Ngày 28/6/2023, NHNN ban hành Thông tư số 06/2023/TT-NHNN (Thông tư 06) sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 (Thông tư 39) quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng. Thông tư 06 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/9/2023.
Tuy nhiên, Thông tư 06 hiện đang tạo nên ý kiến nhiều chiều, một số ý kiến lo ngại sẽ dựng thêm “rào chắn”, khiến việc tiếp cận tín dụng khó khăn hơn so với trước đây.
Gần đây, Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) đã gửi một công văn đến Thủ tướng Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước, đề nghị sửa đổi một số thông tư để khơi thông tín dụng bất động sản.
Trong đó, HoREA bày tỏ lo ngại về Thông tư 06 được bổ sung vào Thông tư số 39, vì nó tạo ra như một "rào chắn" bổ sung 4 nhu cầu vốn không được ngân hàng cho vay. Điều này gây khó khăn cho nhiều doanh nghiệp trong nền kinh tế, bao gồm cả doanh nghiệp bất động sản, người mua nhà và nhà đầu tư bất động sản.
HoREA nhận thấy rằng Thông tư 06 đã được ban hành trước Nghị quyết 97/NQ-CP ngày 08/07/2023, và cần được xem xét sửa đổi để ngân hàng nhà nước có thể thực hiện các chính sách tiền tệ linh hoạt, hợp lý, và hiệu quả, nhằm hỗ trợ sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát.
Trước những lo lắng của doanh nghiệp về Thông tư 06, NHNN đã đưa ra lời khẳng định rằng mục đích của Thông tư này là nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả và hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng, kiểm soát việc sử dụng vốn vay đúng mục đích và nâng cao chất lượng tín dụng, đồng thời vẫn đảm bảo phù hợp với nhu cầu thực tế.
Một trong những vấn đề gây lo ngại nhất của Thông tư 06 là việc bổ sung một loạt quy định về một số nhu cầu vốn tổ chức tín dụng không được cho vay.
Đầu tiên, tổ chức tín dụng không được cho vay để gửi tiền. Điều này nhằm ngăn chặn các trường hợp tổ chức tín dụng cho vay để khách hàng sử dụng tiền vay để gửi tiết kiệm hoặc thế chấp sổ tiết kiệm ngoại tệ vay tiền đồng để gửi tiết kiệm. Thay vào đó, tiền gửi tiết kiệm và giao dịch chứng minh tài chính phải hình thành từ chính nguồn tiền của khách hàng, không được đi vay từ tổ chức tín dụng.
Thứ hai, tổ chức tín dụng không được cho vay để thanh toán tiền góp vốn, mua, nhận chuyển nhượng phần vốn góp của các công ty hữu hạn, công ty hợp danh; hoặc góp vốn, mua, nhận chuyển nhượng cổ phần của các công ty cổ phần chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc chưa đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch Upcom. Tuy nhiên, quy định này chỉ áp dụng đối với các dự án không đủ điều kiện đưa vào kinh doanh theo quy định của pháp luật, còn đối với các dự án đủ điều kiện thì vẫn được tổ chức tín dụng xem xét cho vay.
Thứ ba, tổ chức tín dụng không được cho vay để thanh toán tiền góp vốn theo hợp đồng góp vốn, hợp đồng hợp tác đầu tư hoặc hợp đồng hợp tác kinh doanh để thực hiện các dự án đầu tư không đủ điều kiện đưa vào kinh doanh theo quy định của pháp luật. Tương tự như trường hợp trước đó, quy định này chỉ áp dụng đối với các dự án không đủ điều kiện, còn đối với các dự án đủ điều kiện thì vẫn được tổ chức tín dụng xem xét cho vay.
Cuối cùng, tổ chức tín dụng không được cho vay để bù đắp tài chính, tức là không cho vay để khách hàng thanh toán các chi phí đã thanh toán bằng vốn của chính họ hoặc vốn vay từ cá nhân hoặc tổ chức khác. Điều này nhằm tránh rủi ro khi khó đánh giá sự phù hợp giữa nhu cầu vay vốn và giá trị tài chính khách hàng đã mượn.
Tuy nhiên, Thông tư 06 cũng đồng thời xem xét các trường hợp đáng chấp nhận, ví dụ như doanh nghiệp đang làm thủ tục vay vốn để thực hiện dự án kinh doanh nhưng chưa được phê duyệt, trong thời gian này cần thanh toán các chi phí phát sinh liên quan đến dự án và đã ứng trước vốn của mình để đảm bảo tiến độ dự án. Trong trường hợp này, tổ chức tín dụng vẫn có thể xem xét cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và đảm bảo tiến độ thực hiện dự án.
Như vậy, Thông tư 06 bổ sung các quy định nhằm đảm bảo kiểm soát sử dụng vốn vay đúng mục đích và giảm thiểu rủi ro cho cả tổ chức tín dụng và khách hàng, đồng thời vẫn tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng một cách hợp lý và cần thiết.