Cách 'đất công thành đất ông' ở dự án xây dựng chung cư Nguyên Hồng: Thanh tra yêu cầu làm rõ thất thoát, thiệt hại

Lòng vòng góp vốn, mất quyền “đất vàng”

Thanh tra thành phố Hồ Chí Minh vừa ban hành Kết luận thanh tra số 63/KL-TTTP-P2 về việc thanh tra các công trình, dự án có khó khăn, vướng mắc trên địa bàn Thành phố. Đối dự án Chung cư Nguyên Hồng, khu đất thực hiện có diện tích 3.409m2 tại số 18 đường Nguyên Hồng, Phường 1, quận Gò Vấp (nay là phường Hạnh Thông, TP.HCM) có nguồn gốc do Nhà nước quản lý.

Vào ngày 09/4/2003, UBND Thành phố ban hành Quyết định số 1362/QĐ-UB cho Công ty CP Thực phẩm Gò Vấp (có 49,2% vốn góp của Tổng Công ty Nông nghiệp Sài Gòn TNHH MTV) thuê đất để làm văn phòng, cửa hàng giới thiệu sản phẩm.

Sau đó, Công ty CP Thực phẩm Gò Vấp xin chuyển mục đích sử dụng khu đất để thực hiện dự án chung cư cao tầng kết hợp dịch vụ thương mại và văn phòng làm việc tại khu đất nêu trên. Trên cơ sở đề xuất của các Sở Tài chính, Sở Tài nguyên và Môi trường, vào ngày 8/8/2006, UBND Thành phố đã có Văn bản số 5634/UBND-CNN chấp thuận cho phép chuyển mục đích sử dụng khu đất trên.

Đến ngày 17/3/2008, UBND TP.HCM có Quyết định số 1170/QĐ-UBND về phê duyệt giá trị sử dụng khu đất trên theo giá thị trường là hơn 47,6 tỷ đồng. Ngày 26/6/2008, Sở Tài chính có Văn bản số 6314/STC-NS xác nhận Công ty CP Thực phẩm Gò Vấp đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính đối với mặt bằng.

Vậy Công ty Thực phẩm Gò Vấp lấy tiền đâu để hoàn thành nghĩa vụ tài chính? Kết luận Thanh tra chỉ ra: Sau khi được UBND Thành phố chấp thuận chủ trương đầu tư cho chuyển mục đích sử dụng đất và được sự chấp thuận của HĐQT Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn, Công ty Thực phẩm Gò Vấp đã hợp tác góp vốn với 1 doanh nghiệp tư nhân để thành lập pháp nhân mới là Công ty CP Nguyên Hồng để thực hiện dự án.

Công ty Nguyên Hồng có vốn điều lệ là 100 tỷ đồng (đăng ký lần đầu vào ngày 27/10/2007, Công ty Thực phẩm Gò Vấp góp 52%). Tuy nhiên, đến đăng ký lần 1 vào ngày 16/11/2007, tỷ lệ góp vốn của Công ty Thực phẩm chỉ còn… 10%. Đến ngày 07/2/2009, Công ty Thực phẩm Gò Vấp ký hợp đồng góp vốn quyền sử dụng đất số 18 Nguyên Hồng vào cho Công ty Nguyên Hồng với giá trị góp là hơn 47,6 tỷ đồng (đúng bằng số tiền phải nộp cho nhà nước) để thực hiện dự án. Đến năm 2016, Công ty Thực phẩm Gò Vấp chuyển nhượng nốt 10% vốn góp tại Công ty Nguyên Hồng, từ đây doanh nghiệp nhà nước không còn quyền kinh doanh đối với dự án Chung cư Nguyên Hồng.

Dự án “bất động” từ 2021

Về pháp lý Chung cư Nguyên Hồng, dự án được phê duyệt chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc tại Văn bản số 469/UBND-TNMT ngày 22/1/2008 và Văn bản số 7521/UBND-ĐTMT ngày 7/12/2015 của UBND Thành phố… Dự án được Sở Xây dựng phê duyệt dự án đầu tư theo Quyết định số 33/QĐ-SXD-PTN ngày 2/4/2009, thời gian thực hiện từ 2009-2011, được gia hạn đến năm 2016 theo Quyết định số 807/QĐ-SXD-TĐDA.

Đến thời điểm thanh tra, dự án thi công đến tầng 14, đang lắp copha tầng 15 và công trình đang dừng thi công từ năm 2021. Chủ đầu tư trình bày nguyên nhân chậm tiến độ là do ảnh hưởng của nền kinh tế; thực hiện điều chỉnh quy hoạch và xin tăng từ 15 tầng lên thành 17 tầng…

Về khó khăn, vướng mắc của dự án, Sở Xây dựng có Văn bản số 02/SXD-PTĐT ngày 11/1/2021 chuyển hồ sơ dự án đến Sở Kế hoạch và Đầu tư (nay Sở Tài chính) để thực hiện dự án theo quy định của Luật Đầu tư 2020. Tuy nhiên, vào ngày 25/8/2025, Sở Tài chính có Văn bản số 3676/STC-KTĐN khẳng định dự án Chung cư Nguyên Hồng không thuộc trường hợp được quy định về chuyển tiếp tại Luật Đầu tư 2020; khu đất tại số 18 Nguyên Hồng có nguồn gốc do doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa quản lý nên cần xem xét việc sắp xếp, xử lý khu đất; việc góp vốn, đầu tư và thoái vốn của doanh nghiệp Nhà nước… nên đã trình kế hoạch để báo cáo UBND Thành phố xem xét.

Góp ngàn m2 đất vàng, hưởng “thương quyền”… 10 tỷ đồng

Kết luận thanh tra chỉ ra rằng, tại Văn bản số 1648/UBND-TCKH ngày 29/4/2021, UBND quận Gò Vấp xác định mặt bằng 18 đường Nguyên Hồng không nằm trong danh sách sắp xếp, xử lý nhà đất thuộc sở hữu nhà nước. Đời thời, ngày 10/9/2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường có Văn bản số 5013/SNNMT-QLĐ xác định: mặt bằng số 18 Nguyên Hồng thuộc trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất, không đấu giá, đấu thầu để thực hiện dự án.

Về việc góp vốn, thoái vốn, qua rà soát hợp đồng hợp tác kinh doanh, Thanh tra nhận thấy Công ty Thực phẩm Gò Vấp “không có năng lực tài chính để thực hiện dự án”, toàn bộ số tiền thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất được các cổ đông ứng trước nên sau khi thành lập pháp nhân mới, Công ty CP Thực phẩm đã chuyển nhượng lại cổ phần tương ứng với số tiền mà các cổ đông ứng trước để thực hiện nghĩa vụ tài chính, chỉ giữ lại 10% cổ phần tương ứng 10 tỷ đồng là giá trị “thương quyền và được nhận 5 tỷ đồng chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng”.

Đến năm 2016, Công ty CP Thực phẩm Gò Vấp chuyển nhượng 10% vốn góp còn lại, không còn quyền kinh doanh đối với dự án Chung cư Nguyên Hồng.

Do thời gian có hạn và mục tiêu là giải quyết các khó khăn, vướng mắc nên Thanh tra đề nghị Sở Tài chính phối hợp với các cơ quan có liên quan thực hiện kiểm tra, làm rõ việc hợp tác kinh doanh thực hiện dự án, việc xác định giá trị góp vốn, thoái vốn tại Công ty CP Nguyên Hồng, trường hợp phát hiện có gây thất thoát, thiệt hại đối với phần vốn góp Nhà nước thì đề xuất xử lý theo thẩm quyền và quy định pháp luật.

Từ những kết quả thanh tra, Chánh Thanh tra Thành phố kiến nghị Chủ tịch UBND Thành phố chỉ đạo Sở Tài chính chủ trì, phối hợp với Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn (là đơn vị đại diện vốn nhà nước tại Công ty CP Thực phẩm Gò Vấp) và cơ quan có liên quan kiểm tra, làm rõ việc hợp tác kinh doanh thực hiện dự Chung cư Nguyên Hồng, việc xác định giá trị góp vốn, thoái vốn của Công ty CP Thực phẩm Gò Vấp; trường hợp phát hiện có gây thất thoát, thiệt hại đối với phần vốn góp Nhà nước thì đề xuất xử lý theo thẩm quyền và quy định pháp luật.

Sở Tài chính cũng được kiến nghị giao chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng, Sở Tư pháp rà soát, xác định cơ sở pháp lý ban hành Quyết định số 33/QĐ-SXD-PTN ngày 2/4/2009 và Quyết định số 807/QĐ-SXD-TĐDA ngày 20/6/2016 của Sở Xây dựng; đối chiếu với quy định pháp luật hiện hành để tham mưu cho UBND Thành phố xem xét, giải quyết hồ sơ điều chỉnh dự án Chung cư Nguyên Hồng đảm bảo chặt chẽ, đúng quy định pháp luật.