Ngành gạo Việt Nam ảnh hưởng thế nào khi Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo?

Quyết định này đã báo hiệu một sự thay đổi lớn trong chiến lược thương mại và an ninh lương thực của Ấn Độ. Việc này cũng giúp các nước nghèo ở châu Phi có thể tiếp cận nguồn cung ngũ cốc với giá rẻ hơn và hỗ trợ các nhà sản xuất thức ăn chăn nuôi cũng như ethanol ở châu Á.

Theo ông Mukesh Jain, chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu gạo Chhattisgarh của Ấn Độ, việc dỡ bỏ lệnh cấm sẽ thúc đẩy kinh doanh, khôi phục các nhà máy và tăng thu nhập cho nông dân.

Trên thị trường xuất khẩu, gạo 100% tấm của Ấn Độ hiện đang được chào bán với giá 330 USD/tấn, cao hơn so với giá 300 USD/tấn từ các nước như Việt Nam, Myanmar và Pakistan. Dù giá còn chênh lệch, nhưng theo các nhà quan sát thị trường sự trở lại của nguồn cung từ Ấn Độ sẽ khiến thị trường điều chỉnh.

Bà Huỳnh Thị Bích Huyền, Giám đốc Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Ngọc Quang Phát, cho biết khi Việt Nam bước vào vụ thu hoạch Đông Xuân - vụ mùa lớn nhất trong năm - thị trường sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn. Dù sản lượng gạo tăng nhờ thời tiết thuận lợi, giá gạo khó có thể quay lại mức 500 USD/tấn. Các doanh nghiệp xuất khẩu cũng trở nên thận trọng hơn trong việc thu mua do biến động thị trường không ngừng và tình trạng xuất khẩu giảm sút.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, giá gạo trong nước đã liên tục giảm từ đầu tháng 3, khiến Việt Nam trở thành một trong những nguồn cung rẻ nhất. Tuy nhiên, 80% lượng gạo xuất khẩu trong hai tháng qua là gạo chất lượng cao, không cạnh tranh trực tiếp với gạo 100% tấm của Ấn Độ. Mặc dù vậy, áp lực từ nguồn cung lớn của Ấn Độ vẫn có thể ảnh hưởng đến giá cả, đặc biệt ở phân khúc gạo cấp thấp.

Báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy ngành gạo Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm sự cạnh tranh về giá với các quốc gia như Pakistan và Myanmar, chi phí đầu vào tăng cao và các rào cản nhập khẩu từ các thị trường lớn như EU, Nhật Bản và Mỹ.

Tuy nhiên, gạo thơm Việt Nam vẫn duy trì được lợi thế ở phân khúc cao cấp nhờ các chính sách hỗ trợ sản xuất bền vững và hội nhập kinh tế sâu rộng. Nếu Việt Nam tiếp tục nâng cao và cải tiến chất lượng sản xuất, thị phần gạo cao cấp vẫn sẽ ổn định.

Để đối phó với tình hình cạnh tranh khốc liệt này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm ổn định ngành lúa gạo, bao gồm nâng cao hiệu quả bảo quản sau thu hoạch, mở rộng thị trường xuất khẩu và hỗ trợ doanh nghiệp trong các vấn đề logistics và thương mại điện tử. Các doanh nghiệp và nông dân cũng sẽ được hỗ trợ tín dụng ưu đãi để đầu tư vào công nghệ và hạ tầng nông nghiệp.

Dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cho thấy sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2024-2025 có thể đạt kỷ lục 533,7 triệu tấn, trong khi nhu cầu tiêu thụ dự báo đạt 530,3 triệu tấn. Trong bối cảnh thương mại gạo toàn cầu dự kiến đạt 58,5 triệu tấn, nhu cầu nhập khẩu lớn từ Philippines và Indonesia có thể là cơ hội cho Việt Nam, nhưng để giữ vững vị thế, Việt Nam cần chiến lược linh hoạt nhằm bảo vệ lợi thế cạnh tranh và tận dụng thị trường tiềm năng.

Bộ Công Thương dự kiến sẽ họp với Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các doanh nghiệp trong tháng 3/2025 để tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại tại các thị trường quan trọng như Philippines và Trung Quốc.

Theo các thương nhân, giá gạo 5% tấm của Việt Nam được chào bán ở mức 389 USD/tấn vào ngày 6/3, giảm so với mức 393 USD/tấn của tuần trước. Trong khi đó, các nhà giao dịch Thái Lan cho biết nhu cầu không có nhiều biến động và sự lên xuống về giá phần lớn sẽ phụ thuộc vào tỷ giá hối đoái.

Giá gạo 5% tấm của Thái Lan vẫn giữ ở mức 415 USD/tấn so với khoảng giá 415-420 USD/tấn được báo giá vào tuần trước. Một thương nhân tại Bangkok nhận định rằng không có dấu hiệu cho thấy sẽ có các cuộc đấu thầu gạo quy mô lớn trong thời gian tới, do đó giá sẽ duy trì ở mức trên trong một thời gian. Nguồn cung từ Ấn Độ dù được bổ sung vào thị trường nhưng sẽ ít tác động đến giá do nhu cầu lớn chưa xuất hiện trên thị trường.