Kinh doanh xăng dầu: Lỗ vẫn phải bán là hình thức cưỡng bức doanh nghiệp

Năm 2022, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đối mặt với rất nhiều khó khăn, từ việc khan hiếm nguồn cung, cho tới việc bị cắt chiết khấu, khiến nhiều doanh nghiệp lâm vào cảnh chờ phá sản.

Ở thời điểm này, khi đã qua năm 2023, mặc dù nguồn cung đã được cải thiện, Bộ Công Thương và Bộ Tài chính cũng đã có giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, thế nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn đang than khó tồn tại.

Doanh nghiệp phải dùng tiền túi để bù lỗ

Phát biểu tại buổi tọa đàm "Kinh doanh xăng dầu và bài toán đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia - Tiếng nói người trong cuộc", ông Giang Chấn Tây - Giám đốc Công ty TNHH MTV Bội Ngọc (Trà Vinh) cho rằng, chiết khấu cho doanh nghiệp bán lẻ luôn là đề tài nóng, bởi vì hơn một năm qua, doanh nghiệp bán lẻ phải dùng tiền túi để bù lỗ nhằm duy trì hoạt động kinh doanh.

Sự việc này các doanh nghiệp bán lẻ chỉ nghĩ rằng sẽ diễn ra trong thời gian ngắn, nhưng không ngờ nó diễn ra hơn một năm qua, đã làm cho doanh nghiệp lỗ nặng, bị kiệt quệ về tài chính, có người phải bán cả ruộng vườn, đất đai, thậm chí cầm cố tài sản để bù lỗ.

"Để phục vụ bình ổn thị trường theo mệnh lệnh hành chính, dù lỗ vẫn phải bán, đây là hình thức cưỡng bức doanh nghiệp bán lẻ" ông Tây nêu.

Theo ông Tây, Bộ Công Thương cho rằng chiết khấu là do "thoả thuận để tạo công bằng, cạnh tranh", tuy nhiên những gì diễn ra suốt hơn 1 năm qua đã chứng minh điều ngược lại, chiết khấu cho doanh nghiệp bán lẻ là do sự "ban phát" từ doanh nghiệp đầu mối. Điều doanh nghiệp bán lẻ muốn là sự căn cơ, chứ không phải là sự thất thường này!

Ông Tây cho rằng, theo Thông tư 104 của Bộ Tài chính, chi phí lưu thông và lợi nhuận định mức có ghi rõ là bao gồm cả khâu bán buôn và khâu bán lẻ, nhưng chỉ vì không ghi rõ tỷ lệ phân chia ở các khâu, nên doanh nghiệp đầu mối đã lợi dụng kẻ hở này một cách triệt để hưởng hết phần chi phí này. Chiết khấu 0 đồng thì chắc chắn là sẽ có khâu khác gom hết của doanh nghiệp bán lẻ.

"Vì vậy, chúng tôi đề nghị liên Bộ Tài chính - Công Thương thành lập hội đồng để phân chia 1.350 đồng này xem doanh nghiệp bán lẻ nhận được bao nhiêu đồng? Để làm cơ sở cho việc phân chia chi phí cơ bản này trong nghị định mới và làm cơ sở quay ngược lại truy thu phần mà doanh nghiệp bán lẻ bị chiếm đoạt", ông Tây đề xuất.

Vị đại diện doanh nghiệp đề nghị chi phí lưu thông và lợi nhuận định mức này cần phải phân chia rõ ở 02 khâu là bán buôn và bán lẻ theo tỉ lệ phần trăm phải được quy định trong nghị định sửa đổi bổ sung mới, riêng khâu bán lẻ phải đạt giá trị từ 5-6%/giá bán lẻ.

"Có quy định như thế chúng tôi mới đủ trang trải chi phí hoạt động và xem đây là công cụ quản lý của nhà nước, để bán lẻ hoạt động ổn định trong mọi tình huống của giá xăng dầu thế giới", ông Tây nói.

Ông Hoàng Trung Dũng - Tổng Giám đốc Công ty Phát triển phụ gia và sản phẩm dầu mỏ APP - chỉ ra thực tế là từ khi chu kỳ điều hành rút ngắn còn 10 ngày, thì trên thị trường chiết khấu bị bóp nghẹt từ đầu mối xuống phân phối.

Ông dẫn chứng là có những ngày chiết khấu giảm tới 500 đồng, còn thường là 150-200 đồng/lít, khiến doanh nghiệp sẽ lỗ.

“Cứ khi giá tăng thì chiết khấu giảm dần, hàng nghìn xe xếp hàng ở đầu mối chờ lấy hàng nhưng cũng không được. Làm sao để tránh tình trạng cục bộ, đầu cơ, găm lại chờ tăng giá theo kiểu như vậy. Nguyên nhân đứt gãy có phải chỉ là khâu trung gian ở bên dưới hay không” - ông Dũng nêu vấn đề.

Khó khăn không chỉ riêng doanh nghiệp bán lẻ

Cho ý kiến về vấn đề này, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ thị trường trong nước, Bộ Công Thương cho rằng, phải đặt ngược lại là tại sao trước đây không nêu vấn đề chiết khấu mà gần đây lại nêu ra; chiết khấu phụ thuộc nhiều yếu tố, cung cầu, cạnh tranh, tài chính doanh nghiệp, tồn kho...

Về chi phí lợi nhuận định mức, ông cho biết Bộ Tài chính rất nỗ lực cùng Bộ Công Thương nhưng diễn biến thị trường thời gian qua, chi phí biến động liên tục nên phải thông cảm cho Nhà nước không thể kịp theo những biến động quá nhanh. Nếu giữ cách thức như hiện nay phải chấp nhận ưu và nhược điểm.

“Trong thời gian qua, không chỉ doanh nghiệp bán lẻ, phân phối mà doanh nghiệp đầu mối cũng khó khăn. Tất cả các khâu khi kinh doanh thua lỗ, bán ra càng nhiều thì đều muốn hạn chế không riêng gì thương nhân đầu mối. Chúng ta phải xử lý căn cơ vấn đề này thế nào?", ông Đông đặt vấn đề.

Theo lãnh đạo Vụ thị trường trong nước, Bộ Công Thương quan điểm sửa nghị định nhưng không vội vàng, cần sửa căn cơ, lâu dài, hướng tới thị trường hơn để giảm bớt cả khó khăn cho các cơ quan quản lý Nhà nước, bởi nguồn lực của Nhà nước có hạn, không thể chạy theo những thay đổi quá nhanh chóng của thị trường.

Đối với kiến nghị Nhà nước phân chia chiết khấu cho các khâu, ông Đông cho rằng vấn đề này nếu quy định tức Nhà nước sẽ đi quá sâu vào hoạt động và quan hệ dân sự của từng doanh nghiệp.

"Còn giải pháp triệt để để tránh chiết khấu 0 đồng thì các yếu tố khách quan, biến động hàng ngày sẽ trả về nhiều hơn cho doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp tự chủ hoạt động của mình nhiều hơn, tự khắc câu chuyện chiết khấu sẽ được xử lý", ông Đông nói.