Cảnh báo nhiều hiện tượng thời tiết dị thường

 Thời tiết tháng 3: Nhiều biến động khó lường

Miền Bắc vừa trải qua một đợt rét đậm hiếm gặp kéo dài 7-8 ngày, từ tháng 2 sáng tháng 3. Theo các chuyên gia khí tượng, dù đợt rét này không phải là kéo dài nhất trong nhiều năm qua ở các tỉnh Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, nhưng cũng là điều đặc biệt.

Thống kê 10-15 năm gần đây, ít có đợt rét đậm, rét hại diện rộng nào kéo dài từ tháng 2 đến sang cả tháng 3 với nền nhiệt thấp ở đồng bằng dưới 15 độ và vùng núi dưới 13 độ như vừa qua.

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia dự báo, trong tháng 3, nhiệt độ trung bình trên toàn quốc tiếp tục ở mức cao hơn từ 0,5-1 độ, riêng một số nơi ở khu vực Tây Bắc Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ cao hơn từ 1-1,5 độ so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Đây cũng là thời kỳ tổng lượng mưa ở các khu vực trên cả nước thấp hơn so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 5-15mm, riêng một số nơi ở khu vực Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Trung Bộ thấp hơn từ 15-40mm.

Đáng lưu ý, không khí lạnh tiếp tục tác động đến thời tiết nước ta, tập trung nhiều hơn trong thời kỳ nửa đầu tháng. Trong tháng 3, khu vực phía Đông Bắc Bộ vẫn có khả năng xảy ra nhiều ngày mưa nhỏ, mưa phùn và sương mù. Thời kỳ cuối tháng, vùng áp thấp phía Tây có xu hướng mở rộng có thể gây nắng nóng cho một số nơi ở phía Tây Bắc Bộ và khu vực vùng núi phía Tây của Thanh Hóa-Thừa Thiên Huế.

Hoạt động của El Nino

Hiện nay trạng thái El Nino vẫn hoạt động mạnh, nhưng đã qua giai đoạn mạnh nhất và đang chuyển sang trạng thái trung bình, sau đó là yếu.

Mặc dù chuyển sang trạng thái trung bình, nhưng El Nino vẫn sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến thời tiết, khí hậu nước ta trong 3-4 tháng tới. Nhiều khả năng xuất hiện kỷ lục về nhiệt độ cao. Lượng mưa tiếp tục thấp hơn trung bình nhiều năm ở hầu hết cả nước, đặc biệt là các tỉnh phía Nam. Dự báo, các khu vực Nam Trung bộ, Tây Nguyên và Nam bộ sẽ thiếu hụt nước và khô hạn do ít mưa, nhiệt độ cao làm bốc hơi nước ở mức cao.

Trong tháng 3, có một thời điểm quan trọng cần chú ý là ngày xuân phân (21/3). Từ nay đến trước ngày xuân phân là nóng khô. Sau ngày xuân phân, chuyển động biểu kiến của mặt trời đi lên bắc bán cầu sẽ làm tăng độ ẩm ở Nam bộ. Như vậy, độ ẩm trong không khí tăng cộng với nắng nóng làm cho tình trạng oi bức càng mạnh gây nên cảm giác rất khó chịu. Khi độ ẩm tăng, hơi nước chuyển pha thành mây. Trong sự chuyển pha này, sinh ra thêm một lượng nhiệt thải vào bầu khí quyển mà thuật ngữ gọi là ẩn (tiềm) nhiệt. Đây chính là nguyên nhân làm cho chúng ta cảm thấy rất bức bối, khó chịu. Trong giai đoạn này, thường xảy ra các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như: mưa giông, lốc xoáy, mưa đá, sét, thậm chí là vòi rồng.

Từ tháng 5 trở đi, khi El Nino bắt đầu chuyển sang trạng thái trung tính, Nam bộ cũng bắt đầu chuyển sang mùa mưa. Năm nay, mùa mưa phổ biến từ giữa tháng 5; không quá muộn so với trung bình nhiều năm, nơi nào muộn cũng chỉ khoảng 7 - 10 ngày. Giai đoạn chuyển mùa và đầu mùa mưa thường có những cơn mưa rất lớn và các hiện tượng thời tiết cực đoan như vừa nêu trên, người dân cần đặc biệt chú ý phòng tránh.

Từ khoảng tháng 6 đến tháng 8 là trạng thái trung tính của El Nino, sau đó chuyển sang La Nina vào những tháng cuối năm nay. Viện Khoa học khí tượng - thủy văn và biến đổi khí hậu dự báo giai đoạn chuyển từ El Nino sang La Nina, thời tiết và khí hậu thường có diễn biến bất thường, ngoài quy luật và khó dự báo. Giai đoạn El Nino yếu rồi chuyển sang La Nina chưa có sự ổn định của hệ thống hoàn lưu quy mô toàn cầu. Khi đó các hệ thống quy mô nhỏ sẽ tác động đến thời tiết nhanh hơn, nên bất thường và khó dự báo.

Nếu La Nina xuất hiện nửa cuối năm 2024 thì khả năng bão và áp thấp nhiệt đới xảy ra dồn dập; có mưa lớn, lũ lụt, lũ quét ở Trung bộ, mưa trái mùa ở Nam bộ. Trong bối cảnh đô thị phát triển nhanh như hiện nay, ngập lụt đô thị sẽ xảy ra thường xuyên hơn, mức độ nặng hơn.