Quy hoạch các khu vực dân cư cũ nội đô Hà Nội, cải thiện không gian sống

Tồn tại nhiều khu dân cư có mật độ xây dựng rất cao

Trong sự phát triển mạnh mẽ của Thủ đô thời gian qua, nhiều người nhận thấy Hà Nội ngày một chú trọng hơn trong việc phát triển không gian công cộng, tạo nên sự phát triển bền vững, gắn liền với môi trường sống của người dân.

Hiện nay, tại 4 quận lõi nội đô, chính quyền cùng các đơn vị xã hội đang tích cực đưa ra giải pháp nhằm cải thiện không gian sống cho khu vực dân cư cũ, đồng thời gợi mở cho việc thay đổi diện mạo, không gian đô thị trong tương lai.

Tại khu vực các quận lõi nội đô Hà Nội là Ba Đình, Đống Đa, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng đang tồn tại nhiều khu dân cư có mật độ xây dựng rất cao, tạo ra những không gian sống bị đóng kín, chật chội. Điều kiện nhà ở không đạt chuẩn cùng với sự thiếu hụt các công trình công cộng, dịch vụ xã hội đã tác động không nhỏ đến sự an toàn, sức khỏe thể chất và tinh thần của người dân. Đây cũng chính là tác nhân tạo hình ảnh đô thị Thủ đô kém văn minh, hiện đại.

Trong 4 quận nội thành cũ của Hà Nội, Đống Đa có mật độ dân số cao nhất TP với khoảng 37.688 người/km2, cao gấp 15 lần mật độ dân số chung của toàn TP. Đây cũng là khu vực còn tồn tại nhiều khu dân cư cũ, cơ sở hạ tầng chưa đảm bảo chất lượng, đời sống cư dân đang trên đà xuống cấp.

Điển hình, tại phường Khâm Thiên - một trong những phường có lịch sử văn hóa lâu đời nhưng các công trình có lối kiến trúc chủ yếu là tự phát, không được xây dựng theo một hình thức kiến trúc chung. Bên cạnh đó, tỷ lệ cây xanh, mặt nước ngày càng giảm, tỷ lệ nhà cơi nới diện tích để sử dụng ngày càng tăng dẫn đến thiếu điều kiện ánh sáng và mất an toàn trong phòng cháy, chữa cháy cũng như giao thông.

Trưởng phòng Quản lý đô thị quận Đống Đa Trương Minh Quang cho biết, phường Khâm Thiên có diện tích 0,183 km2, với 11 tổ dân phố, chia thành 8 khu dân cư với dân số là 10.028 người. Trên địa bàn phường có 2 tuyến phố chính là phố Khâm Thiên, Lê Duẩn và rất nhiều tuyến ngõ, ngách nhỏ với mật độ dân cư sinh sống và tham gia giao thông rất cao. Hạ tầng kỹ thuật, hè đường trên địa bàn phường mặc dù đã được duy tu, duy trì thường xuyên nhưng chưa được đồng bộ do điều kiện về mặt cắt hè, đường quá nhỏ và hẹp, đan xen nhiều ngõ ngách.

Tìm kiếm giải pháp hiệu quả

Mặt khác, trên địa bàn quận có 15 khu tập thể cũ với hơn 500 dãy nhà tập thể. Đa phần, các nhà tập thể cũ trên địa bàn quận được xây dựng từ những năm 1960-1980 của thế kỷ trước và đến nay cơ bản đã hết niên hạn sử dụng, đang xuống cấp.

Tại quận Hoàn Kiếm, Chủ tịch UBND quận Phạm Tuấn Long cho hay, với quỹ đất hẹp, mật độ dân cư cao, chất lượng nhà ở xuống cấp, nhà cổ, nhà cũ, lâu không được cải tạo, sửa chữa, vấn đề quản lý và sở hữu rất phức tạp. Ngoài ra, trên địa bàn quận đang rất thiếu các không gian công cộng, nhất là không gian văn hóa đáp ứng nhu cầu vui chơi và thể thao, triển lãm nghệ thuật của người dân.

Riêng đối với quận Ba Đình, Chủ tịch UBND quận Tạ Nam Chiến cũng nêu thực trạng, quá trình đô thị hóa, cùng với sự tăng nhanh dân số dẫn đến việc chia cắt các ô đất để xây dựng nhà ở cho nhiều thế hệ, không gian bị bê tông hóa, khoảng trống bị thu hẹp diễn ra tại nhiều phường như Ngọc Hà, Đội Cấn, Liễu Giai, Vĩnh Phúc, Cống Vị… Các khu đất trống bị lấn chiếm, san lấp, vườn cây bị phá bỏ để xây dựng nhà ở.

Với cấu trúc làng xóm nhường chỗ cho những công trình nhà ống hình thành tự phát, diện tích nhỏ, xây dựng san sát dọc theo các con ngõ nhỏ; hạ tầng kỹ thuật không theo kịp với phát triển dân số; cây xanh, hạ tầng xã hội càng là vấn đề xa vời với nhu cầu người dân. Cùng với quy hoạch, kiến trúc cũng thiếu sự kiểm soát nên các giá trị kiến trúc truyền thống dần mai một.

Theo Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội Nguyễn Đức Hùng cho rằng, tại khu vực nội đô lịch sử đang phải đối diện với không ít các bất cập, do tốc độ phát triển đô thị nhanh. Trong đó, nổi cộm là hệ thống hạ tầng giao thông phát triển chưa đồng bộ, chưa hoàn chỉnh, nhất là khu vực phía Tây và phía Nam TP như tại các quận Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng, diện tích đất dành cho giao thông hiện mới chỉ có khoảng 14%, đạt khoảng 1/2 so với quy chuẩn. Ngoài ra, các công trình công cộng đô thị như cây xanh, công viên, vườn hoa, hệ thống trường học cũng thiếu so với quy chuẩn hiện hành.