Tranh vẽ cảnh Quân đội Anh đốt phá các tòa nhà chính quyền Mỹ. Ảnh: Thư viện Quốc hội.

Ngày 18/6/1812, nước Mỹ mới 36 tuổi, Quốc hội Mỹ chính thức tuyên chiến với Anh theo đề nghị của Tổng thống James Madison nhằm thoát khỏi sự kìm kẹp của Anh và giành lấy Canada từ tay người Anh, qua đó kiểm soát toàn bộ Bắc Mỹ. Tuy nhiên, họ đã không thể thực hiện được ý định đó.

Hai năm đầu chỉ là các trận đánh rải rác dọc theo biên giới giữa Mỹ và Canada. Sau đó, Anh và các đồng minh tin rằng họ đã ngăn chặn được mối đe dọa do Napoleon gây ra ở châu Âu nên bắt đầu chú ý nhiều hơn đến cuộc chiến với Mỹ.

Ngày 14/8/1814, hạm đội tàu chiến Anh rời căn cứ hải quân ở Bermuda tiến tới Baltimore, khi đó là thành phố lớn thứ ba của Mỹ. Đây cũng là cảng nhà của nhiều tàu vũ trang tư nhân Mỹ chuyên đột kích các tàu hàng Anh và bị người Anh gọi  là "tổ cướp biển".

Sau Baltimore, Anh tiến vào bang Maryland và thủ đô Washington.

Tranh mô tả cảnh lính thủy đánh bộ Mỹ và binh lính Anh đụng độ ở Bladensburg, trên ranh giới Washington-Maryland. Ảnh: Wikimedia Commons.

Ngày 24/8/1814, binh lính Anh dày dạn kinh nghiệm trong cuộc Chiến tranh Napoléon ở châu Âu, đối đầu với quân đội Mỹ được trang bị kém hơn hẳn tại Bladensburg, ngoại ô Washington.

Người Mỹ không thể giữ chân kẻ thù được lâu, rốt cuộc buộc phải rút lui. Washington rơi vào cảnh hỗn loạn. Các nhân viên chính quyền liên bang tìm cách thuê, mua, thậm chí ăn cắp xe ngựa để chở các tài liệu quan trọng chạy trốn. 

Trong Dinh Tổng thống (Nhà Trắng bây giờ), phu nhân tổng thống, bà Dolley Madison hướng dẫn người hầu đóng gói các vật phẩm giá trị, gồm bức chân dung Tổng thống lập quốc George Washington của Gilbert Stuart.

Cảnh hoảng loạn ở thủ đô Washington. Ảnh: Wikimedia Commons

Khi người Anh tới, Washington bị bỏ hoang. Lực lượng Anh tấn công vào khu vực chỉ huy hải quân, nhưng người Mỹ đã phóng hỏa nơi này trước khi rút lui.

Binh sĩ Anh đến Tòa nhà Quốc hội Mỹ và quyết định đốt tòa nhà này, phá hủy nhiều năm làm việc của các nghệ nhân đến từ châu Âu. 

Sau đó, khoảng 150 lính thủy đánh bộ Hoàng gia tiến về phía Tây trên Đại lộ Pennsylvania để tới Dinh Tổng thống Mỹ (Nhà Trắng).

Tòa nhà Quốc hội sau khi bị đốt cháy, tháng 8/1814. Ảnh: Thư viện Quốc hội

Khi đó, Tổng thống James Madison đã trốn đến nơi an toàn ở Virginia, nơi ông gặp lại vợ và người hầu.

Trong khi đó các lực lượng Anh bắt đầu thu nhặt “quà lưu niệm” và phóng hỏa dinh thự bằng cách đứng trên bãi cỏ và phóng những ngọn đuốc xuyên qua cửa sổ. Tòa nhà Bộ Tài chính gần đó cũng bị đốt cháy.