Mỹ đã bày tỏ lo ngại và cảnh báo Trung Quốc về "hậu quả" của các hành động quân sự hóa Biển Đông này. Một quốc gia thời gian gần đây tỏ ra thân thiện hơn với Trung Quốc là Philippines cũng đã buộc phải lên tiếng lo ngại về hành động này của Bắc Kinh.

Tờ South China Morning Post dẫn lời Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Harry Roque hôm 21/5 cho biết: “Chúng tôi bày tỏ mối quan ngại sâu sắc của chúng tôi về tác động của hành động này đối với nỗ lực duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực”. Bộ Ngoại giao Philippines cho biết họ đang theo dõi diễn biến của sự việc. “Chúng tôi đang thực hiện hành động ngoại giao thích hợp cần thiết để bảo vệ các tuyên bố của chúng tôi và sẽ tiếp tục làm như vậy trong tương lai”, ông Roque tuyên bố.

Việc Trung Quốc từng bước tiến hành kế hoạch quân sự hóa Biển Đông có một số lý do đáng nói. Theo các nhà nghiên cứu tại Trường Chiến tranh Hải quân Mỹ thì các hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc trong khu vực là để tạo ra một "chiến lược thu hẹp" trên Biển Đông. Nói cách khác, qua việc triển khai quân sự ở cả hai đầu Biển Đông - đảo Hải Nam và đảo Phú Lâm (thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam) ở phía tây, và quân sự hóa trên các đảo nhân tạo bồi đắp phi pháp ở phía Đông - Bắc Kinh đang tìm cách biến Biển Đông từ một con đường thông thương kinh tế quốc tế thành "ao nhà" của Trung Quốc và là một điểm tấn công một chiều chiến lược của Trung Quốc với các nước khác. 

Hành động của Trung Quốc cũng dấy lên mối lo ngại Mỹ sẽ tiến hành phong tỏa đường biển nước này. Mỹ luôn coi Biển Đông là vùng biển quốc tế, nơi có khoảng 50% lượng hàng hóa, thương mại của thế giới lưu thông, trong khi Trung Quốc ngày càng thể hiện rõ tham vọng muốn độc chiếm khu vực.

Trung Quốc phụ thuộc vào nguồn dầu mỏ từ nước ngoài, trong khi tuyến liên lạc đường biển của nước này dễ bị cắt đứt. Các nhà phân tích nhận định đây là hai điểm yếu Mỹ có thể khai thác trong trường hợp nổ ra xung đột quân sự, nhằm hạn chế thiệt hại khi phải đối đầu các hệ thống vũ khí chống tiếp cận/chống xâm nhập khu vực (A2/AD) rất mạnh của Trung Quốc, theo Diplomat.

Việc phong tỏa một quốc gia trong thời chiến từng được áp dụng trong quá khứ. Trong Thế chiến I, Anh huy động nhiều tàu chiến chặn mọi tuyến tiếp tế bằng đường biển của Đức, góp phần dẫn tới thất bại của nước này. Mỹ cũng từng phong tỏa các tuyến hàng hải của Nhật trong Thế chiến II, khiến nền kinh tế và quân sự của Tokyo bị đình trệ nghiêm trọng.

Nếu xung đột vũ trang với Trung Quốc nổ ra, Mỹ có thể huy động các nhóm tác chiến tàu sân bay, tàu ngầm, tàu khu trục tới các vùng biển trọng yếu để ngăn cản mọi hoạt động vận tải đường biển đến và đi từ Trung Quốc. Tuy nhiên, phong tỏa đường biển của Trung Quốc trong trường hợp nổ ra chiến tranh hiện nay là việc vô cùng khó khăn, Gabriel Collins, chuyên gia phân tích thuộc Học viện Chiến tranh Hải quân Mỹ, đánh giá.

Việc ngăn chặn hoạt động chở dầu bằng tàu biển của Bắc Kinh sẽ rất phức tạp, do nhiều quốc gia trong khu vực có chung tuyến đường biển với Trung Quốc. Ngoài ra, hải quân Mỹ phải chặn các điểm đến ở Ấn Độ Dương và Biển Đông bằng việc đánh chìm hoặc bắt giữ các tàu chở dầu treo cờ trung lập, hành động chắc chắn sẽ gây nhiều hậu quả chính trị cho Washington.

Theo Collins, việc phong tỏa Trung Quốc còn có thể khiến nền kinh tế toàn cầu gặp suy thoái nghiêm trọng, gây ra áp lực rất lớn với Mỹ và buộc nước này chấm dứt chiến tranh mà không giành được lợi thế rõ ràng.