Khu Vệ Tuất - cấm vệ quân của thành phố Bắc Kinh

Từ thời xa xưa, các vị vua Trung Hoa đã rất chú trọng đến lực lượng quân đội bảo vệ kinh thành. Trong lịch sử Trung Quốc, lực lượng cấm vệ quân bảo vệ cấm thành được huấn luyện rất tinh nhuệ, và tuyệt đối trung thành với hoàng đế.

Bước sang thời hiện đại, lực lượng bảo vệ thủ đô Bắc Kinh của nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa cũng trở thành một lực lượng nhuốm màu huyền thoại. Trên thực tế, do quân đội Trung Quốc không công khai thông tin, nên có nhiều nhầm lẫn về các đơn vị này.

Bắc Kinh là thủ đô của nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, là đầu não kinh tế - chính trị của Trung Quốc, cũng đồng thời là tổng hành dinh của Chiến khu Trung ương (1 trong 5 chiến khu mới được thành lập của Trung Quốc, trên cơ sở đại quân khu Bắc Kinh và một phần đại quân khu Tế Nam cũ), của Không quân, của Hải quân… nên xung quanh thủ đô Bắc Kinh có rất nhiều đơn vị quân đội tinh nhuệ đồn trú. Có thể kể đến các đơn vị như Sư đoàn bộ binh cơ giới 112, một sư đoàn hạng nặng được tách ra từ Tập đoàn quân 38 cũ, được đánh giá là sư đoàn hiện đại nhất toàn quân; hoặc Quân đoàn đổ bộ đường không số 15 của Không quân, với nhiều lữ đoàn tinh nhuệ … Chưa kể đến Tổng đội Vũ cảnh (Cảnh sát vũ trang) Bắc Kinh, là 1 trong 4 tổng đội vũ cảnh biên chế cấp quân đoàn của Trung Quốc.

Tuy nhiên, trên thực tế, đơn vị chịu trách nhiệm bảo vệ thủ đô Bắc Kinh, bảo vệ các cơ quan trung ương và lãnh đạo Đảng - Nhà nước tại Bắc Kinh là Bộ Tư lệnh Thành phố Bắc Kinh, hay Cảnh vệ khu Bắc Kinh, thường được biết đến với tên gọi Khu Vệ Tuất. Từ sau năm 2016, song song với việc cải tổ từ chế độ “thất đại quân khu” sang “ngũ đại chiến khu”, thì Khu Vệ Tuất cũng được điều chuyển từ Đại quân khu Bắc Kinh về trực thuộc Tổng bộ Lục quân (Bộ Tư lệnh Lục quân).

Điều này được lí giải là do quan điểm của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, khi mà trước thời ông Tập, Trung Quốc đã có bài học cay đắng về việc để các chỉ huy đại quân khu có quyền lực quá lớn. Đã có thời điểm, Chủ tịch Quân ủy trung ương tiền nhiệm của ông Tập là ông Hồ Cẩm Đào đã bất lực, không thể kiểm soát được hai cấp phó của mình là “Hổ Đông Bắc” Từ Tài Hậu, và “Sói Tây Bắc” Quách Bá Hùng.

Thế nên, song song với việc tiến hành “đả hổ diệt ruồi”, ông Tập cũng tiến hành cải tổ lại tổ chức quân sự Trung Quốc, theo hướng tách bạch thẩm quyền: Các chiến khu mới lập sẽ không còn làm nhiệm vụ quản lí, xây dựng lực lượng như các đại quân khu trước đây, mà chỉ tập trung vào chỉ huy tác chiến. Nhiệm vụ quản lí, xây dựng lực lượng được giao cho Tổng bộ Lục quân cùng các cơ quan cấp dưới tại địa phương.

Vì vậy, mặc dù về địa lý quân sự, Cảnh vệ khu Bắc Kinh nằm trên địa bàn tác chiến của Chiến khu Trung ương, song về mặt tổ chức, Khu Vệ Tuất lại trực thuộc Tổng bộ Lục quân. Tuy nhiên, trên thực tế, dù là trước đây hay hiện nay, Khu Vệ Tuất thường xuyên nhận được sự chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương, tức chỉ thị của Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc. Khu Vệ Tuất cũng đồng thời là một đơn vị cấp phó chiến khu hiếm hoi còn lại của Quân giải phóng nhân dân Trung Hoa, cùng với Quân khu Tân Cương, và Quân khu Tây Tạng.

Có thể dễ dàng giải thích điều này: Để tránh tạo ra bất ổn trên những địa bàn đặc biệt quan trọng của đất nước Trung Quốc, Cảnh vệ khu Bắc Kinh và hai quân khu Tân Cương, Tây Tạng đều giữ nguyên cơ cấu tổ chức thời trước cải cách, và được chuyển thuộc Tổng bộ Lục quân. Nói cách khác, trong khi các đơn vị khác của lục quân Trung Quốc được cải tổ lại thành các lữ đoàn trực thuộc Tập đoàn quân, với sức cơ động cao, thì tổ chức quân đội ở ba đơn vị kể trên vẫn giữ cấp sư đoàn, thiên về tính “đồn trú”, không cơ động đi xa.

Về mặt tổ chức nhà nước, tổ chức Đảng, Cảnh vệ khu Bắc Kinh cũng chịu trách nhiệm báo cáo với Thành ủy và chính quyền thành phố Bắc Kinh. Về mặt nghĩa vụ quân sự, Khu Vệ Tuất chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện nghĩa vụ quân sự và quản lí quân dự bị cho thành phố Bắc Kinh.

(còn tiếp)