Sở Văn hóa và Thể thao Thừa Thiên Huế vừa phối hợp với Hội Khoa học Lịch sử, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức hội thảo “Huế - Kinh đô Áo dài Việt Nam” vào chiều ngày 8/7.

Hội thảo là một trong chuỗi sự kiện kỷ niệm tri ân các vị tiền nhân, tôn vinh nét đẹp truyền thống của Áo dài Huế. Hội thảo này nhằm tri ân chúa Nguyễn Phúc Khoát - Người đã có công khai sáng và hình thành Áo dài Việt Nam, tri ân vua Minh Mạng - Người có công lớn trong việc phổ biến Áo dài trở thành Quốc phục của Đại Nam. 

Phát biểu khai mạc, ông Phan Ngọc Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế cho rằng, Huế từng là Thủ phủ của xứ Đàng Trong vào thời các Chúa Nguyễn, là Kinh đô triều đại Tây Sơn và Nhà Nguyễn, là nơi hội tụ các giá trị văn hóa tinh túy, đặc sắc nhất của cả nước từ mỹ thuật, âm nhạc, kiến trúc, ẩm thực đến trang phục, trong đó có Áo dài truyền thống, lưu lại những giá trị văn hóa di sản tiêu biểu, đặc sắc của vùng đất Kinh kỳ và của dân tộc Việt Nam.

Trải qua quá trình hình thành và phát triển của vùng đất Thuận Hóa - Phú Xuân - Thừa Thiên Huế, chiếc Áo dài xứ Huế đã đi qua một chặng đường dài phát triển với nhiều thăng trầm lịch sử. Hình ảnh Áo dài đã được tôn vinh trong các kỳ lễ hội lớn nhỏ và đã trở thành nét văn hóa đặc sắc, riêng có của miền núi Ngự, sông Hương. 

“Việc tổ chức Hội thảo lần này, trước tiên là hoạt động nhằm tri ân công lao khai sáng Áo dài Việt Nam của chúa Nguyễn Phúc Khoát; đồng thời, tri ân vua Minh Mạng người có công lớn trong việc phổ biến Áo dài trở thành Quốc phục của Đại Nam. Từ đó, khẳng định Huế là “Chiếc nôi” của Áo dài Việt Nam”, ông Thọ nói.

Mặt khác, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và giao thoa văn hóa ngày càng mạnh mẽ, bên cạnh việc giữ gìn các nét văn hóa truyền thống, Áo dài vẫn có những tiếp biến cách tân để phù hợp với thời đại nhưng Áo dài truyền thống là một phần không thể thiếu trong di sản văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên, đến nay chưa được chính thức công nhận là di sản văn hóa. Vì vậy, hội thảo này nhằm tạo tiền đề để xây dựng hồ sơ công nhận Áo dài truyền thống Huế là di sản văn hóa phi vật quốc gia; đề nghị UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. 

TS. Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, thời gian qua, một số hội thảo đã quy tụ được sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu, nhà quản lí, nhà thiết kế thời trang… để phân tích, đánh giá về những khía cạnh lịch sử,  xã hội, nghệ thuật và bản sắc văn hóa của Áo dài Việt Nam.

Tuy nhiên, vấn đề nhận diện Huế là cái nôi đã sản sinh, nuôi dưỡng chiếc Áo dài Việt Nam và Áo dài cũng là một nét đặc trưng của bản sắc văn hóa Huế vẫn còn bỏ ngõ, chưa nghiên cứu một cách toàn diện.

Tại hội thảo này, các nhà nghiên cứu, đại biểu đã trao đổi, thảo luận, có những bài tham luận công phu, tâm huyết khẳng định giá trị Áo dài truyền thống Việt Nam, Áo dài Huế trong bối cảnh hiện nay; đề xuất những ý tưởng, định hướng, để phát triển Áo dài Huế - Áo dài truyền thống Việt Nam, khẳng định Huế là kinh đô Áo dài Việt Nam.

TS. Phan Thanh Hải đã trình bày những tư liệu phản ánh bối cảnh lịch sử, công cuộc cải cách trang phục dưới thời Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát và Vua Minh Mạng. Đồng thời, chứng minh việc cải cách trang phục nhằm mục đích thể hiện tư tưởng thống nhất, tự chủ về văn hóa của triều đại; tạo cơ sở quan trọng cho sự hình thành, phát triển chiếc Áo dài và dần chính thức trở thành quốc phục của dân tộc Việt Nam trong lịch sử. 

Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa và Thông tin trong bài tham luận của mình đã khẳng định: "Trang phục áo dài Việt Nam sản sinh từ kinh thành Phú Xuân - Huế đã dần dần thay thế các trang phục cổ truyền của xứ Đàng Ngoài, từng bước được điều chỉnh để trở thành trang phục chung cho đàn ông và đàn bà Việt Nam. Trải qua nhiều năm thăng trầm cùng thế cuộc, từ chiếc nôi ở xứ Huế, Áo dài Việt Nam trở thành một biểu tượng về bản sắc văn hóa của trang phục Việt, vừa trang trọng, vừa mang tính độc sáng, không lẫn vào đâu khi sánh vai cùng các biểu tượng văn hóa trang phục đa dạng của toàn cầu". Qua đó, đã minh chứng sinh động và khẳng định rõ, Áo dài không chỉ là một bộ trang phục đại diện cho cả một nền văn hóa, mà còn là cảm hứng sáng tác bất tận của nghệ thuật Việt Nam.

Trong khi đó, họa sĩ Nguyễn Đức Bình, Chủ nhiệm CLB Đình làng Việt đã khái quát, nhận diện bản sắc Áo dài của đàn ông Việt. Nhấn mạnh những nguyên nhân khiến áo dài của đàn ông (áo ngũ thân) bị lãng quên từ giai đoạn sau 1954 đến nay. Bên cạnh đó, còn nêu lên thực trạng may mặc Áo dài ở Huế và đưa ra các giải pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản Áo dài Huế.

Phát biểu kết luận hội thảo, ông Thọ đánh giá cao những trao đổi, thảo luận, góp ý mang tính xây dựng, có tính khoa học cao nhằm hướng đến xây dựng thương hiệu “Huế - Kinh đô Áo dài Việt Nam”.

Trong thời gian tới, tỉnh sẽ triển khai các giải pháp để khích lệ, cổ vũ người dân mặc Áo dài truyền thống không chỉ trong các dịp lễ nghi mà có thể mở rộng trong các sinh hoạt cộng đồng, để tôn thêm vẻ đẹp cho thiên nhiên, phong cảnh và con người Huế; làm cho Huế đẹp hơn, nên thơ hơn, khẳng định áo dài là quốc phục Việt Nam. 

Ông Thọ cho hay: "Thời gian qua, tỉnh Thừa Thiên Huế đã triển khai nhiều giải pháp, phát động nhiều chương trình để lan tỏa nét đẹp văn hóa Huế qua trang phục Áo dài truyền thống.

Tôi đã có thư ngỏ vận động cán bộ công sở, giáo viên, học sinh, sinh viên trên toàn tỉnh cùng mặc Áo dài ít nhất 2 ngày/tuần; miễn phí vé tham quan di sản Huế đối với phụ nữ mặc Áo dài truyền thống trong các ngày lễ, Tết. Tới đây, bản thân tôi sẽ mặc áo dài trong các cuộc tiếp đại sứ nước ngoài đến thăm và làm việc tại Huế nhằm quảng bá giá trị văn hóa Áo dài truyền thống Huế cũng như làm gương để cán bộ, công viên chức noi theo".

Theo sử liệu, xứ Đàng Trong (1558 – 1777), tương truyền Đào Duy Từ từng khuyên chúa Nguyễn Phúc Nguyên đổi cách ăn vận của dân chúng xứ Đàng Trong cho khác biệt hẳn với xứ Đàng Ngoài, tuy nhiễn vẫn chưa thực hiện.

Mãi đến năm 1744, sau khi lên ngôi xưng vương ở phủ chính Phú Xuân, chúa Nguyễn Phúc Khoát đã ban hành nhiều chính sách, tổ chức lại bộ máy và đề cập đến việc cải cách triều phục.

Chiếc Áo dài trên đất Huế được chú trọng, trân quý và trở thành trang phục chính của người dân ở vùng đất Đàng Trong, khẳng định tính tự chủ trong văn hóa.

Năm 1802, vua Gia Long đã có ý định phải thay đổi phục trang trên toàn đất nước nhưng không thực hiện được. Từ năm 1826 đến năm 1837, chính vua Minh Mạng đã quyết liệt thay đổi trang phục trong cả nước. Từ đó, chiếc Áo dài được áp dụng rộng rãi và thống nhất trên phạm vi toàn quốc.

Bài liên quan

>>Chỉnh trang, tôn tạo lăng của vị chúa đưa áo dài trở thành trang phục chính thức