Tết cửu trùng là gì?

Tết Trùng Cửu hay còn gọi là Tết Trùng Dương vào ngày 9/9 Âm lịch hàng năm. Cũng như nhiều ngày lễ, tết khác ở Việt Nam, ngày Tết Trùng Cửu được bắt nguồn từ Trung Quốc rồi du nhập vào nước ta. Thời kỳ Lý – Trần, nho sĩ Việt Nam cũng tổ chức leo núi, uống rượu hoa cúc gọi là thưởng tết Trùng Dương.

Tuy ngày nay, Tết Trùng Cửu không còn sức ảnh hưởng rộng khắp trong văn hóa Việt Nam, song đó vẫn được coi là một ngày lễ quan trọng của Nho giáo. Hãy cùng Lịch ngày tốt đi tìm về nguồn gốc ra đời và ý nghĩa của ngày Tết cổ truyền này nhé.

Tết Trùng Cửu năm nay theo lịch Vạn niên được diễn ra vào chủ nhật ngày 25/10 dương lịch. Tết Trùng Cửu năm nay diễn ra đúng ngày cuối tuần nên bạn có thể tranh thủ cùng bạn bè leo núi, ngắm cảnh. 

Nguồn gốc Tết Trùng cửu

Có rất nhiều điển tích xoay quanh sự ra đời của ngày Tết này. Có tích kể rằng, đây là phong tục được bắt nguồn từ đời Hán.

Trong “Tục Tề hài ký”, Ngô Quân thời Nam Triều từng ghi chép lại: Vào cuối đời nhà Hán có chàng trai trên Hoàng Cảnh theo Phí Trường Phòng để học đạo tiên. Thế nhưng vào một hôm nọ, Trường Phòng đưa ra một lời cảnh báo cho Hoàng Cảnh rằng vào Ngày mùng 9 tháng 9, cả gia đình Hoàng Cảnh sẽ gặp đại họa.

Để thoát nạn chỉ có một cách đưa cả nhà lên trốn ở núi cao, lúc đi không được quên tay đeo túi đỏ, bên trong đựng hạt tiêu, uống rượu hoa cúc. Nếu làm theo đúng lời, tối trở về nhà sẽ tránh khỏi đại nạn. Làm như những lời thầy chỉ bảo, quả thực vào đúng hôm đó gia cầm vật nuôi trong nhà bị dịch chết sạch, riêng gia đình Hoàng Cảnh đều tai qua nạn khỏi.

Từ đó về sau, cứ đến ngày 9 tháng 9 Âm lịch, người ta lại bỏ lên núi để ẩn náu. Sau thời gian thì dần biến tướng, tào nhân lên núi để thưởng rượu ngâm thơ.

Còn ở cuốn “Phong Thổ Ký” lại kể một sự tích khác: Vua Kiệt ở thời nhà Hạ nổi tiếng hoang dâm độc ác. Vì muốn trừng trị nhà vua nên Thượng Đế đã tạo ra một cơn đại hồng thủy cuốn trôi mọi thứ, nhân dân lao đao, người chết nhiều như rạ.

Trận thủy kinh hoàng này xảy ra vào ngày mùng 9 tháng 9. Từ đó trở về sau, nhân dân cứ đến ngày này lại lên núi cao để lánh nạn. Đến đời nhà Đường, tục lệ này được gọi là Tết Trùng Cửu.

Quan niệm xưa cho rằng số lẻ là số dương, tượng trưng cho sự phát triển, thịnh vượng. Ngày 9 tháng 9 là ngày thịnh dương, thể hiện mong muốn của con người về cuộc sống sung túc, đủ đầy nên ngày Tết này còn được gọi là Tết Trùng Dương.

Những phong tục vào ngày Tết trùng cửu

Phong tục leo núi

Cứ đến ngày mùng 9 tháng 9 Âm lịch hang năm, người ra lại rủ nhau lên núi cao để thưởng ngoạn. Khung cảnh thoáng đãng, không khí mát mẻ trong lành, qua đó người ta nhớ lại câu chuyện xa xưa của ông cha mình đã từng phải lên cao để lánh nạn.

Cùng với đó, mọi người còn ăn bánh cao, một loại bánh làm bằng bột gạo xay nước ngào đường đỏ hấp chín và đổ thành 9 tầng như bảo tháp với điểm nhấn là hai con dê nhỏ biểu tượng cho “trùng dương”.

Đối với người Trung Quốc, người ta còn cắm lên trên một ngón nến với ý nghĩa là đỉnh cao, cuối cùng là một lá cờ đỏ bằng giấy nhỏ đại diện cho lá châu du.

Phong tục ngắm hoa cúc và uống rượu hoa cúc

Nguồn gốc của phong tục này bắt nguồn từ Đào Uyên Minh, một ẩn sĩ có tài uống rượu ngâm thơ. Sau khi thất bại trong sự nghiệp thi sĩ, ông lui về Giang Tây ở ẩn. Từ đó, ông hành nghề trồng cúc, thỉnh thoảng lại ngâm vài bài thơ chỉ trong lúc say rượu.

Vào ngày Mùng 9 tháng 9 Âm lich, vì không có rượu uống để ngâm thơ nên ông đã nhai cánh hoa cúc xem như mồi nhắm. Vương Hoằng – thứ sử Giang Châu bỗng dưng xuất hiện và tặng ông một bình rượu.

Ông mừng rỡ đón nhận và uống say, bắt đầu xuất khẩu thành thơ. Học theo ông, những văn sĩ chọn ngày 9 tháng 9 Âm lịch làm ngày uống rượu ngâm thơ. Hoa cúc cũng trở thành một hương liệu để làm nên món rượu hay còn gọi là “rượu trường thọ”, sau này việc uống rượu thưởng hoa trở thành một phong tục phổ biến vào ngày Tết Trùng Cửu.

Phong tục giắt lá thù du

Người xưa quan niệm, việc giắt lá thù du theo bên mình sẽ có khả năng trừ tà. Được biết, quả thù du có tác dụng như một vị thuốc, mùa hè có màu vàng, khi chín có màu tím đỏ, ngoài vị đắng thì còn có mùi thơm dịu nhẹ. Vào Tết Trùng Cửu, khi gắn lá thù du vào người sẽ xua đuổi được những điều không may.

Ý nghĩa của Tết Trùng Cửu

Thời Đường có lẽ cũng chính là thời điểm mà Tết Trùng Cửu du nhập vào Việt Nam, bởi đó là thời kì mà nước ta bị nhà Đường đô hộ, phải chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa nhà Đường. Tuy nhiên, ông cha ta không để bị hòa nhập hoàn toàn mà vẫn có những sự cải biến khác nhau nhất định trong ngày Tết này ở Việt Nam so với bản nguyên gốc của Trung Quốc.

“Năm ngoái giữa rừng không có lịch

Nhìn hoa cúc nở biết trùng dương”

Đây là câu thơ được Huyền Quang Thiền sư, một vị thiền tăng nổi tiếng của Việt Nam sáng tác. Tên tuổi ông gắn liền với núi thiêng Yên Tử, nơi phát tích dòng thiền Trúc Lâm nổi tiếng với tứ quý “Tùng, Cúc, Trúc, Mai”. Con số 9 là con số dương, lặp lại 2 lần nên gọi là Trùng Cửu.

Tết Trùng Cửu ngụ ý sinh mệnh dài lâu, khoẻ mạnh là ngày tết tượng trưng cho sự trường thọ trong cuộc sống. Bên cạnh đó, Tết Trùng Cửu còn mang ý nghĩa kính lão và hiếu thuận. Cho nên vào ngày này mọi nguời dù có bận rộn cũng dành thời gian ở bên cha mẹ già của mình, cùng họ ăn bữa cơm gia đình ấm cúng.

Người Trung Quốc có câu: Điều tốt đẹp nhất trên thế giới là con đã trưởng thành rồi, cha mẹ vẫn chưa già, để con báo hiếu cha mẹ nhiều hơn, và mong cho cha mẹ mãi mãi khoẻ mạnh.

Không phải ngẫu nhiên mà Tết trùng cửu vào ngày mồng 9 tháng 9. Theo quan điểm dân gian cửu (số 9) là số dương và là đỉnh cao nhất trong một vòng lặp, một chu kỳ (như cuộc đời chẳng hạn). Bất cứ cái gì đạt đến số 9 là đã đạt đến đỉnh cao nhất và là tốt nhất, trân quý nhất. Trong truyện Sơn Tinh – Thủy Tinh, khi thách cưới Vua Hùng cũng ra lễ thách cưới bao gồm: “Voi 9 ngà, Gà 9 cựa, Ngựa 9 hồng mao”

Tết Trùng cửu lại lấy sự lặp của hai số 9 càng nói lên một thời điểm ở đỉnh cao nhất. Đó là tiết khí cao nhất, đẹp nhất trong mùa của một năm. Đó là sự trường thọ trong cuộc sống.

Ngoài những truyền thuyết thuở xưa, Tết Trùng Cửu ngày nay còn thể hiện những ý nghĩa nhân văn tốt đẹp. Bởi lẽ, những phong tục vào ngày này như uống rượu hoa cúc, leo núi,… giúp cơ thể con người được thư giãn, sảng khoái, từ đó sức khỏe ngày càng được nâng cao hơn.

Tết Trùng Cửu còn là một ngày để tưởng nhớ tổ tiên, những nén nhang thay cho tấm lòng thành kính của con cháu dành cho những người đã khuất. Bên cạnh đó, những người thân trong gia đình còn chúc nhau những điều may mắn và trường thọ.

Tết Trùng Cửu từ lâu đã trở thành một truyền thống tốt đẹp của con người Việt Nam. Tuy bây giờ không còn phổ biến như xưa nhưng những giá trị nhân văn của Tết Trùng Cửu vẫn là một nét đẹp văn hóa đáng được tôn vinh và tự hào.

Bài liên quan

>>Lời chúc 20/10 hay nhất, hài hước, ý nghĩa nhất cho mẹ và người yêu