Về nơi sản xuất ‘hai ông một bà’ duy nhất ở Cố đô Huế

Càng cận kề ngày 23 tháng Chạp, một số hộ dân ở Địa Linh (phường Hương Vinh, thành phố Huế) tất bật sản xuất ra biết bao tượng ông Công ông Táo.

Bao đời nay, ở ngôi làng hình thành vào khoảng thế kỷ 15 này, người dân cần mẫn đúc tượng vị thần cai quản bếp núc.

Địa Linh là nơi duy nhất ở tỉnh Thừa Thiên Huế còn giữ nghề đúc tượng ông Táo. Từ ngôi làng này, hàng vạn ông Táo đến từng nhà trong mỗi dịp ngày 23 tháng Chạp - ngày tiễn ông Táo về trời cầu mong sự hưng thịnh, may mắn cho gia đình.

Những ngày tháng Chạp, hai bên đường ở Địa Linh có hàng nghìn ông Táo được người dân mang phơi nắng.

Một số hộ dân đang ngày đêm sản xuất ra tượng ông Công ông Táo. Các tháng cuối năm, họ bận rộn làm tượng ông Táo.

Có hơn 40 năm gắn bó với nghề đúc ông Táo, ông Võ Văn Nhật đã quen thuộc với công việc vừa kiếm thêm thu nhập cho gia đình, vừa giữ nghề truyền thống của ông cha để lại.

Chăm chỉ đúc tượng ông Táo, ông Nhật lấy đất sét cho vào khuôn gỗ có đục lõm tượng hai ông, một bà Táo. Tiếp đó, dùng nề làm bằng dây phanh xe tải gạt phần đất thừa, nếu bị lõm, cho thêm ít đất vào.

Gõ chiếc khuôn vào khúc gỗ, một tượng ông Táo ra đời. Tiếp tục lấy tro rắc vào khuôn gỗ để ông Táo tiếp theo không bị dính đất.

Mỗi ngày tạo ra được khoảng 300 tượng, ông Nhật cho hay: “Để tượng ông Táo đẹp, bền, quan trọng và vất vả nhất là làm đất sét và đúc. Phải chọn loại đất sét vàng, ít tạp chất, sau đó, nhào đất chín. Khi nhồi vào khuôn, ép phải chặt nếu không thì tượng sau này bị méo. Còn loại tro phải màu trắng để bức tượng đẹp hơn”.

Tượng đúc xong đặt xuống những viên gạch đỏ để rút nước trước khi mang phơi. Cả nghìn ông Táo sau đó được nung trong lò.

Cạnh nhà ông Nhật, ông Võ Văn Nam cẩn thận xếp tượng vào lò nung. “Hơn nghìn bức tượng ông Táo được xếp thành từng hàng nhiều lớp, trên dưới xen kẽ. Giữa các lối có khoảng trống để lửa cháy đều, tránh bị nổ và vỡ nát khi nung”, ông Nam, có hơn 30 năm làm nghề đúc tượng ông Táo, nói.

Ông Táo sau khi ra lò được trang trí bằng màu, rắc kim tuyến. Trước đây, tượng ít được trang trí. Những năm trở lại đây, nhằm đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng, ông Táo được tô thêm lớp màu.

Từ đây, hàng vạn ông Táo đến từng gác bếp của người dân khắp nơi. Các hộ dân bán ra thị trường trong và ngoài tỉnh.

Các cụ cao niên kể, nghề làm tượng ông Táo ở tỉnh Thừa Thiên Huế ra đời sớm nhất ở làng Địa Linh và làng Sình (huyện Phú Vang). Về sau, Địa Linh làm ông Táo, làng Sình chỉ làm áo ông Táo.

Trước đây, nhà nào ở Địa Linh hầu như cũng làm tượng ông Táo, còn hiện nay ít hơn nhiều. Lãnh đạo UBND phường Hương Vinh cho hay, trước đây, Địa Linh có nhiều hộ dân làm nghề đúc tượng ông Táo. Tuy nhiên, hiện làng này chỉ còn 4 hộ theo nghề. Do công việc vất vả trong khi thu nhập thấp, nhiều người dân không muốn theo nghề nữa nên nghề làm ông Táo dần mai một...

Các hộ dân làm tượng ông Táo để giữ nghề truyền thống của cha ông. Ngoài ra, họ còn kiếm thêm nghề khác để lo cho cuộc sống thường nhật.

Thời gian dần trôi, người dân Địa Linh vẫn miệt mài giữ nghề làm ra tượng ông Công ông Táo, góp phần làm nên cái Tết ông Táo ý nghĩa.