Tiềm ẩn nhiều rủi ro khi mua nhà ở xã hội trái phép

Rao bán tràn lan suất mua Nhà ở xã hội

Nhà ở xã hội (NOXH) là một loại hình nhà ở thuộc sở hữu của cơ quan Nhà nước (có thể Trung ương hoặc địa phương) hoặc các loại hình nhà được sở hữu và quản lý bởi Nhà nước, các tổ chức phi lợi nhuận được xây dựng với mục đích cung cấp nhà ở giá rẻ cho một số đối tượng được ưu tiên trong xã hội như: công chức của Nhà nước chưa có nhà ở ổn định, người có thu nhập thấp... và được bán, cho thuê hoặc cho ở với giá rẻ so với giá thị trường.

Do đó, tiêu chí để lựa chọn người mua NOXH rất gắt gao, trải qua nhiều bước thẩm định, chấm điểm hồ sơ người đăng ký mua nhà. Mặt khác, quy định cũng cấm người mua NOXH bán lại trước 5 năm.

Tuy vậy, việc quy định cấm mua bán nhưng lại không có biện pháp ngăn chặn. Hình thức “lách luật” mua bán NOXH phổ biến hiện nay là lập vi bằng, hợp đồng hứa mua hứa bán, hợp đồng ủy quyền, lập di chúc cho người mua…

Đáng nói, việc mua bán các căn hộ NOXH trái quy định đang diễn ra hàng ngày và công khai qua nhiều website bán bất động sản, lượng thông tin rao bán hộ Nhà ở xã hội rất lớn. Trong khi, những người đủ điều kiện, làm thủ tục mua NOXH nhưng không có nhu cầu để ở mà mục đích là bán lại. Còn những người có nhu cầu ở thực, lại phải mua lại với giá chênh lệch rất cao.

Thực tế việc mua bán căn hộ không chỉ diễn ra tại các dự án đã được chủ bàn giao cho cư dân về ổn định mà còn xuất hiện tại những dự án đang trong quá trình triển khai hoặc mới khởi công gây khó khăn cho cơ quan quản lý, nhức nhối trong dư luận.

Tại thị trường Hà Nội, với từ khoá như: “bán căn hộ chung cư tại Rice City Linh Đàm”, “bán nhà dự án nhà ở cho cán bộ, chiến sĩ Bộ Công an” “chung cư 282 Nguyễn Huy Tưởng”… người có nhu cầu dễ dàng được tiếp cận với loạt dòng tin rao bán căn hộ mua bán Nhà ở xã hội này đăng tải.

Tại TP. Hồ Chí Minh cũng xảy ra nhiều vụ việc căn hộ Nhà ở xã hội bị rao bán khi vừa mới được bàn giao, chưa đủ điều kiện giao dịch, chuyển nhượng. Cụ thể như dự án Jamona Apartment trên đường Đào Trí, quận 7, TP. Hồ Chí Minh, dự án vừa được bàn giao đầu tháng 3/2018 nhưng cũng xảy ra tình trạng mua bán căn hộ NOXH với giá chênh lệch từ 300 – 500 triệu đồng/căn. Hình thức mua bán NOXH ở dự án này được thực hiện theo hình thức hợp đồng ủy quyền và lập di chúc cho người mua.

Những rủi ro khi mua lại suất NOXH

Theo quy định, bên mua Nhà ở xã hội được bán lại Nhà ở xã hội theo cơ chế thị trường cho người có nhu cầu sau thời hạn 5 năm. Như vậy, nếu mua lại suất Nhà ở xã hội, dù đã thanh toán đủ tiền cho người bán thì người mua vẫn phải chờ 5 năm để được sang tên.

Khoản 4 và 5 Điều 62 Luật Nhà ở 2014 quy định về nguyên tắc cho thuê, cho thuê mua, bán Nhà ở xã hội nêu rõ:

Khoản 4. Bên thuê mua, bên mua Nhà ở xã hội không được bán lại nhà ở trong thời hạn tối thiểu là 05 năm, kể từ thời điểm thanh toán hết tiền thuê mua, tiền mua nhà ở; trường hợp trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày bên mua, bên thuê mua đã thanh toán hết tiền mua, thuê mua nhà ở mà có nhu cầu bán nhà ở này thì chỉ được bán lại cho đơn vị quản lý Nhà ở xã hội đó hoặc bán cho đối tượng thuộc diện được mua Nhà ở xã hội nếu đơn vị này không mua với giá bán tối đa bằng giá bán Nhà ở xã hội cùng loại tại cùng địa điểm, thời điểm bán và không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Khoản 5. Bên mua, bên thuê mua Nhà ở xã hội được bán lại nhà ở này theo cơ chế thị trường cho các đối tượng có nhu cầu sau thời hạn 05 năm, kể từ khi đã thanh toán hết tiền mua, tiền thuê mua nhà ở và đã được cấp Giấy chứng nhận nhưng phải nộp tiền sử dụng đất theo quy định của Chính phủ và nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật thuế; trường hợp bán cho đối tượng thuộc diện được mua Nhà ở xã hội quy định tại Luật này thì chỉ được bán với giá tối đa bằng giá bán Nhà ở xã hội cùng loại tại cùng địa điểm, thời điểm bán và không phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Đối với hộ gia đình, cá nhân thuộc diện được tái định cư mà thuê mua, mua Nhà ở xã hội thì được bán lại nhà ở này theo cơ chế thị trường cho các đối tượng có nhu cầu sau khi đã thanh toán hết tiền mua, tiền thuê mua nhà ở và được cấp Giấy chứng nhận nhưng phải nộp tiền sử dụng đất cho Nhà nước theo quy định của Chính phủ và phải nộp thuế thu nhập theo quy định của pháp luật thuế”.

Trả lời báo chí về những rủi ro khi mua Nhà ở xã hội trái phép, Luật sư Đổng Mây Hồng Trúng, Văn phòng Luật sư Long Cường - Chi nhánh Gò Vấp - Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh cho biết: Quy định tại Điều 19, Nghị định 100/2015 của Chính phủ, người mua NOXH không được chuyển nhượng nhà ở dưới mọi hình thức trong thời gian tối thiểu là 5 năm, kể từ thời điểm trả hết tiền mua nhà ở theo hợp đồng đã ký với bên bán, bên cho thuê mua.

Trong thời hạn chưa đủ 5 năm, kể từ thời điểm trả hết tiền mua, thuê mua NOXH, nếu bên mua hoặc thuê mua có nhu cầu bán lại NOXH, chỉ được bán lại cho Nhà nước hoặc bán lại cho chủ đầu tư dự án xây dựng nhà NOXH trong trường hợp mua, thuê mua NOXH được đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngoài ngân sách.

Theo Luật sư Hồng Trúng, việc “lách luật” bằng hình thức hợp đồng ủy quyền, di chúc hay hợp đồng hứa mua hứa bán, lập vi bằng… người mua lại NOXH có thể gặp nhiều rủi ro về sau. Cụ thể, đối với hình thức lập vi bằng và hợp đồng hứa mua hứa bán, đây lại loại hình mua bán trong trong tương lai, có giá trị khi hai bên tuân thủ nó nhưng khi 1 trong 2 tranh chấp thì người mua luôn bị thiệt thòi vì đây không phải là giao dịch bảo đảm. Còn với việc lập di chúc, lại càng rủi ro, vì di chúc thể hiện ý chí của người lập, việc này có thể thay đổi. Do đó, không có gì là chắc chắn nếu bên bán thay đổi nội dung di chúc…