Các “đại bàng” bán dẫn, AI về Việt Nam “làm tổ” có thể sẽ được hỗ trợ 50% chi phí đầu tư ban đầu

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 182/2024/NĐ-CP quy định về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư.

Nghị định này quy định về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư (Quỹ); áp dụng đối với Quỹ, các doanh nghiệp thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam đáp ứng tiêu chí và điều kiện và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ.

Theo Nghị định, Quỹ Hỗ trợ đầu tư là Quỹ quốc gia được Chính phủ thành lập, giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư quản lý; hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, không vì mục tiêu bảo toàn nguồn tài chính của Quỹ.

Quỹ có chức năng quản lý, điều phối các nguồn lực tài chính của Quỹ để hỗ trợ cho các đối tượng quy định tại Nghị định này.

Nghị định quy định 2 phương thức hỗ trợ.

Thứ nhất là hỗ trợ theo hạng mục hỗ trợ chi phí hằng năm, theo năm tài chính đề nghị hỗ trợ. Doanh nghiệp được hưởng mức hỗ trợ tương ứng với mức đáp ứng điều kiện hưởng hỗ trợ.

Hạng mục hỗ trợ chi phí hàng năm bao gồm chi phí đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; chi phí nghiên cứu và phát triển; chi phí đầu tư tạo tài sản cố định; chi phí sản xuất sản phẩm công nghệ cao; chi phí đầu tư công trình hạ tầng xã hội; các trường hợp khác do Chính phủ quyết định.

Đối tượng được hưởng hỗ trợ chi phí bao gồm doanh nghiệp công nghệ cao; doanh nghiệp có dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao; doanh nghiệp có dự án ứng dụng công nghệ cao; doanh nghiệp có dự án đầu tư trung tâm nghiên cứu và phát triển.

Để được hỗ trợ, phải là doanh nghiệp công nghệ cao có dự án đầu tư với quy mô vốn tối thiểu 12.000 tỷ đồng hoặc đạt doanh thu của dự án tối thiểu 20.000 tỷ đồng/năm.

Doanh nghiệp có dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao, doanh nghiệp có dự án ứng dụng công nghệ cao có quy mô vốn của dự án tối thiểu 12.000 tỷ đồng hoặc đạt doanh thu của dự án tối thiểu 20.000 tỷ đồng/năm.

Doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp có dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao, doanh nghiệp có dự án ứng dụng công nghệ cao đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp chip, mạch tích hợp bán dẫn, trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo có quy mô vốn của dự án tối thiểu 6.000 tỷ đồng hoặc đạt doanh thu của dự án tối thiểu 10.000 tỷ đồng/năm.

Doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp có dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao, doanh nghiệp có dự án ứng dụng công nghệ cao mà công nghệ cao, sản phẩm công nghệ cao thuộc Danh mục công nghệ cao, sản phẩm công nghệ cao đột phá được ưu tiên nghiên cứu, phát triển do Thủ tướng Chính phủ ban hành thì không phải đáp ứng tiêu chí về quy mô vốn hoặc doanh thu.

Doanh nghiệp có dự án thiết kế vi mạch thì không phải đáp ứng tiêu chí về quy mô vốn hoặc doanh thu quy định nhưng phải có cam kết sử dụng tối thiểu 300 kỹ sư, cán bộ quản lý người Việt Nam sau thời gian 5 năm hoạt động tại Việt Nam và hằng năm hỗ trợ Việt Nam đào tạo được tối thiểu 30 kỹ sư chất lượng cao trong lĩnh vực thiết kế vi mạch.

Thứ hai hỗ trợ chi phí đầu tư ban đầu, doanh nghiệp được hỗ trợ chi phí đầu tư ban đầu là doanh nghiệp có dự án đầu tư trung tâm nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo.

Doanh nghiệp cần đảm bảo không có các khoản nợ thuế, nợ ngân sách Nhà nước quá hạn tại thời điểm nộp hồ sơ và đáp ứng các điều kiện tại các điểm a, b và c khoản 6 Điều 18 Nghị định.

Dự án đầu tư trung tâm nghiên cứu và phát triển có tác động tích cực đến hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và phát triển các công nghệ mới, sản phẩm mới mang tính đột phá của đất nước.

Các doanh nghiệp đủ điều kiện được hỗ trợ tối đa 50% chi phí đầu tư ban đầu của dự án và đảm bảo theo nguyên tắc quy định tại Điều 27 Nghị định. Ngoài ra, Chính phủ xem xét quyết định mức hỗ trợ khác.

Trong năm 2024, nhiều tập đoàn lớn đã khảo sát nghiên cứu đầu tư tại Việt Nam nhưng vì chưa có quy định cụ thể nên họ chuyển sang quốc gia khác. Không chỉ vậy, một số dự án công nghệ cao có quy mô lớn cũng chững lại chờ phản ứng chính sách và tạm dừng đầu tư mới, mở rộng.

Lý giải điều này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, chính sách ưu đãi đầu tư của Việt Nam chưa tương thích với bối cảnh mới với sự ra đời của Thuế Tối thiểu toàn cầu, một sáng kiến để tăng cường các hoạt động đa phương. Cụ thể, chính sách chưa đa dạng, chỉ dựa vào các hình thức ưu đãi dựa trên thu nhập (miễn, giảm thuế), ưu đãi tiền thuê đất, chưa có ưu đãi dựa trên chi phí.

Trả lời trên Báo Thanh niên, Chuyên gia kinh tế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh bày tỏ ủng hộ việc thành lập Quỹ hỗ trợ đầu tư sau khi Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

Theo ông, những ưu đãi về thuế, phí như trước đây dành cho doanh nghiệp FDI cũng không còn phù hợp trong bối cảnh xu hướng mới, nhất là việc phát triển những công nghệ cao như bán dẫn, AI. Rất nhiều doanh nghiệp sẽ ưu tiên lựa chọn các quốc gia có môi trường đầu tư minh bạch, công bằng, môi trường kinh tế - xã hội ổn định.

Hay như quốc gia nào có những chi phí liên quan trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh ở mức thấp cũng là một điểm được đánh giá cao. Vì vậy, Việt Nam phải liên tục cải cách thủ tục hành chính theo hướng tinh gọn, các chính sách hay điều kiện đầu tư công khai, rõ ràng