Liên quan đến vụ việc 5 thanh niên phá hoại vườn dưa hấu của gia đình ông lão tại Nghệ An, gây phẫn nộ dư luận.
Vụ phá hoại xảy ra tại ruộng dưa hấu của gia đình ông Phan Văn Tôn (SN 1956), trú tại thôn 2, xã Diễn Kỷ, huyện Diễn Châu.
Công an đã xác định đối tượng phá hoại là 5 thanh niên tuổi đời từ 17 - 20 gồm: Chu Văn Cường (SN: 2002); Chu Minh Nam (SN: 2004); Nguyễn Trọng Tấn (SN: 2005); Nguyễn Đức Phong (SN: 2004); Lê Trung Huấn (SN: 2004) cùng trú tại xã Quỳnh Diễn, huyện Quỳnh Lưu.
Dưới góc độ pháp lý, Tiến sĩ - Luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng: Hành vi của nhóm đối tượng này thể hiện tính chất nguy hiểm, manh động, coi thường pháp luật, gây bức xúc trong xã hội. Bởi vậy việc cơ quan điều tra vào cuộc xác minh làm rõ để xử lý là cần thiết và có thể sẽ xử lý hình sự các đối tượng về 2 tội danh là "Trộm cắp" và "Hủy hoại tài sản" nếu tài sản bị thiệt hại trị giá từ 2.000.000 đồng trở lên.
Luật sư Cường đánh giá: "Đây là hành vi dại dột, thiếu kiểm chế, coi thường pháp luật của mấy thanh niên mới lớn nhưng đó là hành vi vi phạm pháp luật có thể xử lý hình sự nếu tài sản bị hủy hoại từ 2.000.000 đồng trở lên".
Pháp luật Việt Nam Ghi nhận, bảo đảm và bảo vệ quyền sở hữu tài sản của mọi công dân. Hành vi lén lút để lấy tài sản hoặc hủy hoại, cố ý làm hư hỏng tài sản là hành vi vi phạm pháp luật. Nếu chiếm đoạt hoặc hủy hoại tài sản từ 2.000.000 đồng trở lên thì người thực hiện hành vi này sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trộm cắp tài sản, tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản theo quy định của bộ luật hình sự.
Theo thông tin từ phía cơ quan chức năng thì nhóm đối tượng này hai lần thực hiện hành vi vi phạm pháp luật lần thứ nhất (2/7) là lén lút trộm cắp dưa hấu của ông cụ; lần thứ hai (3/7) là thực hiện hành vi đập phá ruộng dưa hấu của ông cụ sau khi bị mọi người nhắc nhở về hành vi vi phạm pháp luật.
Cơ quan điều tra sẽ làm rõ giá trị tài sản của từng lần từng lần mà các đối tượng này đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.
Đối với sự việc xảy ra vào 2/7: Đây là hành vi lén lút để chiếm đoạt tài sản là dưa hấu của ông cụ hành vi là "Trộm cắp tài sản". Nếu tài sản trị giá từ 2.000.000 đồng trở lên thì hành vi này sẽ bị xử lý hình sự, trường hợp chị giá tài sản dưới 2.000.000 đồng thì các đối tượng này sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Nghị định số 144/2021/NĐ-CP Về xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh trật tự, an toàn xã hội.
Cơ quan điều tra sẽ tiến hành khám nghiệm hiện trường, thu thập các dấu vết để lại và định giá chị giá của những quả dưa đã bị các đối tượng này lấy đi vào 2/7. Trường hợp kết quả xác minh cho thấy những quả dưa mà các đối tượng này đã trộm cấp trị giá từ 2.000.000 đồng trở lên thì cơ quan điều tra sẽ khởi tố vụ án hình sự về tội trộm cắp tài sản để xử lý với nhóm đối tượng này theo quy định tại điều 173 bộ luật hình sự. Tội danh và hình phạt được quy định như sau:
Điều 173. Tội trộm cắp tài sản
1. Người nào trộm cắp tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm;
b) Đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 174, 175 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
d) Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ;
đ) Tài sản là di vật, cổ vật.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Có tính chất chuyên nghiệp;
c) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
d) Dùng thủ đoạn xảo quyệt, nguy hiểm;
đ) Hành hung để tẩu thoát;
e) Tài sản là bảo vật quốc gia;
g) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
b) Lợi dụng thiên tai, dịch bệnh.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:
a) Chiếm đoạt tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên;
b)Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp.
Như vậy, theo quy định tại điều 173 bộ luật hình sự thì trường hợp tài sản bị nhóm đối tượng này lấy đi trị giá từ 2.000.000 đồng trở lên hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng các đối tượng này đã bị xử phạt hành chính, đã bị kết án mà còn vi phạm hoặc hành vi được xác định là ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, an toàn xã hội thì cơ quan điều tra sẽ xử lý đối tượng này về tội trộm cắp tài sản theo điều 173 bộ luật hình sự nêu trên.Trường hợp tài sản chị giá từ 50 triệu đồng trở lên hoặc có căn cứ cho thấy hành vi là phạm tội có tổ chức thì các đối tượng này sẽ phải chịu khung hình phạt từ hai năm đến 7 năm tù.
Ngoài ra, đến 3/7 các đối tượng này còn có hành vi đập phá ruộng dưa của ông cụ. Đây là hành vi "Hủy hoại tài sản" cơ quan điều tra cũng sẽ làm rõ giá trị những quả dưa bị đập phá trong 3/7 như thế nào? Trong trường hợp số giữa bị đập phá làm hư hỏng trị giá từ 2.000.000 đồng trở lên thì cơ quan điều tra tiếp tục khởi tố các đối tượng này về tội "Hủy hoại" hoặc "Cố ý làm hư hỏng tài sản" theo quy định tại điều 178 bộ luật hình sự. Cụ thể tội danh và hình phạt được quy định như sau:
“Điều 178. Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản
1. Người nào hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này mà còn vi phạm;
b) Đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
d) Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ;
đ) Tài sản là di vật, cổ vật.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Gây thiệt hại cho tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
c) Tài sản là bảo vật quốc gia;
d) Dùng chất nguy hiểm về cháy, nổ hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác;
đ) Để che giấu tội phạm khác;
e) Vì lý do công vụ của người bị hại;
g) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội gây thiệt hại cho tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
4. Phạm tội gây thiệt hại cho tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm”.
Nếu hành vi diễn ra trong hai ngày đều thỏa mãn dấu hiệu cấu thành của hai tội danh thì cơ quan điều tra sẽ khởi tố các đối tượng này về hai tội danh, khi kết án và quyết định hình phạt thì tòa án sẽ tổng hợp hình phạt của hai tội danh này để xử lý đối với các đối tượng vi phạm.
Điều đáng chú ý là các đối tượng trong vụ việc này còn rất trẻ tuổi, hành vi phạm tội thể hiện sự ngông cuồng, ngạo mạng, coi thường pháp luật, thể hiện nhận thức pháp luật hạn chế và thiếu kiểm soát cảm xúc và hành vi của một số đối tượng.
Xét về tuổi đời của 5 đối tượng, luật sư Cường cho biết: Theo quy định của pháp luật thì người từ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự với mọi loại tội phạm. "Bởi vậy nếu hành vi thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm thì các đối tượng này đã đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên với đối tượng chữa đủ 18 tuổi thì sẽ bị được áp dụng chính sách về người dưới 18 tuổi phạm tội, theo đó hình phạt trong trường hợp bị kết án sẽ không quá ¾ mức hình phạt đối với người đã thành niên".
"Vụ việc này sẽ là bài học cho những thanh niên đua đòi, đàn đúm bạn bè, thiếu ý thức tu dưỡng rèn luyện đạo đức. Cái giá phải trả có thể sẽ là những năm tháng tù tội, vì cách ly khỏi đời sống xã hội. Các bậc phụ huynh, những người làm cha làm mẹ cần phải quan tâm hơn nữa trong việc giáo dục và quản lý con cái. Có lẽ các vị phụ huynh cũng sẽ rất đau lòng đối với hành vi của con mình gây ra và đau lòng hơn khi con mình bị xử lý bằng các chế tài của pháp luật bởi những chuyện không đáng phải xảy ra", luật sư Cường kết luận.