm việc di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật như điện, nước, viễn thông… nhằm tránh tình trạng ách tắc kéo dài, gây đình trệ toàn bộ dự án.

Đối với Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng dự án đang bước vào giai đoạn then chốt, đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm các mốc tiến độ đã được thống nhất, bảo đảm sự đồng bộ kỹ thuật và tiến độ kết nối với phía Trung Quốc. Văn bản kết luận nêu rõ, bất kỳ sự chậm trễ nào cũng có thể ảnh hưởng đến cam kết chung giữa hai bên và hiệu quả khai thác tổng thể của toàn tuyến.

Theo đó, Ban Quản lý dự án Đường sắt được giao hoàn thành công tác khảo sát, thiết kế đối với 16 ga còn lại thuộc dự án thành phần 1, đồng thời phấn đấu lựa chọn nhà thầu thi công trong quý I/2026. Các đơn vị liên quan phải phối hợp chặt chẽ để hoàn thành Báo cáo nghiên cứu khả thi trong tháng 3/2026, làm cơ sở cho Việt Nam và Trung Quốc tổ chức thẩm định; đồng thời hoàn thiện phương án nối ray, bảo đảm không ảnh hưởng đến tiến trình đàm phán, ký kết Hiệp định xây dựng công trình cầu đường sắt qua biên giới giữa ga Lào Cai (Việt Nam) và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc) trong cùng thời điểm.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng yêu cầu hoàn thành việc lựa chọn nhà thầu tư vấn lập thiết kế kỹ thuật dự án thành phần 2 trong tháng 1/2026; nghiên cứu xây dựng kế hoạch lựa chọn từ 4-5 nhà thầu thi công lớn của Trung Quốc liên danh với các nhà thầu Việt Nam có đủ năng lực và điều kiện tham gia dự án.

Các thủ tục lựa chọn và ký hợp đồng tư vấn cần được hoàn tất trước ngày 20/1/2026 để kịp thời rà soát, tính toán việc chuyển đổi, áp dụng hệ thống tiêu chuẩn, định mức của Trung Quốc cho dự án. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để xây dựng Thông tư về quản lý chi phí, định mức, đơn giá cho dự án thành phần 2.

Bộ trưởng cũng yêu cầu các đơn vị chủ động phối hợp chặt chẽ với tư vấn, nhà thầu thi công và các chủ đầu tư giải phóng mặt bằng, kịp thời tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai. Đặc biệt, cần duy trì việc trao đổi thường xuyên với các địa phương về tiến độ giải phóng mặt bằng và các vấn đề liên quan đến giao cắt với hạ tầng hiện hữu của địa phương.

Đối với Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Bộ trưởng Trần Hồng Minh giao Vụ Kế hoạch - Tài chính khẩn trương hoàn thiện báo cáo của Bộ Xây dựng về cơ chế đặc thù, phương thức đầu tư và tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư. Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng được giao chủ trì, phối hợp với chủ đầu tư xây dựng tiến độ chi tiết các công việc, bảo đảm mục tiêu khởi công dự án vào cuối năm 2026; trong đó nhấn mạnh việc vận dụng hiệu quả các cơ chế đặc thù để sớm lựa chọn tư vấn lập Báo cáo nghiên cứu khả thi.

Bộ Xây dựng đồng thời yêu cầu các đơn vị chức năng tham mưu việc thành lập các Ban Chỉ đạo của Bộ để trực tiếp chỉ đạo, điều phối triển khai các dự án đường sắt quốc gia, bảo đảm tiến độ, chất lượng và hiệu quả đầu tư.

Trước đó, Tập đoàn Vingroup đã xin rút đăng ký đầu tư dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đã trình vào tháng 5/2025. Theo Vingroup, quyết định này được cân nhắc kỹ lưỡng nhằm tập trung tối đa nguồn lực cho các dự án hạ tầng chiến lược, trọng điểm mà Tập đoàn vừa được giao nhiệm vụ triển khai.

Bên cạnh đó, dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam cĩng tiếp tục nhận được sự quan tâm và đề xuất đầu tư của nhiều doanh nghiệp có tiềm lực và kinh nghiệm như THACO - Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải, Công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Việt Nam, Tập đoàn Đầu tư và Phát triển Việt Nam (Vietnam 3000)…

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được quy hoạch với tổng vốn đầu tư sơ bộ khoảng 1,7 triệu tỷ đồng (tương đương 67 tỷ USD), có chiều dài 1.541 km, nối từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) đến ga Thủ Thiêm (TP. Hồ Chí Minh), đi qua địa bàn 20 tỉnh, thành phố. Đây là một trong những công trình hạ tầng trọng điểm mang tầm chiến lược quốc gia, được kỳ vọng không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển giữa hai đầu đất nước mà còn mở ra không gian phát triển mới cho các địa phương dọc tuyến.

Quốc hội đã thống nhất chủ trương cho phép khu vực tư nhân tham gia đầu tư dự án nhằm huy động nguồn lực xã hội, bảo đảm tiến độ và nâng cao hiệu quả khai thác. Theo kế hoạch của Chính phủ, dự án phấn đấu khởi công vào tháng 12/2026 và hoàn thành vào năm 2035, qua đó tạo động lực tăng trưởng dài hạn, thúc đẩy liên kết vùng và cải thiện điều kiện đi lại của người dân.