Chất lượng không khí suy giảm nghiêm trọng

Hà Nội đang bước vào thu hoạch lúa, trên các cánh đồng, tình trạng đốt rơm rạ lại tái diễn khiến khói bụi mù mịt, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng không khí và mất an toàn giao thông..

Theo ghi nhận từ hệ thống theo dõi chất lượng không khí PAM Air (mạng lưới theo dõi chất lượng không khí thực tế đầu tiên và duy nhất phủ khắp 63 tỉnh, thành), từ ngày 5 tới 13/11, hàng chục điểm tại Hà Nội có chỉ số chất lượng không khí (AQI) ở mức 175-197 (cảnh báo đỏ, là ngưỡng không khí xấu có hại cho sức khỏe). Thậm chí, rất nhiều điểm chỉ số AQI ở mức 205-298 (nguy hại) và một số điểm vượt ngưỡng 300 rất nguy hại.

Bản đồ chất lượng không khí lúc 13h ngày 14/11 hiển thị chỉ số AQI tại Hà Nội là 137. Vào thời điểm trên tại Hà Nội, cũng ghi nhận chỉ số nồng độ bụi mịn PM2.5 là 50 (μg/m3), theo quy chuẩn quốc gia QCVN 05:2013/BTNMT quy định, nồng độ bụi mịn trung bình là 25 μg/m3. Có nghĩa là chỉ số PM2.5 đang vượt gấp đôi ngưỡng tiêu chuẩn Việt Nam và vượt tiêu chuẩn của tổ chức Y tế Thế giới gấp 5 lần là 10 (μm/m3).

Theo các chuyên gia, đây là mức chỉ số đã duy trì các năm đều như vậy vào mùa đông tại Hà Nội cũng như một số tỉnh miền Bắc. Với đặc thù khí hậu tại miền Bắc, khoảng thời gian từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau chất lượng không khí thường bị ô nhiễm theo từng đợt, mỗi đợt có thể kéo dài 2-5 ngày, thậm chí 1-2 tuần liên tục.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, tỷ lệ đốt rơm rạ ở các huyện còn khá phổ biến, trung bình chiếm khoảng 20% tổng lượng rơm rạ phát sinh sau mùa vụ (hơn 710.000 tấn rơm rạ tươi). Nhiều huyện có tỷ lệ đốt rơm rạ cao như: Gia Lâm và Thường Tín (50%), Thạch Thất (45%), Chương Mỹ (37%)...

Với 20% lượng rơm rạ bị đốt trên địa bàn Thành phố, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội nhận định sẽ phát sinh 179 tấn bụi PM10, 163 tấn bụi mịn PM2.5 và 23.000 tấn CO2. Đây là nguồn gây ô nhiễm môi trường không khí nghiêm trọng. Đáng lo ngại nhất là bụi mịn PM2.5 - tác nhân gây ra hàng loạt bệnh về hô hấp và tim mạch.

Nguyên nhân do đâu?

Thực tế,  những ngày gần đây, miền Bắc đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm môi trường, trong đó ô nhiễm không khí rất đáng lo ngại. Tình trạng này là do mùa đông có nhiều yếu tố làm gia tăng ô nhiễm như gió lặng, nhiệt độ thấp, ít mưa, độ ẩm cao… làm giảm khuếch tán của không khí các chất ô nhiễm lưu cữu ở tầm thấp, không thoát lên cao hoặc ra các vùng khác được khiến nồng độ PM2.5 (bụi mịn) ngày càng tăng.

Theo TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam,, nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm không khí là do tình trạng đốt rơm rạ sau thu hoạch lúa. Bên cạnh đó, các yếu tố từ nguồn giao thông, xây dựng, sản xuất công nghiệp, làng nghề và các hoạt động dân sinh không phát tán được mà đọng lại ở khu vực gần mặt đất, gây ô nhiễm nghiêm trọng… cũng chính là nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm không khí.

Tình trạng ô nhiễm bụi mịn trong thành phố cao hơn vùng ngoại ô phần lớn là do lượng phương tiện đi lại lớn hơn rất nhiều. Theo đó, thành phố càng phát triển, công trình xây dựng, các khu công nghiệp, nhà máy càng mọc lên không ngừng. Các loại vật liệu như xi măng, đất, cát, phế liệu, khí thải… đều góp phần không nhỏ làm tăng tỷ lệ bụi mịn, gây ô nhiễm trong thành phố.

Vì vậy, trong khoảng thời gian này người dân nên theo dõi diễn biến chất lượng không khí thường xuyên và chủ động bảo vệ sức khỏe bằng cách đeo khẩu trang chống bụi mịn PM 2.5, hạn chế ra ngoài vào các khung thời gian ô nhiễm; vận động và bồi bổ dinh dưỡng.

Trước thực trạng không khí bị ô nhiễm và các chỉ số chất lượng không khí đang ở mức báo động như hiện nay, TS Hoàng Dương Tùng đưa ra một số giải pháp. Trong đó, kiểm soát phát thải khí thải từ ô tô, xe máy, tăng cường các phương tiện giao thông xanh như xe chạy bằng nhiên liệu sạch, ô tô điện, xe máy điện hiện đã xuất hiện trên thị trường. Đây cũng là một giải pháp lâu dài cho việc giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Hay là khuyến khích sử dụng nhiều hơn phương tiện công cộng hơn như xe bus, xe điện trên cao, metro. Vấn đề nữa, chúng ta phải kiểm soát tốt việc đốt rác trong tự nhiên, che chắn kín những công trình xây dựng và kiểm soát thật chặt quá trình sản xuất công nghiệp. 

"Đối với những ngày có chỉ số AQI cao, người dân cần hạn chế ra đường đi lại nếu không có công việc thật sự cần thiết. Những khung giờ cao điểm, lưu lượng xe đi lại tăng, người dân cũng cần tránh để giảm thiểu lượng bụi hít phải trong không khí. Khi cần đi ra ngoài, nên đi tranh thủ để hạn chế thời gian di chuyển, lưu lại trên đường", TS Hoàng Dương Tùng khuyến cáo.