Có thể nói tình trạng của người Việt ở Nhật Bản là tấm gương phản chiếu rõ nhất “mặt tối” trong cuộc sống của người Việt ở nước ngoài nói chung.

Hôm 17/2, tờ Japan Times đã dẫn thống kê gần đây cho thấy số người nước ngoài ở Nhật Bản đang ngày càng tăng, lên tới 36,1% trong 5 năm (2015-2016).

Tính đến cuối tháng 6/2017, có 232.562 người Việt đang sinh sống tại Nhật Bản, đứng thứ 3 về số lượng người nước ngoài sinh sống, làm việc, học tập tại Nhật Bản nhưng đứng số 1 về tỉ lệ phạm tội trong số những người ngoại quốc ở nước này.

Theo thống kế, hồi năm 2015, có tới 2.556 người Việt dính vào các vụ án hình sự tại Nhật Bản, vượt cả người Trung Quốc (2.390 người).

Japan Times dẫn nguồn tin từ sở cảnh sát Chiba cho biết, gần một nửa số du học sinh Việt tại tỉnh này không đủ tiền đóng học phí. Rất nhiều em phải bỏ học và vướng vào con đường kiếm tiền bất hợp pháp như trộm cắp.

Kim Hoàng, một du học sinh Việt tại Nhật, cho hay, cô hay bị lảng tránh khi giới thiệu mình là người Việt Nam. Cô nói: “Tôi không thấy tự ái dân tộc. Tôi chỉ thấy buồn khi có những con sâu làm rầu nồi canh".

Không chỉ ở Nhật, tại nhiều quốc gia khác, tỷ lệ người Việt phạm tội trộm cắp, trồng cần sa, buôn bán ma túy, mại dâm cũng khá cao. Gần đây liên tục xảy ra những vụ việc người Việt ở nước ngoài từ Singapore đến Mỹ, Đài Loan hay Hồng Kông bị cáo buộc phạm tội.

Chỉ tính riêng tháng 2/2018 đã có rất nhiều tin không hay về người Việt như: Người Việt lĩnh án tù ở Singapore vì buôn lậu sừng tê; Bắt 10 phụ nữ Việt trong đường dây mại dâm ở Đài Loan; Mỹ bắt 9 người bị nghi chuyển đồ ăn cắp triệu đô về Việt Nam…

Giống như chị Kim Hoàng chia sẻ, những sự việc đó giống như những “con sâu làm rầu nồi canh”, làm xấu đi hình ảnh người Việt trong mắt bạn bè quốc tế.

Được biết, những hình ảnh xấu xí của người Việt trong mắt bạn bè quốc tế chủ yếu là do tình trạng nhập cư bất hợp pháp, tình trạng trốn khỏi nơi làm việc chính thức để làm “chui”…

Bên cạnh những người Việt ra nước ngoài để học tập, để lao động, kiếm sống một cách chính đáng thì cũng có những người đi ra nước ngoài “chui”. Khi đi bằng con đường bất hợp pháp, họ chưa được đào tạo, chưa có tay nghề để làm bất cứ công việc gì, không có người hỗ trợ. Do vậy, họ gần như sẽ phải làm những công việc sai trái, phạm tội để sinh sống.

Thậm chí có một số người núp dưới bóng ra nước ngoài học tập, lao động để trốn ra làm việc khác.

Ví dụ, tại Hàn Quốc, tỷ lệ người lao động Việt Nam sau khi hết hạn hợp đồng không về nước mà ở lại làm việc và cư trú bất hợp pháp có thời điểm lên đến 75%. Hiện nay trong số hơn 48.000 lao động tại Hàn Quốc, có khoảng 17.000 lao động bất hợp pháp.

Tại Đài Loan, hiện có khoảng 26.500 lao động VN bỏ hợp đồng, cư trú và làm việc bất hợp pháp, chiếm gần 50% tổng số lao động nước ngoài bỏ hợp đồng và chiếm gần 15% số lao động Việt Nam đang làm việc tại Đài Loan.

Bên cạnh đó, tình trạng người Việt Nam nhập cư bất hợp pháp bị trục xuất về nước cũng đang phổ biến. Cuối tháng 12/2017, Cơ quan di trú Hồng Kông còn thuê hẳn 1 chiếc máy bay chở 68 người Việt Nam về nước. Theo tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng, đây là những người không chứng minh được lý do xin tị nạn và những người đến Hồng Kông một cách bất hợp pháp.

Theo thống kê từ phía Hồng Kông, trong khoảng thời gian từ năm 2014 đến 11/2017, trong số 8.861 người vào Hồng Kông bất hợp pháp, có tới 5.104 trường hợp là người Việt Nam – tương đương 57.6%.

Tình trạng lao động Việt Nam bỏ trốn và phạm pháp ở nước sở tại không chỉ ảnh hưởng xấu đến uy tín của lao động Việt Nam trên thị trường lao động quốc tế mà còn tác động tiêu cực đến hình ảnh của người Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế.

Có lẽ đã đến lúc phải chú trọng hơn đến việc xây dựng hình ảnh của người Việt ở nước ngoài. Gần đây, hình ảnh 2 thanh niên được cho là người Việt Nam ngồi chung một ghế trên chuyến tàu Tết đông đúc để nhường ghế còn lại cho 2 em bé người Đài Loan không chỉ khiến cộng đồng Đài Loan xúc động mà còn khiến những người Việt ấm lòng và tự hào. Hy vọng những hình ảnh đẹp như vậy sẽ tiếp tục xuất hiện để bạn bè quốc tế không hiểu sai về người Việt Nam.