Đâu là nguyên nhân khiến biên lãi ròng của nhiều ngân hàng bị thu hẹp?

Biên lãi ròng khả năng cao vẫn suy giảm có trong năm nay

Có thể nói 2022 là năm không mấy tươi sáng đối với thị trường chứng khoán nói chung và nhóm cổ phiếu ngân hàng nói riêng khi hầu hết thị giá cổ phiếu ngân hàng đều giảm mạnh từ 9-59%.

Trong những tuần giao dịch đầu năm 2023, nhóm cổ phiếu ngân hàng diễn biến tích cực với thanh khoản toàn ngành cải thiện. Hỗ trợ tin tức khả quan về kết quả kinh doanh năm 2022 đã giúp nhóm cổ phiếu ngân hàng sôi động trở lại.

Dù nhiều thách thức vẫn còn hiện hữu nhưng giới phân tích vẫn kỳ vọng tích cực vào nhóm cổ phiếu này trong năm 2023 nhờ tăng trưởng nội tại từ các ngân hàng.

Tuy nhiên, những yếu tố còn ảnh hưởng từ 2022, chi phí vốn của các ngân hàng trong năm 2023 tăng nhưng tỷ suất tài sản sinh lãi có thể tăng chậm hơn, cùng với việc cho vay có độ trễ tái định giá 3-6 tháng dẫn đến biên lãi ròng có thể thu hẹp nhẹ trong 1-2 quý tới. Trong nửa đầu năm 2023, biên lãi ròng khả năng cao vẫn suy giảm do những yếu tố trên nhưng từ giữa năm, có thể đi ngang hoặc tăng nhẹ với kỳ vọng sức ép vĩ mô thế giới sẽ giảm dần, làm giảm áp lực đối với lãi suất huy động.

Cụ thể, báo cáo tài chính của VIB cho biết, năm 2022, biên lãi ròng của Ngân hàng đạt mức 4,5%, nhờ chiến lược tập trung vào bán lẻ và nguồn vốn huy động trung và dài hạn chất lượng, đồng thời duy trì tính ổn định của thanh khoản và lãi suất trong bối cảnh thị trường có nhiều biến động.

Tương tự, sự phục hồi mạnh mẽ của HD Saison được cho là đã có đóng góp vào việc cải thiện biên lãi ròng của HDB.

Đối với LPB, biên lãi ròng được cải thiện đến từ chi phí vốn giảm mạnh do Ngân hàng giảm được tỷ trọng giấy tờ có giá với lãi suất cao trong cơ cấu huy động.

MSB vừa công bố kết quả kinh doanh năm 2022 cho thấy, biên lãi ròng tăng tốt so với năm 2021, đạt 4,5%. Một lãnh đạo cao cấp MSB cho hay, số liệu biên lãi ròng trên là kết quả của chiến lược tập trung đẩy mạnh hoạt động kinh doanh mảng khách hàng cá nhân, ứng dụng số hóa cho các sản phẩm mới, phù hợp thị trường, kết hợp với hiệu quả điều phối nguồn vốn huy động chất lượng. Đặc biệt, trong năm 2022, Ngân hàng đảm bảo tính thanh khoản, đồng thời ổn định lãi suất.

Nhưng không phải ngân hàng nào cũng có biên lãi ròng được được cải thiện. Một lãnh đạo cao cấp VietinBank chia sẻ, biên lãi ròng của Ngân hàng giảm chủ yếu do có dư nợ và số tiền lãi theo chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định 31/2022/NĐ-CP và Thông tư 03/2022/TT-NHNN đứng đầu toàn hệ thống ngân hàng, với dư nợ hỗ trợ lãi suất gần 9.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó, trái phiếu doanh nghiệp thường có lãi suất cao hơn các khoản vay thông thường nên trong bối cảnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp gặp khó đã ảnh hưởng xấu đến biên lãi ròng.

Chi phí đầu vào tăng cao là nguyên nhân

Theo lãnh đạo nhiều ngân hàng cho biết, một trong những nguyên nhân khiến biên lãi ròng suy giảm đó là việc huy động với mức lãi suất cao, khiến chi phí đầu vào gia tăng. Để đảm bảo biên lãi ròng, các ngân hàng thường lựa chọn giải pháp nâng lãi suất cho vay. Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn, điều này góp phần làm giảm khả năng hoàn thành nghĩa vụ trả nợ của người vay, khiến chất lượng tài sản của ngân hàng bị ảnh hưởng.

Bà Trần Thị Khánh Hiền, Giám đốc Khối Phân tích, Công ty Chứng khoán VNDIRECT nhận định, biên lãi ròng của nhiều ngân hàng dự kiến thu hẹp do áp lực chi phí vốn tăng cao và Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục chính sách tiền tệ thắt chặt trong năm 2023 - 2024 trong bối cảnh kinh tế vĩ mô dự báo có không ít biến động.

“Hiện nay, thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, chính sách “diều hâu” (chính sách tiền tệ cứng rắn) của Fed gây áp lực lên tỷ giá, lãi suất và lạm phát. Cùng với tình trạng căng thẳng thanh khoản, ngành ngân hàng sẽ phải đối mặt với chi phí vốn tăng trong năm 2023”, bà Hiền nói.

Mặc dù lãi suất liên ngân hàng đã hạ nhiệt thời điểm cuối năm 2022 sau một thời gian tăng mạnh do Ngân hàng Nhà nước hút tiền đồng từ hệ thống để cân đối tỷ giá, doanh nghiệp mua lại trái phiếu trước hạn…, nhưng lãi suất liên ngân hàng được dự báo sẽ tiếp tục dao động quanh mức 5 - 6%/năm đối với kỳ hạn qua đêm. Trong tuần thứ hai của năm 2023, tính đến ngày 12/1, lãi suất liên ngân hàng các kỳ hạn qua đêm, 1 tuần, 2 tuần tăng lần lượt là 0,52%/năm, 0,62%/năm, 1,95%/năm, lên 5,59%/năm, 6,25%/năm, 7,66%/năm. Lãi suất tiếp tục có xu hướng tăng từ mức đáy ngắn hạn cuối tháng 12/2022 khi Ngân hàng Nhà nước sử dụng nghiệp vụ bán hẳn tín phiếu để điều tiết cung tiền.

“Sau khi Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất điều hành 2%/năm (1%/năm trong tháng 9 và 1%/năm trong tháng 10/2022), các ngân hàng thương mại đã nhanh chóng nâng mạnh lãi suất huy động ở mọi kỳ hạn và sang năm 2023, khi chi phí vốn của ngành ngân hàng dự kiến tăng mạnh, biên lãi ròng của các ngân hàng sẽ thu hẹp. Tôi cho rằng, lợi suất tài sản (asset yield) khó có thể tăng đủ mạnh để bù đắp, do lãi suất cho vay khó tăng mạnh khi Chính phủ đang kêu gọi giảm lãi suất để chia sẻ gánh nặng cùng khách hàng”, bà Hiền nhận định.

Theo bà Hiền, những ngân hàng có tỷ trọng cho vay bán lẻ và tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) cao sẽ có khả năng chống chọi với việc biên lãi ròng bị thu hẹp. Hiện VIB và ACB là hai ngân hàng có tỷ trọng bán lẻ cao nhất trong nhóm doanh nghiệp mà VNDIRECT phân tích, lần lượt ở mức 87% và 64%. CTG, VPB, TPB, và MBB cũng là những ngân hàng đáng chú ý khi đã thành công trong việc tăng tỷ trọng cho vay bán lẻ trong năm 2022. Trên phương diện CASA, TCB, MBB và VCB là những ngân hàng có tỷ lệ CASA tốt nhất hệ thống.

“VCB đặc biệt gây ấn tượng khi là một trong số ít ngân hàng cải thiện được tỷ lệ CASA, với động lực chính đến từ chính sách “zero-fee” (miễn phí dịch vụ giao dịch trên các kênh số) mà Ngân hàng triển khai từ đầu năm 2022”, bà Hiền nói.

Theo báo cáo ước tính, quán quân lợi nhuận năm 2022 thuộc về ngân hàng Vietcombank với mức lãi riêng lẻ tăng gần 40%, lên 36.774 tỷ đồng. BIDV đạt LNTT hợp nhất là 23.190 tỷ đồng. VietinBank có đà tăng trưởng có chậm hơn khi LNTT riêng lẻ năm 2022 ước đạt 20.500 tỷ đồng, tăng hơn 20% so với năm trước. Ở nhóm NHTM, á quân sau Vietcombank về lợi nhuận, Techcombank đã lấy lại vị thế khi gặt hái được hơn 25.500 tỷ đồng, tăng 10% so với năm liền trước. MBBank ghi nhận hơn 22.700 tỷ đồng LNTT, tăng tới 28% so với cùng kỳ năm trước và vượt qua VPBank đạt hơn 21.200 tỉ đồng. Một loạt nhà băng khác cũng đã báo LNTT tích cực như ACB với 17.100 tỷ đồng; VIB 10.500 tỷ đồng; HDBank trên 10.500 tỷ đồng, mức cao nhất của ngân hàng này; TPBank 7.800 tỷ đồng, Sacombank 6.339 tỷ đồng tăng tới 44% so với 2021, MSB đạt 5.700 tỷ đồng, LietVietPostBank 5.600 tỷ đồng, OCB 5.000 tỷ đồng...