Một trong những tin tức đáng chú ý nhất tuần này là Chủ tịch Kim Jong Un được chính thức xem như người đứng đầu nhà nước Triều Tiên.

Giới quan sát cho rằng việc công nhận ông Kim là nguyên thủ quốc gia có thể mở đường cho tiến trình ký hiệp ước hòa bình với Mỹ. Từ sau chiến tranh Triều Tiên 1950 – 1953, chỉ có lệnh ngừng bắn được ký, ngoài ra về lý thuyết Mỹ - Triều vẫn trong tình trạng chiến tranh.

Gỡ nút thắt?

Thông tin này xuất hiện đồng thời với việc Tổng thống Trump có thể chấp nhận làm việc xưa nay ông không làm: Tháo gỡ cấm vận cho Triều Tiên trước khi buộc Bình Nhưỡng phi hạt nhân hóa.

Hãng thông tấn Yonhap (Hàn Quốc) hôm 11/7 cho hay Mỹ đang cân nhắc ngừng một số lệnh trừng phạt kinh tế nhằm vào Triều Tiên trong 12 tới 18 tháng. Đổi lại, Washington yêu cầu Bình Nhưỡng ngưng chương trình vũ khí hạt nhân.

Trích dẫn một nguồn thạo tin ở Nhà Trắng, Yonhap khẳng định chính quyền ông Trump sẽ ủng hộ bỏ cấm vận của Liên Hiệp Quốc lên sản phẩm than và dệt may xuất khẩu của Triều Tiên. Ngược lại, ông Kim được kỳ vọng tháo dỡ khu phức hợp hạt nhân Yongbyon, và ngừng toàn bộ các chương trình vũ khí hạt nhân.

Trong khi kế hoạch này vẫn lưu ý rằng Mỹ sẽ tái trừng phạt nếu Triều Tiên vi phạm, đây là tín hiệu tốt. Lâu nay, nút thắt trong đàm phán hạt nhân Mỹ - Triều không gì khác nằm ở chỗ không ai chịu nhún nhường.

Mỹ áp quan điểm sẽ gây áp lực tối đa lên Triều Tiên để Bình Nhưỡng bỏ chương trình hạt nhân trước. Chỉ khi ấy, Washington mới đồng ý tháo gỡ cấm vận. Ngược lại Triều Tiên yêu cầu lệnh cấm vận phải được dỡ bỏ trước tiên.

Thực thi từng phần

National Interest bình luận rằng hướng xử lý cho bất kỳ một thỏa thuận nào giữa Mỹ và Triều Tiên nhiều khả năng đều đi theo hướng cam kết thực thi từng phần. Cụ thể, Mỹ tháo gỡ một phần cấm vận, đổi lại Triều Tiên ngừng hoạt động ở khu Yongbyon chẳng hạn, và cứ thế mà làm cho tới khi Triều Tiên hết chịu cấm vận và cũng ngừng chương trình vũ khí hạt nhân.

Ý tưởng này trên thực tế đã được rò rỉ từ nhiều tuần trước. Một số nhân vật mang khuynh hướng “diều hâu” trong chính quyền Trump như Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton không chấp nhận Mỹ nhượng bộ trước. Tuy nhiên thông tin như Yonhap đưa cũng là một dạng đề xuất tương tự và đang được cân nhắc.

Trước đây, nhóm cùng quan điểm với ông Bolton muốn một thỏa thuận dạng “nguyên gói”, tức Triều Tiên hạ vũ khí ngay và Mỹ sẽ đứng ra đảm bảo an ninh lẫn kinh tế cho quốc gia Đông Á này. Vấn đề là Triều Tiên không bao giờ chấp nhận kiểu thỏa thuận ấy. Theo National Interest, không ai chịu hoang phí 50 năm với vô số tiền tài đổ vào để được công nhận là quốc gia hạt nhân, nay chấp nhận bỏ hẳn để phấn đấu kinh tế. Mà không đâu xa, vũ khí hạt nhân của Triều Tiên cũng nhằm đảm bảo chính quyền ông Kim không bị những tay “diều hâu” như Bolton đe dọa.

Chính vì vậy, những thỏa thuận theo từng gói nhỏ hơn có vẻ triển vọng. Đây được cho cũng là một giải pháp hai bên đạt được khi đứng ở khu vực phi quân sự ngăn cách Triều Tiên – Hàn Quốc cách đây chưa lâu.