Dòng tranh bên ngã ba Sình rộn ràng vào Tết

Ngoài hội vật, làng Sình (làng Lại Ân) còn nổi danh với dòng tranh dân gian suốt hàng trăm năm qua. Dòng tranh dân gian làng Sình là đồ lễ không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh của người dân xứ Huế.

Dịp Tết là thời điểm người dân ở ngôi làng thuộc xã Phú Mậu, TP Huế, Thừa Thiên Huế nhộn nhịp làm công việc quen thuộc. Họ in những bức tranh làng Sình để phục vụ thị trường trong dịp Tết đến Xuân về.

Theo người dân làng này, nghề này diễn ra quanh năm, nhưng dịp Tết bận rộn nhất. Ghé nhà nghệ nhân Kỳ Hữu Phước, 75 tuổi, ông Phước loay hoay in những bức tranh, xung quanh treo nhiều bức tranh.

Gia đình của nghệ nhân Kỳ Hữu Phước có 10 đời theo nghề in tranh làng Sình, trong đó nghệ nhân Phước là truyền nhân đời thứ 9. Chính họ là những người được xem là có công lớn đưa nghề tranh Sình từ bờ vực của sự lụi tàn đến hồi sinh.

Nghệ nhân Phước chia sẻ, có một thời, nghề làm tranh nuôi sống biết bao nhiêu gia đình trong làng, ăn sâu vào đời sống văn hóa của người dân. 

Tuy nhiên, sau năm 1975, dòng tranh này bị mai một dần. Nhiều bản khắc cũ bị mất, kỹ thuật chế tạo màu tự nhiên không còn. Phải đến 20 năm sau, tranh Sình mới được phục hồi dần dần.

Để rồi ngôi làng này trở thành địa chỉ được nhiều du khách đến tham quan khi đến Cố đô Huế.

Nghệ nhân Phước cho hay, nghề in tranh này không khó cũng không dễ. Đây là loại tranh thờ cúng nên người làm tranh cần có tâm. Tranh Sình không phải là loại tranh độc bản, tùy thuộc vào khả năng cảm thụ màu sắc, kỹ năng vẽ tay và cảm xúc của nghệ nhân cho ra các dị bản.

Mỗi bức tranh làng Sình là một khuôn gỗ hoàn chỉnh với những hoa văn, hình thù khác nhau nên trước khi in tranh, người làm phải tạo ra được mộc bản.

Dòng tranh làng Sình được tạo nên từ các bản khắc như 12 con giáp, Bát Âm (8 cô gái chơi nhạc cụ), Con Ảnh (tranh cúng thế mạng)...

Khi có khuôn gỗ hoàn chỉnh, họ phết lên bản mộc lớp mực đen, dùng giấy dó để in tranh thô. Tranh phơi để mực khô, vẽ các họa tiết bằng loại mực được làm bằng cách trộn lẫn một số loại nhựa cây với nhau tạo nên những màu sắc đặc biệt.

Ngoài màu chính được in từ khuôn, những màu sắc còn lại được vẽ hoàn toàn bằng tay nên mang đậm dấu ấn cá nhân, không có bức nào giống nhau.

Nội dung tranh chủ yếu xoay quanh các chủ đề như tranh nhân vật, đồ vật và súc vật… Ngoài ra, còn sáng tạo thêm một số chủ đề mới để phục vụ du lịch.

Trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay có khoảng 200 hộ làm nghề in tranh Sình, riêng làng Sình chiếm khoảng 70 hộ.

Cứ đến Tết, ngôi làng ở ngã ba Sình thực hiện công việc bao năm qua. In ra những bức tranh làng Sình, người dân nơi đây góp phần lưu giữ những giá trị truyền thống của cha ông.

Theo một số tài liệu ghi chép lại, vào khoảng 300 - 400 năm về trước, trong dòng người theo chân chúa Nguyễn vào vùng đất Thuận Hóa lập nghiệp, có người mang theo nghề làm tranh giấy mộc bản đến định cư ở làng Sình.

Thời ấy, dân làng Sình lấy nghề trồng lúa, đánh bắt cá làm kế sinh nhai. Tranh thủ thời nông nhàn, họ làm tranh để phục vụ các lễ của làng và dâng lên lễ chốn cung đình. Nghề dần phát triển và được nhiều người biết đến.

Các nhà nghiên cứu đánh giá cao giá trị nghệ thuật và giá trị trong đời sống tâm linh của tranh làng Sình. Nét nổi bật của tranh này so với những dòng tranh dân gian nổi tiếng khác như Hàng Trống, Đông Hồ... không phải ở sự cầu kỳ, mà bởi nét vẽ mộc mạc, đơn sơ và đậm chất làng quê.

Những dòng tranh truyền thống này hiện diện trong cuộc sống hiện đại làm cho cái Tết trở nên đầm ấm hơn, mang dư vị truyền thống...