Phiêng Khoài là xã có lợi thế về khí hậu mát mẻ, đất đai màu mỡ, phù hợp cho cây lê phát triển. Từ 1.000 gốc lê Tai Nung trồng thử nghiệm thành công tại bản Cồn Huốt 1, đến nay, nhân dân trong xã nhân rộng và phát triển lên trên 70ha.
Là hộ đầu tiên của xã Phiêng Khoài đưa cây lê vào trồng, bà Đinh Thị Mây, bản Cồn Huốt 1, chia sẻ: Năm 2014, được tham quan mô hình trồng lê ở Lào Cai, tôi quyết định trồng 1.000 gốc lê Tai Nung. Đến giữa năm 2018, vườn lê thu đợt quả đầu, cây nào cũng sai trĩu, quả to tròn, mọng nước, đạt sản lượng trên 7 tạ quả, giá bán 40.000 đồng/kg, thu gần 30 triệu đồng. Đến nay, gia đình phát triển lên 6ha, mỗi năm thu hoạch hơn 30 tấn quả, giá bán 40.000-60.000 đồng/kg tùy loại quả, thu về khoảng 600 triệu đồng.
Nhận thấy hiệu quả kinh tế cao, thị trường tiêu thụ tốt, từ năm 2021, bà Đinh Thị Mây liên kết với các hộ trong vùng mở rộng diện tích lê và thành lập HTX Kiên Cường. Hiện nay, HTX có 8 thành viên, liên kết trồng gần 70ha lê theo quy trình VietGAP. Dự kiến năm nay, sản lượng đạt trên 100 tấn quả, tổng thu nhập gần 4 tỷ đồng.
Anh Nguyễn Trung Kiên, thành viên HTX Kiên Cường, chia sẻ: Tham gia HTX, gia đình được hướng dẫn lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm, sử dụng phân bón hữu cơ, chế phẩm sinh học, chăm bón và bao quả. Nhờ vậy, sản phẩm lê của gia đình có mẫu mã đẹp, vị ngọt đậm, giòn; thu hoạch đến đâu, thương lái đến tận vườn mua đến đó. Với 2ha lê, dự kiến năm nay gia đình sẽ thu khoảng 17 tấn quả.
Còn tại xã Yên Sơn, trước đây, có một số hộ đưa cây lê vào trồng, nhưng để cây phát triển tự nhiên, nên dù sai quả nhưng quả bé, giá bán chỉ từ 7.000-10.000 đồng/kg. Khi cây lê được đưa vào trồng rộng rãi, xã đã tuyên truyền, vận động bà con áp dụng đúng các biện pháp chăm sóc, bọc quả, giờ đây, mẫu mã quả to, đẹp, bán giá cao hơn.
Gia đình ông Nguyễn Văn Thái, bản Kim Sơn 1, xã Yên Sơn có 0,5ha lê đang thu hoạch, ông Thái chia sẻ: Từ năm 2018, gia đình đã chiết ghép, áp dụng biện pháp tạo tán, vin cành để cây phát triển tốt. Nhờ thực hiện tốt các biện pháp kỹ thuật, phòng chống sâu bệnh, nhất là việc bọc quả, nên lê không còn bị rám vỏ, sâu đục, sản lượng đạt 6 tấn. Từ đầu vụ, nhiều thương lái đến tận vườn thu mua 25.000-40.000 đồng/kg, trừ chi phí, vụ lê năm nay thu gần 100 triệu đồng.
Được đưa vào trồng trên địa bàn các xã vùng cao, biên giới của huyện Yên Châu chưa lâu, quy mô diện tích chưa nhiều, song những năm gần đây cây lê đang dần khẳng định vị thế, mở thêm hướng phát triển kinh tế cho nông dân. Hiện nay, toàn huyện có hơn 130ha lê, trong đó, gần 100 ha cho thu hoạch, năng suất bình quân 10 tấn quả/ha, mang lại thu nhập ổn định cho nhiều gia đình. Nhờ chất lượng đảm bảo, sản phẩm lê Yên Châu tiêu thụ dễ dàng, được người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh ưa chuộng.
Ông Lê Huy Phong, Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Châu, cho biết: Xác định là cây trồng tiềm năng, huyện đang tập trung xây dựng vùng sản xuất chuyên canh, tập trung ứng dụng công nghệ cao, hỗ trợ giống, tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Huyện chỉ đạo các cơ quan chuyên môn, vận động bà con mở rộng diện tích trồng lê tại các nơi có điều kiện phù hợp; áp dụng phương pháp sản xuất an toàn, đốn tỉa, bọc quả, dùng giàn kiên cố để vin cành giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh, thuận tiện chăm sóc, thu hoạch...
Hiệu quả kinh tế bước đầu đem lại, sản phẩm lê Tai Nung ở huyện Yên Châu đang được huyện xây dựng và đề nghị công nhận đạt chuẩn OCOP, góp phần giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân.