Gần Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021, câu chuyện thưởng Tết cho người lao động lại rộ lên. Tại hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành lao động, người có công và xã hội năm 2021 (sáng 11/1), một lãnh đạo Cục Quan hệ lao động và tiền lương (Bộ Lao động, thương binh và xã hội) nhận định: Do ảnh hưởng nặng nề bởi COVID-19 nên tiền lương bình quân trong năm 2020 cũng như thưởng Tết 2021 chắc chắn sẽ thấp hơn năm 2020.

"Tới thời điểm này, dù đã quá hạn 2 tuần rồi nhưng mới có khoảng 35 địa phương gửi báo cáo tình hình lương, thưởng tết về bộ. Phần lớn những báo cáo này là của các tỉnh có ít khu công nghiệp, các tỉnh miền núi, nên không thể đại diện cho bức tranh toàn cảnh về tiền lương, tiền thưởng của cả nước. Chính vì thế chúng tôi vẫn đang tổng hợp số liệu, cố gắng tới cuối tháng 1 này sẽ công bố", ông Nguyễn Huy Hưng, cục trưởng Cục Quan hệ lao động và tiền lương, giải thích.

Theo ông Hưng và một số chuyên gia về tiền lương, do Luật lao động không bắt buộc người sử dụng lao động phải thưởng tết cũng như báo cáo về tình hình thưởng tết, nên cơ quan quản lý rất khó trong việc yêu cầu các doanh nghiệp phải có báo cáo về việc này.

"Qua tổng hợp sơ bộ từ hơn 30 báo cáo của các địa phương, chúng tôi thấy mức tiền lương bình quân hằng tháng của người lao động trong năm 2020 giảm 7-8% so với mức lương bình quân một năm trước đó", một cán bộ, chuyên gia về tiền lương của Cục Quan hệ lao động và tiền lương cho biết.

Tuy nhiên, vị này cho rằng "hầu hết các báo cáo đều ghi nhận các doanh nghiệp vẫn cố gắng duy trì thưởng Tết Nguyên đán Tân Sửu bằng 1 tháng lương".

Trước đó, ngày 8/1, đại diện lãnh đạo Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam khi trao đổi với báo chí cũng cho biết thu nhập của người lao động năm 2020 bình quân đạt 6,7 triệu đồng/người, giảm 8,6% so với năm 2019.

Mới đây, hàng nghìn công nhân đang làm việc tại các xưởng của Công ty TNHH May YSS (tên giao dịch Youngor Smart Shirts Vietnam Co.,LTD (Khu công nghiệp Mỹ Trung, tỉnh Nam Định, nằm ven Quốc lộ 10) đồng loạt ngừng việc.

Theo hình ảnh được chia sẻ trên MXH, các cửa ra vào khu vực sản xuất đều được khóa, "nội bất xuất, ngoại bất nhập". Ở phía trong, hàng nghìn công nhân không làm việc mà đứng chật kín các lối đi, khoảng trống giữa các xưởng sản xuất.

 Nguyên nhân khiến hàng nghìn người ngừng việc đó là do Công ty thông báo sẽ cắt khoản tiền lương tháng 13 (thưởng Tết). Theo các công nhân, khoản tiền lương tháng 13 nếu được nhận bằng một tháng lương cơ bản, hơn 4 triệu đồng.

Một năm làm việc vất vả, người lao động trông vào thưởng Tết để có thêm tiền chi tiêu trong dịp Tết và sắm sửa cho gia đình, vì thế dễ hiểu việc người lao động phản ứng khi bị cắt thưởng.

Tuy nhin nhìn rộng ra, trong năm 2020 đối với người lao động thuộc ngành du lịch, nhà hàng, khách sạn… thì năm nay gần như không có thưởng Tết.

Năm 2020, dịch bệnh gây ra ảnh hưởng nặng nề tới ngành du lịch Việt Nam. Khách quốc tế đến Việt Nam giảm đến 80%, khách nội địa giảm 45%, ước tính thiệt hại khoảng 23 tỷ USD.

Gần cả năm "ngồi không" do ảnh hưởng của dịch Covid-19, đối với nhiều hướng dẫn viên du lịch, thời điểm này có công ăn việc làm đã là may mắn. Thưởng Tết đối với những người lao động ngành này là điều xa xỉ.

Theo thống kê, 18% doanh nghiệp du lịch phải cho toàn bộ nhân viên nghỉ việc, 48% cho khoảng 50-80% nhân viên nghỉ việc. Có tới 338 doanh nghiệp lữ hành quốc tế xin thu hồi giấy phép kinh doanh, tăng 3 lần so với năm 2019.

Năm nay chi trả thưởng Tết cho nhân viên có lẽ là một khái niệm xa vời đối với công ty du lịch Thiện Tâm An bởi dịch Covid-19 cùng với việc triển khai giãn cách xã hội đã khiến doanh nghiệp buộc phải cắt giảm gần hết nhân sự, một số thì giảm lương vì không còn cách nào khác.

Kể từ năm 2021, khi Bộ luật Lao động 2019 có hiệu lực, quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định. Nói cách khác thưởng Tết là không bắt buộc, doanh nghiệp tùy tình hình thực tế để quyết định.

Mặt khách thưởng có thể bằng tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác như chuyến tham quan du lịch, vé tàu, xe để về quê hoặc hàng hóa do chính công ty sản xuất ra…

Theo Điều 104 Bộ luật Lao động 2019 quy định về thưởng như sau:

1. Thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động.

2. Quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở.