Đột nhập thị trường chợ đen xăng dầu ở Niger

Nguyên nhân là vì, làn sóng thiếu hụt hàng hóa nghiêm trọng đã quét qua thị trường chợ đen vốn rất hưng thịnh ở Niger. Hàng hóa từng đến từ nước láng giềng Nigeria - một trong những nước khai thác dầu hàng đầu thế giới. Giờ đây, giá xăng dầu đã tăng gấp 3 lần sau khi chính phủ ngừng trợ cấp xăng từ cuối tháng 5/2023.

Tại thủ đô Niamey, cư dân vùng ngoại ô không còn được chiêm ngưỡng những màn rượt đuổi ngoạn mục giữa nhân viên hải quan và kẻ bán xăng lậu đang trên đường chạy trốn.

Ông Adamou Guéraou - thị trưởng của xã Dan-Issa, cửa ngõ buôn lậu ở miền nam Niger, cho biết: Ngay cả hình ảnh những chiếc ô tô và xe máy, từng chất đầy can xăng và nối đuôi dài nhằm lén lút vượt mặt nhân viên hải quan và bỏ chạy qua biên giới, cũng đã "dừng lại".

Trước khi Nigeria chấm dứt trợ giá, một lít xăng trên thị trường chợ đen ở Niger dao động trong khoảng 250 - 275 franc CFA (0,38 - 0,40 euro). Hiện nay, giá dao động trong khoảng 550 - 700 franc CFA/lít (0,83 - 1,05 euro/lít), đắt hơn so với giá bán tại trạm xăng dầu (540 franc CFA/lít - 0,83 euro/lít).

Theo giới chức trách, tính từ năm 2011, Niger sản xuất khoảng 20.000 thùng xăng và dầu diesel tinh chế mỗi ngày, nhưng nạn buôn lậu làm nước này mất đi "hàng tỷ franc CFA" (vài triệu euro) tiền doanh thu.

Hiện nay, làn sóng thiếu hụt đã quét qua thị trường chợ đen, gây ra tình trạng đổ xô đi mua hàng tại nhiều trạm xăng, nhất là ở những khu vực rộng lớn gần Nigeria, như Zinder, Maradi (phía nam), Tahoua và Dosso (phía tây nam) - những nơi từng phụ thuộc nhiều vào xăng lậu.

Tác động lên những nhóm vũ trang

Ông Dari Amadou - một trong nhiều người Niger lang thang khắp các con hẻm ở Niamey để bán xăng lậu, phàn nàn: “Dòng chảy xăng không còn nữa, chúng tôi tiêu rồi!”.

Ilia Mahamadou - một người bán hàng lậu khác và là cha của 4 đứa trẻ, lo lắng: "Tương lai đang trở nên đen tối, nguồn thu nhập chính của chúng tôi sẽ cạn kiệt".

Và tình trạng này cũng có thể có tác động đến việc tài trợ cho những nhóm vũ trang thánh chiến ở Sahel. Theo một báo cáo gần đây của Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC), lưu ý rằng việc buôn lậu nhiên liệu từ Nigeria "cung cấp tài chính cho cả những nhóm khủng bố" thông qua "loại thuế" quá cảnh và lưu trữ trong khu vực mà họ kiểm soát.

Theo Bộ Dầu mỏ Niger, doanh số bán hàng chính thức đã "tăng gấp đôi" trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 6. Theo ông Kabirou Zakari - Tổng giám đốc về hydrocarbon tại Bộ Dầu mỏ Nigeria, con số thậm chí còn "đội lên gấp 10" ở khu vực Zinder, Maradi và Tahoua.

Ông Bio Abdourahamane - người đứng đầu bộ phận truyền thông của Công ty Sản phẩm Dầu mỏ Niger (SONIDEP), nói với AFP: “Khi dự trữ trên thị trường chợ đen cạn kiệt, nhu cầu mua xăng tại trạm dịch vụ tăng lên”.

Ông cam kết rằng công ty của mình "đã có tầm nhìn xa" và hiện đang cố gắng "đáp ứng nhu cầu mạnh mẽ" nhờ vào nguồn dự trữ của chính họ và của nhà máy lọc dầu duy nhất của họ, nằm tại Zinder.

Tránh tình trạng thiếu hụt chung

Tuy nhiên, người đại diện SONIDEP nhận ra rằng "những nguồn dự trữ này rồi sẽ cạn kiệt”. Do đó, “cần phải thực hiện nhiều thỏa thuận: Niger phải mua xăng ở nơi khác hoặc vận hành nhà máy lọc Zinder với năng suất tối đa để tăng sản lượng".

Việc chấm dứt trợ cấp ở Nigeria đã có ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của hàng triệu người dân Nigeria.

Nhiều công đoàn đã thông báo tăng chi phí di chuyển, nhất là trên những trục dẫn đến Nigeria. Tại những khu vực này, xăng dầu đang trở nên khan hiếm.

Giá vận chuyển hàng hóa cũng gia tăng: Tại một số thị trường, giá của 1 bao ngô nặng 100 kg đột ngột tăng từ 24.000 franc CFA (36,5 euro) lên 28.000 franc CFA (42,6 euro).

Tại Zinder, chi phi sử dụng xe ôm và xe ba bánh - phương tiện giao thông chính, đã tăng thêm 50 franc CFA (0,07 euro).

Theo ông Daouda Kaka - một nhà báo địa phương: Tại N'Konni, một thành phố giáp biên giới với Nigeria, "hoạt động đang chậm lại", do sự hỗn loạn trên thị trường chợ đen.

Còn ông Abdoul-Wahab Soumana - nhà nhân chủng học xã hội và giáo viên tại Đại học Zinder, cảnh báo: "Mạng lưới buôn lậu nhiên liệu là phương tiện cứu cánh cho hàng nghìn thanh niên. Nếu hoạt động này biến mất, một số người có thể rơi vào cảnh phạm pháp".