Nằm trong chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khoá XIV, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đã thảo luận ở tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán Nhà nước.

Chỉ ra những bất cập trong dự thảo về dự án luật, ĐBQH Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, bày tỏ sự băn khoăn đối với một số điều luật được bổ sung vào nội dung, quy định trong Luật Kiểm toán Nhà nước.

Cụ thể Điều 68 về Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động Kiểm toán Nhà nước, ĐBQH Nguyễn Đức Kiên cho rằng: “Quy định ở điểm a, Khoản 1 về cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động Kiểm toán Nhà nước, bao gồm cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có nghĩa vụ nộp ngân sách Nhà nước. Nếu chỉ nói pham vi đối tượng được quy định ở điều khoản này, thì tất cả mọi đối tượng, từ bà bán nước tới doanh nghiệp Nhà nước ai cũng bị kiểm toán. Bởi lý giải nộp ngân sách cũng có nghĩa là nộp thuế, tôi không hiểu quy định như vậy thì Kiểm toán Nhà nước có đủ nhân sự để làm không, có chồng chéo tới việc khác không?”.

Tương tự, ĐBQH Nguyễn Trường Giang nêu quan điểm: “Tôi vào kiểm toán cơ quan thuế, nhằm đối chiếu xem cơ quan thuế có tuân thủ quy định pháp luật trong hoạt động thu thuế hay không? Khi đó, tôi sẽ tiến hành kiểm toán tuân thủ và tiến hành đối chiếu với người nộp thuế. Như vậy người nộp thuế mới là đối tượng kiểm toán, tất cả mọi người nộp thuế, từ bà bán nước tới các đối tượng khác đều bị kiểm toán. Tôi đề nghị cần nghiên cứu thêm, quy định rõ, tránh gây hiểu lầm, mở rộng đối tượng, đơn vị được kiểm toán. Còn trên thực tế, nguồn lực của Kiểm toán Nhà nước cũng không thể thực hiện kiểm toán được toàn bộ đối tượng”.

ĐBQH Đặng Thế Vinh (Hậu Giang) cho biết, về nguyên tắc, ở đâu có tài chính công, tài sản công thì ở đó phải được kiểm tra, không phân biệt đối tượng và hình thức quản lý, sử dụng; bao gồm toàn bộ các hoạt động từ quá trình hình thành nguồn đến các hoạt động quản lý, sử dụng để đánh giá về công tác quản lý, sử dụng đúng quy định pháp luật, tính hiệu lực, hiệu quả và chống thất thoát lãng phí các nguồn lực nhà nước. Do vậy, các hoạt động quản lý sử dụng tài chính công, tài sản công tại các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp liên quan đều phải được kiểm tra.

ĐBQH Đặng Thế Vinh dẫn chứng, khi đi kiểm toán ở Sở Tài nguyên và Môi trường về khai thác, sử dụng, quản lý tài nguyên, đất đai thì phải KTNN phải theo dõi được cơ quan, tổ chức, cá nhân có khai thác tài nguyên, đất đai đúng với giấy phép hay không, có khai thác ngoài phạm vi và đúng sản lượng? Hay khi kiểm toán thu ngân sách nhà nước là kiểm tra nhiệm vụ thu của cơ quan thuế, đồng thời, phải xem xét đến nghĩa vụ của người nộp thuế mới có thể đánh giá được toàn diện, đúng đắn về hoạt động quản lý của cơ quan thu. Vì vậy, nên chăng vẫn cho phép kiểm toán đối với cơ quan, tổ chức cá nhân có liên quan đến hoạt động KTNN, nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động kiểm toán?

Đề nghị tăng quyền cho kiểm toán nhà nước, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An) cho rằng, việc sửa đổi Luật Kiểm toán nhà nước là cần thiết, vì trong thời gian qua KTNN đã góp phần thu lại ngân sách rất lớn. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn của cơ quan này, đã xuất hiện những bất cập khó khăn do quy định của Luật Kiểm toán nhà nước, nên việc đề xuất sửa đổi pháp luật cho phù hợp với thực tiễn, nhằm nâng cao hiệu quả hơn nữa của hoạt động kiểm toán trong thời gian tới.

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu đề nghị kiểm toán cần bổ sung quyền khiếu nại các quyết định kiến nghị kiểm toán cho các tổ chức, cá nhân có liên quan, để đảm bảo tính dân chủ, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; Bổ sung thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính cho cơ quan Kiểm toán nhà nước, vì khi phát hiện ra, kiểm toán kiến nghị và xác định sai phạm đã được thừa nhận, và có những cá nhân tổ chức không hợp tác thì vấn đề xử lý vi phạm hành chính của kiểm toán là tất yếu.

Đại biểu Vũ Hồng Thanh và Đỗ Thị Lan (Đoàn ĐBQH Quảng Ninh) đều nhất trí với quy định “Kiểm toán viên Nhà nước có quyền truy cập vào dữ liệu điện tử của đơn vị được kiểm toán và dữ liệu điện tử quốc gia” để đảm bảo Kiểm toán nhà nước có thể thu thập các thông tin cần thiết phục vụ công tác kiểm toán trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện xây dựng Chính quyền Điện tử, Chính quyền số.

Tuy nhiên, đại biểu Đỗ Thị Lan đề nghị cần bổ sung các quy định về giới hạn quyền truy cập đồng thời bảo đảm được an toàn dữ liệu và bảo mật thông tin của các đơn vị được kiểm toán theo quy định và đảm bảo bí mật quốc gia.

Được biết trong Dự thảo Luật Kiểm toán Nhà nước sửa đổi lần này, cơ quan soạn thảo bổ sung quyền khiếu nại của các đơn vị liên quan vào Luật để minh bạch, đồng thời, bảo vệ quyền lợi của các đối tượng liên quan đến hoạt động kiểm toán khi kết quả kiểm toán có xâm phạm đến lợi ích của họ.

Cơ quan thuế hay cơ quan tài nguyên môi trường cũng có thể khiếu nại kết luận của Kiểm toán Nhà nước hoặc khởi kiện nếu cho rằng kết luận đó xâm phạm lợi ích của họ.