Vì sao tàu chở dầu ùn tắc lớn trong vùng biển Thổ Nhĩ Kỳ?

Trong bối cảnh G7 – EU – Úc chuẩn bị đưa chính sách áp trần giá dầu vào hiệu lực, thị trường dầu mỏ và các tàu chở dầu đang dần trở nên lo ngại khi chứng kiến tình trạng tắc nghẽn kéo dài ở các cảng thương mại.

Mỗi ngày, hàng triệu thùng dầu kéo về phía nam. Chúng đi từ các cảng của Nga, qua eo biển Bosphorus và Dardanellia của Thổ Nhĩ Kỳ, để vào Địa Trung Hải.

Reuters đã tìm ra những thông tin chủ chốt để lý giải vấn đề này.

Các con tàu thường mua bảo hiểm bảo vệ và bồi thường (P&I), bao hàm những yêu cầu bồi thường trách nhiệm đối với thiệt hại về người, thân tàu và môi trường từ bên thứ ba. Bên cạnh đó, họ cũng mua thêm gói bảo hiểm bảo vệ thân tàu và máy móc (H&M), bao hàm khoản bồi thường cho thiệt hại vật chất.

Trong khi đó, các nhà chức trách Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa ra những yêu cầu mới - có hiệu lực vào đầu tháng 12. Theo đó, tất cả các con tàu đi qua vùng biển Thổ Nhĩ Kỳ hoặc khi ghé cảng đều phải có bảo hiểm P&I cho mọi trường hợp.

Theo một thông tư do Bộ Giao thông và Cơ sở Hạ tầng Thổ Nhĩ Kỳ ban hành vào ngày 16/11, các cơ quan chính quyền “cần phải xác nhận rằng các tàu có mang theo bảo hiểm P&I còn hiệu lực và toàn diện, trong quá trình vận chuyển hàng hóa, nhất là các sản phẩm dầu thô qua eo biển Thổ Nhĩ Kỳ”.

Thông tư cũng trích dẫn tác động thảm khốc có thể xảy ra từ bất kỳ tai nạn nào, từ đó, nội dung ghi rõ: “Giải pháp hợp lý nhất, có chi phí hiệu quả nhất, là xác nhận thêm rằng tàu vận chuyển sở hữu bảo hiểm P&I hợp lệ trong chuyến đi”.

Các quy định mới sẽ có hiệu lực trước khi chính sách áp trần giá dầu đi vào hoạt động. Theo đó, các quốc gia sẽ trả tối đa 60 USD/thùng đối với dầu thô Nga được vận chuyển bằng đường biển, kể từ ngày 5/12.

Cơ chế ghi rõ, các công ty bảo hiểm phương Tây phải giữ lại bằng chứng cho thấy dầu của Nga đã được bán bằng giá trần, hoặc thấp hơn, khi bán bảo hiểm cho những tàu chở dầu Nga này. Bên bảo hiểm cũng có thời gian chuyển tiếp 45 ngày và thời gian gia hạn 90 ngày, trong trường hợp G7 thay đổi mức giới hạn giá vào một thời điểm nào đó.

Phía công ty bảo hiểm tàu biển cho biết, để tuân theo những yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ, họ sẽ tiếp tục cung cấp bảo hiểm và thanh toán mọi tổn thất trong cả trường hợp phát hiện tàu vi phạm lệnh trừng phạt của phương Tây.

Những công ty bảo hiểm P&I hàng đầu thế giới, bao gồm 13 câu lạc bộ, bán bảo hiểm khoảng 90% tàu trọng tải hàng hải trên thế giới. Những công ty này đều thuộc hiệp hội Tập đoàn Quốc tế (International Group).

Theo các câu lạc bộ P&I, Tập đoàn Quốc tế đã tổ chức các cuộc thảo luận với chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ. Theo họ, các câu lạc bộ thành viên không nên bán bảo hiểm thỏa điều kiện mới của Thổ Nhĩ Kỳ.

Thật vậy, Hiệp hội bảo hiểm tàu biển P&I Club của Vương quốc Anh cho biết: “Nếu một câu lạc bộ tuân thủ theo yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ, họ vi phạm lệnh trừng phạt theo luật của EU, Anh và Mỹ. Do đó, các câu lạc bộ không thể tuân thủ yêu cầu của Chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ”.

Hiện nay, chỉ có một tàu chở dầu mua dịch vụ từ công ty bảo hiểm Ingosstrakh của Nga đã có thể ra khơi. Ingosstrakh đã đồng ý tuân thủ các yêu cầu mới.

Hiệp hội Phòng Vận chuyển Quốc tế (ICS) - đại diện của hơn 80% đội tàu buôn trên toàn thế giới, cho biết họ hy vọng vấn đề sẽ nhanh chóng được giải quyết.

Một phát ngôn viên của ICS cho biết: “Theo chúng tôi biết, các cuộc thảo luận cấp cao đang được tiến hành nhằm làm rõ các yêu cầu của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ. Quốc gia này muốn các tàu chở dầu thô đi vào hoặc đi qua vùng biển của Thổ Nhĩ Kỳ phải mua dịch vụ bảo hiểm có hiệu lực toàn diện, ngay cả trong trường hợp vi phạm lệnh trừng phạt. Điều này vượt quá các tiêu chuẩn bảo hiểm thông thường, khiến các tàu bị ùn tắc ở cảng. Trong khi đó, bên bảo hiểm không ngừng tìm kiếm làm rõ về phạm vi của các yêu cầu mới”.

Các eo biển Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm eo biển Bosphorus của Istanbul và đường thủy Dardanellia, chia cắt châu Á khỏi châu Âu.

Bosphorus là tuyến đường thủy hẹp, dài 17 dặm, nối Biển Đen với Biển Marmara và Địa Trung Hải. Đây cũng là một trong những tuyến đường quan trọng nhất đối với hoạt động vận chuyển dầu trên biển của toàn thế giới.

Theo phân tích năm 2017 của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, hơn 3% nguồn cung toàn cầu, tức 3 triệu thùng/ngày, đi qua eo biển Bosphorus. Những lô hàng này đến chủ yếu từ Nga và Biển Caspi.

Mặt khác, eo biển Dardanellia dài 40 dặm, nối riêng Biển Marmara với Biển Aegean và Địa Trung Hải.

Vào hôm 8/12, dịch vụ vận tải Tribeca cho biết, số lượng tàu chở dầu đang chờ ở Biển Đen, nhằm băng qua eo biển Bosphorus và đến Địa Trung Hải, đã tăng từ 16 chiếc lên lên 19 chiếc.

Theo Tribeca, có 9 còn tàu cũng đang đợi ở Dardanellia. Như vậy, có tổng cộng 28 tàu chở dầu đang đợi.