TP.HCM lấy ý kiến đề xuất hạn chế xe xăng, dầu tại vùng ô nhiễm

Sở Xây dựng TP.HCM vừa gửi văn bản đến các sở, ngành và đơn vị liên quan để lấy ý kiến cho đề án kiểm soát khí thải phương tiện, trong đó có nội dung hạn chế xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch tại những khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao. Mục tiêu là khoanh vùng, xác định khu vực cần kiểm soát và xây dựng lộ trình cụ thể cho việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông ít phát thải, đặc biệt là xe điện.

Sở Xây dựng đề nghị các đơn vị đề xuất danh sách các địa bàn có mức ô nhiễm không khí đáng báo động hoặc có mật độ phương tiện cao. Đồng thời, việc nâng tiêu chuẩn khí thải với xe đang lưu thông cũng được đặt ra để kiểm soát tốt hơn lượng phát thải gây hại. Các địa phương như khu vực trung tâm thành phố, huyện Cần Giờ và một số điểm du lịch đang được xem xét là khu vực có thể áp dụng thí điểm.

Các đơn vị được yêu cầu đề xuất các giải pháp hỗ trợ chuyển đổi hạ tầng, bao gồm phương án tích hợp với hệ thống xe buýt điện và mạng lưới sạc pin.

Sau khi tổng hợp, Sở Xây dựng sẽ trình Bộ Xây dựng làm cơ sở xây dựng các tiêu chí quản lý khí thải phương tiện trong quy hoạch đô thị. Đây là bước đầu tiên trong quá trình hình thành và triển khai vùng phát thải thấp – một hướng đi đang được nhiều đô thị lớn trên thế giới áp dụng.

Theo lộ trình dự kiến, giai đoạn đầu của đề án sẽ tập trung vào chuyển đổi xe buýt công cộng sang xe điện. Đến năm 2030, toàn bộ xe buýt trên địa bàn thành phố được kỳ vọng sẽ sử dụng điện hoặc nhiên liệu sạch. Giai đoạn tiếp theo sẽ mở rộng hạn chế đối với xe cá nhân sử dụng xăng, dầu, đồng thời ban hành chính sách hỗ trợ người dân tiếp cận xe điện, từ giảm phí trước bạ cho đến hỗ trợ tín dụng.

Hiện TP.HCM có gần 10 triệu phương tiện đang lưu thông, trong đó hơn 85% là xe máy. Giao thông là nguồn phát thải chính, chiếm tới hơn một nửa lượng ô nhiễm không khí đô thị. Do đó, việc kiểm soát phát thải từ xe cộ là yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển bền vững của thành phố. Một số mô hình đang được nghiên cứu là lập vùng cấm xe xăng trong khung giờ cao điểm hoặc dọc theo các tuyến đường có mật độ phương tiện dày đặc.

Ngoài ra, thành phố cũng đang xem xét thành lập Quỹ tín dụng xanh để hỗ trợ tài chính cho các nhóm đối tượng cần chuyển đổi phương tiện, trong đó có tài xế công nghệ, doanh nghiệp vận tải nhỏ và các hợp tác xã. Mục tiêu là thay thế hàng trăm nghìn xe máy xăng bằng xe điện trong vòng vài năm tới, đồng thời từng bước thay đổi thói quen sử dụng phương tiện cá nhân theo hướng thân thiện với môi trường hơn.

Việc xây dựng đề án lần này không chỉ đơn thuần là một giải pháp giảm ô nhiễm, mà còn là bước đi quan trọng trong chiến lược xanh hóa đô thị, góp phần tạo dựng một hệ thống giao thông hiện đại, hiệu quả và bền vững cho TP.HCM trong giai đoạn sau năm 2025.

Trong Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông đang được xây dựng, TP.HCM dự kiến sẽ lựa chọn các khu vực như Cần Giờ, Côn Đảo và trung tâm thành phố để triển khai thí điểm việc khoanh vùng kiểm soát khí thải. Những khu vực này được đánh giá là có tiềm năng lớn trong việc chuyển đổi sang hệ thống giao thông sạch.

Về kế hoạch chuyển đổi giao thông phương tiện xanh ở Cần Giờ được nghiên cứu trước khi TP.HCM mở rộng, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đề xuất lộ trình thực hiện chính sách hỗ trợ như sau:

- Trong giai đoạn 2024 - 2025, sẽ hỗ trợ 100% kinh phí khi chuyển đổi phương tiện giao thông cho các hộ nghèo; hộ cận nghèo được hỗ trợ 80% kinh phí. Đối với cá nhân, hộ gia đình khác, hỗ trợ 100% lệ phí trước bạ, lệ phí đăng ký, cấp biển số đối với xe máy điện; duy trì lãi suất vay ưu đãi khi mua xe máy điện giảm xuống còn 4%/năm đối với cá nhân, hộ gia đình mua xe máy điện trả góp trong suốt thời gian vay.

- Trong giai đoạn 2026 - 2027: Phấn đấu mỗi hộ gia đình chuyển đổi ít nhất một phương tiện giao thông. Trong đó, hỗ trợ lệ phí trước bạ và lãi suất cho vay cố định cho tất cả cá nhân, hộ gia đình duy trì như giai đoạn 2024 - 2025.

- Từ 2028 - 2030: Thành phố sẽ khuyến khích các cá nhân, hộ gia đình còn lại chuyển đổi phương tiện giao thông hoặc mua xe máy điện mới thông qua việc hỗ trợ lệ phí trước bạ và lãi suất cho vay cố định như trên.